Mens

Zijn schepping

De Heer Jezus Christus bevestigt dat God de mens, man en vrouw, geschapen heeft. Hij spreekt van God als 'Hij die hen geschapen heeft': 

Mt 19:4 Hij antwoordde echter en zei: Hebt u niet gelezen dat Hij die hen heeft geschapen, hen van het begin af als man en vrouw heeft gemaakt.
(TELOS)

Van de mens schiep God een mannelijke en een vrouwelijke variant.  

Mr 10:6 van het begin van de schepping echter heeft Hij hen mannelijk en vrouwelijk gemaakt.(TELOS)

Hij schiep de mens op de zesde en laatste dag van de scheppingsweek.

God schiep de eerste mens, Adam, een man, uit de aarde, uit het stof der aarde. 

Ge 2:7 En de HEERE God had den mens geformeerd uit het stof der aarde, en in zijn neusgaten geblazen den adem des levens; alzo werd de mens tot een levende ziel.
Ge 3:19 In het zweet uws aanschijns zult gij brood eten, totdat gij tot de aarde wederkeert, dewijl gij daaruit genomen zijt; want gij [zijt] stof, en gij zult tot stof wederkeren.
(SV)

Het tweede exemplaar van de mens, Eva, een vrouw, werd door God geformeerd uit de eerste mens, uit een deel van Adam. De vrouw is dus ontstaan uit de man. Adam noemde haar 'Mannin'.

Fig^[9]. Artistieke verbeelding van Man en Mannin

Het Menselijk-Genoomproject (1990-2003), dat het menselijk genoom in kaart bracht, maakte in 2000 bekend dat alle mensen biologisch gezien tot één soort behoren. Hiermee werd de verklaring van de Schrift bevestigd — dat alle mensen afstammelingen van Adam en Eva zijn en tot één soort behoren.

De biologische evolutietheorie, die in de huidige wereldse wetenschap vrijwel algemeen aanvaard is, leert dat de mens uit het dier is ontstaan en eigenlijk een diersoort is. De mens is uit een ander dier ontstaan. Theistisch evolutionisten, die geloof aan God en geloof aan macro-evolutie samenbinden, menen dat God een aapachtig wezen nam en dat veranderde in een mens. 

Zinnelijk wezen. De mens lijkt als zinnelijk wezen op de dieren, maar hij staat ook in dit opzicht nog hoog boven hen.

Geestelijk leven. Behalve het zinnelijke, leidt de mens ook een geestelijk leven, d.w.z. dat hij een redelijk, zedelijk en godsdienstig wezen is. 

Redelijk wezen. Als redelijk wezen heeft de mens het vermogen om over hetgeen hij waarneemt na te denken en zich dus voorstellingen en begrippen te vormen.

Zedelijk wezen. Als zedelijk wezen beseft de mens, dat er onderscheid is tussen goed en kwaad, en dat hij het goede moet doen en het kwade laten. Hij heeft een geweten.

Godsdienstig wezen. Als godsdienstig wezen heeft de mens behoefte aan gemeenschap met God en aanleg er voor. Het eindige kan de behoeften van de mensen niet bevredigen. 

Innerlijke mens

De mens is niet alleen zijn uitwendige verschijning, niet slechts zijn lichaam en hersenen. Hij heeft ook een innerlijk leven. De Schrift onderscheidt de 'uitwendige mens' en de 'inwendige mens': 

2Co 4:16 Daarom worden wij niet moedeloos; maar al raakt ook onze uiterlijke mens in verval, toch wordt onze innerlijke van dag tot dag vernieuwd.
(TELOS)

Lichaam en geest

God blies de levensadem in het geformeerde lichaam van Adam, waardoor hij een levende ziel werd. De mens is stoffelijk, een stoffelijk wezen. Hij is aards, uit het stof van de aarde, maar is ook meer dan dat. Hij is meer dan zijn lichaam. Als zijn lichaam vergaat, blijft hij bestaan. Hij 'overleeft' de lichamelijke dood. Als de mens sterft, blijft hij bestaan. Hij is 'in zijn lichaam', hij blijft 'in het vlees', totdat hij sterft. Ons lichaam is een behuizing. Ons sterven is een verlaten van ons tijdelijk huis, een 'heengaan'. Tegenover 'heengaan' staat 'blijven' (in het lichaam). Dat blijkt uit de woorden van de apostel Paulus, die hij schreef in de gevangenschap:

Flp 1:20 volgens mijn reikhalzende verwachting en hoop, dat ik in geen enkel opzicht beschaamd zal worden, maar dat met alle vrijmoedigheid zoals altijd ook nu Christus wordt groot gemaakt in mijn lichaam, hetzij door het leven, hetzij door de dood. 
Flp 1:21 Want te leven is voor mij Christus en te sterven is winst. 
Flp 1:22 Maar moet ik blijven leven in het vlees, dan is dat voor mij de moeite waard, en wat ik moet kiezen, weet ik niet; 
Flp 1:23 maar ik word van beide kanten gedrongen: ik verlang ernaar heen te gaan en met Christus te zijn, want dit is verreweg het beste; 
Flp 1:24 maar in het vlees te blijven is nodiger ter wille van u.
Flp 1:25 En in dit vertrouwen weet ik dat ik zal blijven en bij u allen zal blijven tot uw bevordering en blijdschap van het geloof;
(TELOS)

Man en vrouw

God schiep de (eerste) mens mannelijk en vrouwelijk, d.w.z. in twee geslachtelijk verschillende exemplaren.

Ge 1:26 En God zei: Laten Wij mensen maken naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis; en laten zij heersen over de vissen van de zee, over de vogels in de lucht, over het vee, over heel de aarde en over al de kruipende dieren die over de aarde kruipen!
Ge 1:27 En God schiep de mens naar Zijn beeld; naar het beeld van God schiep Hij hem; mannelijk en vrouwelijk schiep Hij hen.
Ge 1:28 En God zegende hen en God zei tegen hen: Wees vruchtbaar, word talrijk, vervul de aarde en onderwerp haar, en heers over de vissen van de zee, over de vogels in de lucht en over al de dieren die over de aarde kruipen!
(HSV)

Beide man en vrouw zijn gemaakt naar Gods beeld en gelijkenis. Zij ontvangen beiden de bestemming om te heersen over de aarde en haar volheid en de aard te vervullen. Zij ontvangen beiden een zegen van vruchtbaarheid.

Naast overeenkomsten zijn er verschillen. Deze verschillen zijn lichamelijk en geestelijk, aangeboren en/of door de cultuur bepaald. De Schrift vergelijkt de vrouw met een 'zwakker vat'.

1Pe 3:7 Mannen, evenzo, woont bij hen met verstand als bij een zwakker vat, het vrouwelijke, en bewijst hun eer, omdat zij ook medeerfgenamen van de genade van het leven zijn, opdat uw gebeden niet verhinderd worden.
(TELOS)

De man is dan als een 'zwak vat', de vrouw als een 'zwakker vat'. Mannen hebben een beter richtingsgevoel dan vrouwen. In Nederland worden mannen gemiddeld 79 jaar oud, vrouwen 84 jaar (anno 2012)^[7]. 

In Nederland zijn (anno 2011) aantoonbare niet-lichamelijke verschillen tussen jongens en meisjes. Jongens zijn over het algemeen beter in wiskunde en rekenen dan meisjes. Meisjes zijn over het algemeen beter in taal (begrijpend lezen en spelling) dan jongens. Meisjes volgen over het algemeen hogere opleidingsniveaus dan jongens. In het hoger onderwijs blijven vrouwelijke studenten meer bij hun keuze dan mannelijke: ze stoppen minder vaak met hun studie en wisselen ook minder. Ze hebben meer kans een diploma te halen en halen hun diploma van universiteit of hogeschool gemiddeld eerder dan jongens ^[5].

Bestemming

De bestemming van de mens als aardbewoner is te heersen over de aarde en haar volheid.

Ge 1:26 En God zei: Laten Wij mensen maken naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis; en laten zij heersen over de vissen van de zee, over de vogels in de lucht, over het vee, over heel de aarde en over al de kruipende dieren die over de aarde kruipen!
Ge 1:27 En God schiep de mens naar Zijn beeld; naar het beeld van God schiep Hij hem; mannelijk en vrouwelijk schiep Hij hen.
Ge 1:28 En God zegende hen en God zei tegen hen: Wees vruchtbaar, word talrijk, vervul de aarde en onderwerp haar, en heers over de vissen van de zee, over de vogels in de lucht en over al de dieren die over de aarde kruipen!
(HSV)

"Zonder God weet de mens niet wat zijn bestemming is."
(Tony Blair, gewezen Britse premier, katholiek)^[1]

De bestemming van aardse heerschappij houdt geenszins in dat de aarde verdorven mag worden. Dat de mens de grondstoffen uitput en het milieu bederft, mag niet geweten worden aan de culturele invloed van de bijbelse notie dat de mens oorspronkelijk geroepen is over de aarde te heersen. Heersen kan goed samengaan met bewaren, met goed rentmeesterschap.

Samenstelling van het lichaam

Naar het lichaam bestaat de mens uit stof. Alle chemische elementen waaruit levende organismen inclusief de mens bestaan, komen ook in niet-levende materie voor. Anders gezegd, de fundamentele chemische verbindingen die nodig zijn voor levende organismen worden ook in de aarde zelf aangetroffen.

Ge 3:19 In het zweet uws aanschijns zult gij brood eten, totdat gij tot de aarde wederkeert, dewijl gij daaruit genomen zijt; want gij [zijt] stof, en gij zult tot stof wederkeren.
Ge 18:27 En Abraham antwoordde en zeide: Zie toch; ik heb mij onderwonden te spreken tot den Heere, hoewel ik stof en as [ben]!

Een mens bestaat gemiddeld uit 60 biljoen cellen = 60 x 1.000 x 1 miljard cellen = 60.000.000.000.000 cellen. 

Elk onderdeel van het menselijk lichaam is een wonderlijk staaltje van Goddelijk ontwerp, schepping en instandhouding. 

Figuur: Anatomie van het menselijk hoofd. 
(Klik om afbeelding te vergroten)

Deelsystemen. - Het menselijke lichaam bestaat uit verschillende systemen, zoals het zenuwstelsel en het afweersysteem. 

Het afweersysteem - of immuunsysteem - zorgt ervoor dat lichaamsvreemde stoffen herkend en vernietigd worden. Het gaat om stoffen als bacteriën, virussen en andere piepkleine deeltjes die in ons lichaam terechtkomen. Een belangrijke soort cel die voor het opruimen van lichaamsvreemde stoffen zorgt is de macrofaag (= 'veelvraat').

Vervanging van cellen. - In volwassen organen worden oude cellen steeds vervangen door nieuwe cellen die ontstaan door de celdeling van stamcellen. Vooral de huid, het bloed en beenmerg en de binnenbekleding van de darm vernieuwen zich in hoog tempo. In andere organen draaien na weefselschade stamcellen op volle toeren om de schade te herstellen. Stamcellen worden door de medische wetenschap ingezet om zieke weefsels te genezen of om oude, versleten weefsels te vervangen. Stamcellen staan ook aan de basis van cellenwoekering, kanker, bijvoorbeeld de darmstamcellen bij darmkanker^[10].

Hersenen

De hersenen van de mens zijn wel genoemd het meest complexe orgaan in het universum. De volgende video-animatie toont de hersenen en hun onderdelen: video (2 minuten, Engels, Youtube; door: Medical Legal Art). Onze hersenen bevatten meer dan honderd miljard zenuwcellen. Er bestaan anno 2010 nog geen computers die genoeg rekenkracht hebben om het menselijk brein te kunnen nabootsen. 

Onze hersenen zijn aangelegd voor gerichtheid op God. ‘Zoals de zwaartekracht je naar beneden trekt, zo is de bedrading van je hersenen erop gericht om je naar God te trekken,’ aldus een neurowetenschapper^[11].

Erfelijke informatie

De erfelijke informatie is opgeslagen in de voor ons oog onzichtbare menselijke celkern (in diameter 0,005 mm). De hoeveelheid DNA in één menselijke celkern is enorm groot. De informatie is zo omvangrijk dat als deze in de letters van ons alfabet zou worden afgedrukt, met 12 letters per duimbreedte, de informatie gelijk zou zijn aan 500 delen van de bekende Encyclopedia Brittanica. Als we alle DNA in deze cellen zouden uitstrekken, dan zouden we een lengte krijgen gelijk aan de totale afstand van 365 maal een retourtje naar de zon. Een computer is vergeleken met de miniscule celkern gigantisch groot, maar bevat veel minder gegevens. [bron]

Zondaar

Door de zondeval van Adam en Eva is de mens onder de zonde gekomen. Hij is bedorven. Hij is een zondaar geworden. Hij is verloren. Hij is een vijand van God. De schrijnende toestand van de gevallen mens wordt scherp getekend door de apostel Paulus:

Ro 3:9 Wat dan? Zijn wij uitnemender? Helemaal niet. Wij hebben immers tevoren zowel Joden als Grieken beschuldigd, dat zij allen onder de zonde zijn,
Ro 3:10 zoals geschreven staat: ‘Er is geen rechtvaardige, ook niet een;
Ro 3:11 er is niemand die verstandig is; er is niemand die God zoekt;
Ro 3:12 allen zijn zij afgeweken; samen zijn zij nutteloos geworden; er is niemand die goed doet, er is er zelfs niet een’;
Ro 3:13 ‘hun keel is een open graf; met hun tongen plegen zij bedrog’; ‘addergif is onder hun lippen’;
Ro 3:14 ‘hun mond is vol vervloeking en bitterheid’;
Ro 3:15 ‘hun voeten zijn snel om bloed te vergieten;
Ro 3:16 vernieling en ellende is op hun wegen;
Ro 3:17 en de weg van de vrede hebben zij niet gekend’;
Ro 3:18 ‘geen vrees voor God staat hun voor ogen’.
Ro 3:19 Nu weten wij, dat al wat de wet zegt, zij dat spreekt tot hen die onder de wet zijn, opdat elke mond wordt gestopt en de hele wereld strafschuldig wordt voor God.
(TELOS)

"Het grootste deel van de mensen is als de zwijnen, die de eikels eten en de ogen niet opheffen naar de boom die ze draagt. Deze mensen slokken de goederen van de wereld in, maar heffen hun hart en gedachten nooit op tot Diegene Die ze geschapen heeft."
(Eduart Marmet)

De tekening van de gevallen mens in Rom. 3 (zie boven) kan met eigentijdse feiten worden gestaafd. Winkeliers in Nederland bijvoorbeeld lijden onder fraude, inbraken, vernielingen en overvallen. De totale schade daarvan bedroeg in 2009 740 miljoen euro. In 2008 werden 30.000 winkeldieven aangehouden, in 2009 31.000^[5]. 
 

Verscheidenheid

De mensen op aarde tonen een grote uitwendige verscheidenheid. Voorbeelden zien we in een presentatie van de Wycliffe Bijbelvertalers:  presentatie(77 sheets, meeste plaatjes van mensen)
 

Mens en getal

Cellen. De mens bestaat uit 60 biljoen cellen. 

Beenderen. De romp, de beide armen en de beide benen van de mens hebben alle zestig beenderen.

Er zijn dan 60 beenderen in onze romp. (12 rugwervels en uitgaande van deze 12 wervels 12 ribben rechts en 12 links, 7 nekwervels en 5 lendenwervels, 6 beenderen in het bekken, 2 x borstbeen, 2 schouderbladen en 2 sleutelbeenderen. 

En er zijn 60 beenderen in onze armen. 2 bovenarmbeenderen, 4 onderarmbeenderen, 10 middenhandsbeentjes, 16 handwortelbeentjes en 28 vingerkootjes.

Er zijn 60 beenderen in de beide benen.  2 dijbenen, 2 knieschijven, 2 scheenbenen, 2 kuitbenen, 14 voetwortelbeentjes, 10 middenvoetbeentjes en 28 teenkootjes.

Hoofd. De beenderen en beentjes in ons hoofd echter komen uit op acht-tallen, hoewel er soms verschillende tellingen mogelijk zijn. Het getal '8' hoort bij Jezus Christus, die het Hoofd is van zijn Lichaam, Zijn Kerk, Zijn Gemeente, Zijn Bruid. 

666. Zeshonderdzesenzestig (666) is het getal van een mens (Opb. 13:18), namelijk van het beest uit de zee. 

Mens versus dier

Volgens de Bijbel is de mens een schepsel

• onderscheiden van de dieren
• verheven boven de dieren

De mens verschilt van de dieren. Verschillen tussen mens en dier:

• de mens heeft verstand of in tenminste een veel groter verstand
• de mens heeft gevoel voor schoonheid of tenminste een veel hoger gevoel
• de mens heeft besef van goed en kwaad

Ook wat zijn lichaam betreft verschilt de mens van dieren:

1Co 15:39 Alle vlees is niet hetzelfde vlees, maar een ander is dat van mensen, en een ander is het vlees van dieren, en een ander is het vlees van vogels, en een ander dat van vissen.
(TELOS)

De mens is verheven boven de dieren en doet hem over hen heersen.

Ps 8:1 Een psalm van David, voor den opperzangmeester, op de Gitthith. (8–2) O HEERE, onze Heere! hoe heerlijk is Uw Naam op de ganse aarde! Gij, die Uw majesteit gesteld hebt boven de hemelen.
Ps 8:2 (8–3) Uit den mond der kinderkens en der zuigelingen hebt Gij sterkte gegrondvest, om Uwer tegenpartijen wil, om den vijand en wraakgierige te doen ophouden.
Ps 8:3 (8–4) Als ik Uw hemel aanzie, het werk Uwer vingeren, de maan en de sterren, die Gij bereid hebt;
Ps 8:4 (8–5) Wat is de mens, dat Gij zijner gedenkt, en de zoon des mensen, dat Gij hem bezoekt?
Ps 8:5 (8–6) En hebt hem een weinig minder gemaakt dan de engelen, en hebt hem met eer en heerlijkheid gekroond?
Ps 8:6 (8–7) Gij doet hem heersen over de werken Uwer handen; Gij hebt alles onder zijn voeten gezet;
Ps 8:7 (8–8) Schapen en ossen, alle die; ook mede de dieren des velds.
Ps 8:8 (8–9) Het gevogelte des hemels, en de vissen der zee; hetgeen de paden der zeeen doorwandelt.
Ps 8:9 (8–10) O HEERE, onze Heere! hoe heerlijk is Uw Naam op de ganse aarde!

Naturalistische evolutionisten echter beschouwen de mens als een diersoort. Hij is door evolutie uit andere dieren voortgekomen en een lidmaat van het dierenrijk gebleven.

Vóór de geboorte

De ontwikkeling en groei van het menselijk leven van het vormeloos begin in de moederschoot is een wonderbaar werk van onze God en Maker. Zie Ontstaan en ontwikkeling van de enkele mens. 

Ontwikkeling

De ontwikkeling van een individuele mens is een wonderbaarlijke zaak. Kleine kinderen hebben een groot vermogen om een taal te leren of zich aan te passen aan een andere taal. Baby's van een jaar oud hebben maar 5 uur nodig om de kenmerken van een nieuwe taal in hun gebrabbel op te nemen. Na zo'n korte tijd hebben ze hun taalgebruik al licht aangepast^[3].

De volgende video laat zien hoe de ontwikkeling van een bepaalde baby tot bejaarde in portret verloopt:

Video: "Danielle". Auteur: Anthony Cerniello, 2013. Duur: 4 min. 58 sec. Bron: Zie.nl

Op grond van afmetingen van fossiele mensenresten is door Britse wetenschappers in 2011 geconcludeerd dat het menselijk lichaam en het menselijk brein in de afgelopen millennia kleiner zijn geworden. Het gemiddelde lichaamsgewicht zou zijn afgenomen van 80 tot 85 kilo naar 70 tot 75 kilo. Het gemiddelde hersenvolume zou zijn gekrompen van ongeveer 1500 kubieke centimeter naar 1350 kubieke centimeter^[6] .

Leeftijd

Eerste en Tweede Mens

Adam is de Eerste Mens, de laatste Adam, het hoofd van het eerste mensengeslacht. Jezus Christus, is de Tweede Mens, het hoofd van het tweede mensengeslacht, van een nieuwe mensheid. De Eerste Mens uit de aarde, aards, stoffelijk. De Tweede Mens is uit de hemel, hemels. De Eerste Mens heeft een stoffelijk en ziellijk (door de ziel gekenmerkt) en sinds de zondeval tevens een vergankelijk en sterfelijk lichaam. De Tweede Mens heeft een hemels, onvergankelijk, onsterfelijk en geestelijk lichaam. De Eerste Mens is een levende ziel, de Tweede Mens een levendmakende geest. Thans dragen wij het beeld van de Stoffelijke, van Adam, eens zullen wij het beeld van de Hemelse, van de Heer Jezus, dragen. 

1Co 15:42 Zo is ook de opstanding van de doden. Er wordt gezaaid in vergankelijkheid, er wordt opgewekt in onvergankelijkheid;
1Co 15:43 er wordt gezaaid in oneer, er wordt opgewekt in heerlijkheid; er wordt gezaaid in zwakheid, er wordt opgewekt in kracht;
1Co 15:44 er wordt een natuurlijk lichaam gezaaid, er wordt een geestelijk lichaam opgewekt. Als er een natuurlijk lichaam is, dan is er ook een geestelijk lichaam.
1Co 15:45 Zo staat er ook geschreven: ‘De eerste mens, Adam, werd tot een levende ziel’; de laatste Adam tot een levendmakende geest.
1Co 15:46 Maar niet het geestelijke is eerst, maar het natuurlijke; daarna het geestelijke.
1Co 15:47 De eerste mens is uit de aarde, stoffelijk, de tweede mens is uit de hemel.
1Co 15:48 Zoals de stoffelijke is, zo zijn ook de stoffelijken; en zoals de Hemelse is, zo zijn ook de hemelsen.
1Co 15:49 En zoals wij het beeld van de stoffelijke gedragen hebben, zo zullen wij ook het beeld van de Hemelse dragen.
1Co 15:50 Maar dit zeg ik, broeders, dat vlees en bloed Gods koninkrijk niet kunnen beerven, en de vergankelijkheid beerft de onvergankelijkheid niet.
(TELOS)

De eerste mens werd geschapen in een mannelijke en vrouwelijke variant. De tweede mens is zonder sekseverschil, zij zullen zijn als engelen. In de hemel zal dan ook niet gehuwd worden. 

Wij zullen veranderd worden en niettemin in zeker opzicht dezelfde blijven. Onze identiteit blijft behouden, maar ons bestaan verandert. 

Oude en nieuwe mens

De Schrift onderscheidt de oude en de nieuwe mens. Een gelovige in Christus heeft de oude mens afgelegd en de nieuwe mens aangedaan. 

Efe 4:17 Dit nu zeg en betuig ik in de Heer, dat u niet meer moet wandelen evenals de volken wandelen in de vruchteloosheid van hun denken, 
Efe 4:18 verduisterd in hun verstand, vreemd aan het leven van God, wegens de onwetendheid die in hen is, wegens de verharding van hun hart.
Efe 4:19 Afgestompt in hun gevoelens hebben zij zich overgegeven aan de losbandigheid om alle onreinheid gretig te bedrijven.
Efe 4:20 Maar zo hebt u Christus niet geleerd,
Efe 4:21 waar u Hem immers hebt gehoord en in Hem bent onderwezen, zoals de waarheid in Jezus is:
Efe 4:22 dat u, wat uw vroegere wandel betreft, de oude mens hebt afgelegd, die ten verderve gaat overeenkomstig zijn bedriegelijke begeerten,
Efe 4:23 en vernieuwd bent in de geest van uw denken,
Efe 4:24 en de nieuwe mens hebt aangedaan, die overeenkomstig God geschapen is in ware gerechtigheid en heiligheid.
(TELOS)

De oude mens - de mens vóór zijn vernieuwing - heeft een kwalijk gesteld inwendig en uitwendig leven. Hij heeft een verhard hart en is onwetend (vs. 17). Hij is vreemd aan het leven van God (vs. 18), vruchteloos in zijn denken (vs. 17) en verduisterd in zijn verstand (vers. 18), afgestompt in zijn gevoelens (vs. 19). Het gevolg is dat hij gedreven wordt door bedrieglijke en boze begeerten (vs. 22), zich overgeeft aan losbandigheid en alle onreinheid gretig bedrijft (vs. 19). Zijn wandel deugt niet (vs. 17). De oude mens gaat ten verderve (vs. 22). 

Een gelovige in Christus heeft de oude mens afgelegd. Zijn vroegere wandel is voorbij. Hij is een nieuwe mens geworden. Deze vernieuwing heeft plaats gevonden in zijn innerlijk en werkt door in zijn gedrag, zijn wandel. De nieuwe mens is door God geschapen (vs. 24), een nieuwe schepping. Hij is vernieuwd in de geest van zijn denken (vs. 23). Hij is overeenkomstig God geschapen in ware gerechtigheid en heiligheid, zoals God waarlijk rechtvaardig en heilig is (vs. 24). 

De oude mens noch de nieuwe mens zijn willoze automaten. Er blijft keuzevrijheid, wilsvrijheid, verantwoordelijkheid. Een nieuwe mens kan verstrikt raken in oude denkwijzen en terugvallen in oude handelwijzen. Daarom betuigt de apostel Paulus in de Heer, dat we "niet meer moeten wandelen evenals de volken wandelen in de vruchteloosheid van hun denken" (vs. 17). De vernieuwing moet worden uitgewerkt. 

Bronnen

Wat betreft de leeftijd van de eerste mensengeslachten is in dit artikel aanvankelijk tekst gebruikt (met toestemming) van www.GotQuestions.org/Nederlands

K.G.F.W. Ham, Leerboekje over den christelijken godsdienst. Dit is deel D van de serie Handleidingen bij het godsdienstonderwijs. Schoonhoven: S. & W.N. van Nooten, 1880. Blz. 7 - 8. Enige tekst hiervan is verwerkt op 15 juli 2015. 

Voetnoten

1. ↑ Nieuwsartikel Tony Blair: 'Samenleving moet ruimte laten voor geloof' op KerkNet.be dd. 29 aug. 2009
2. ↑ Blijkens onderzoek van de universiteit in Odense, Denemarken. Zie nieuwsartikel Baby's hebben één kans op twee honderd jaar te worden, op HLN.be 2 okt. 2009.
3. ↑ Nieuwsartikel 'Baby's brabbelen binnen 5 uur in een andere taal', op Nu.nl dd. 4 nov. 2009
4. ↑ Dat blijkt uit cijfers van de Inspectie voor het Onderwijs. Radio Nederland Wereldomroep berichtte hierover op 30 maart 2011.
5. ↑ Aldus Detailhandel Nederland, juli 2010. Detailhandel Nederland is de belangenbehartiger van Nederlandse winkeliers.
6. ↑ Zie Menselijk lichaam gekrompen door landbouw, nieuwsartikel op Nu.nl, 16 juni 2011.
7. ↑ Bron: ABP Magazine, nov. 2012., blz. 8.
8. ↑ Bron: ABP Magazine, nov. 2012., blz. 8.
9. ↑ Bron: http://www.fuyinchina.com/pic.asp?x=02&y=a33&z=01 
10. ↑ Nieuwsbericht van het Utrechts Universiteitsfonds, 26 feb. 2015. 
11. ↑ Aldus Caroline Leaf, aangehaald in 'Brein al vanaf de geboorte op de keuze voor God gericht', nieuwsbericht in het Nederlandsch Dagblad, 26 mei 2017.