![]() |
![]() |
Nieuwe Bijbelvertaling (2004)Van $1Inhoudsopgave
https://christipedia.miraheze.org/wi...rtaling_(2004) De Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) is een vertaling van de Bijbel uit de grondtalen in het Nederlands, die in 2004 is uitgegeven en bedoeld was om de standaardbijbelvertaling voor protestanten en katholieken te worden. De NBV zou de katholieke Willibrordvertaling uit 1978 en 1995 moeten aflossen alsook de protestantse 'nieuwe vertaling' van het Nederlands Bijbelgenootschap uit 1951. De vertaling is de eerste interconfessionele bijbelvertaling in het Nederlandse taalgebied: protestanten en katholieken hebben eraan gewerkt. De NBV is uitgegeven door het Nederlands Bijbelgenootschap, de Katholieke Bijbelstichting, het Vlaams Bijbelgenootschap en de Vlaamse Bijbelstichting. Men heeft getracht trouw te blijven aan de oorspronkelijke tekst ('brontekstgetrouw') en een vertaling op te leveren in gangbaar Nederlands ('doeltaalgericht''). Aan de vertaling werd sinds 1993 gewerkt. In 1998 verscheen een eerste deeluitgave onder de naam 'Werk in uitvoering', die veel discussie losmaakte. Het Nederlands Bijbelgenootschap wil in 2016, twaalf jaar na het verschijnen van de eerste uitgave, met een wijziging van de NBV komen, die evenwel geen ingrijpende herziening zal zijn. Vreemde woordenMerkwaardig is dat de NBV enerzijds in hedendaags Nederlands wil vertalen, maar anderzijds zich niet ontziet om vreemde woorden te gebruiken, omdat de tot nog toe gangbare vertaling bijklanken heeft die het woord in de grondtaal niet heeft:
OntvangstDe Rooms-katholieke kerk heeft de NBV afgekeurd voor gebruik in de liturgie, waarin de Willibrordvertaling gehandhaafd blijft. Omdat de liturgie een eenheid moet zijn, waarin de gebeden en de Schrift op elkaar zijn afgestemd, acht de kerk de Nieuwe Bijbelvertaling daar niet bruikbaar. De beslissing is zeer opmerkelijk, want het de Katholieke Bijbelstichting was één van de eerste voorstanders om te komen tot de nieuwe Bijbelvertaling. De Nederlandse bisschoppen hebben besloten om met een eigen ‘liturgische bijbelvertaling’ te komen. Die kan, na goedkeuring door Rome, wel aanbevolen worden voor de eucharistieviering. De NBV mag volgens de bisschoppen overigens wel gebruikt worden tijdens vergaderingen, oecumenische vieringen en bij het persoonlijk bijbellezen. De Protestantse Kerk in Nederland aanvaardde de vertaling in het jaar van uitgifte (2004) voor gebruik op proef gedurende vijf jaar. In 2010 stelde het synodebestuur voor om de NBV officieel aan te wijzen als kanselbijbel in de Protestantse Kerk. Daarmee zou de NBV dezelfde status krijgen als de NBG51-vertaling en de Statenvertaling. Een synodecommissie die het voorstel vooraf beoordeelde, pleitte er echter voor om te wachten op de herziening van de NBV. Het kerkbestuur stelde in het rapport dat de dominee erop moet wijzen wat er werkelijk in een Bijbeltekst staat, maar de synodecommissie vond dat niet juist: ‘Wij moeten streven naar een vertaling, die de noodzaak in de eredienst te verwijzen naar de grondtekst zo veel mogelijk beperkt’. ‘Juist de reformatie - zowel van Luther alsook Calvijn - stelde centraal dat de gelovigen zelf hun Bijbel konden lezen, maar dat moeten zij wel een betrouwbare en zuivere vertaling tot hun beschikking hebben. Verantwoorde exegese van predikanten is geen vervanging voor een betrouwbare vertaling’[3]. Eerder had een grote groep predikanten en kerkmusici, bijna eenvijfde van het aantal predikanten van de PKN, gepleit om te wachten tot de resultaten van de herziening bekend zijn en die kerkbreed gedragen worden. Desondanks nam de synode in april 2010 met grote meerderheid het voorstel van het synodebestuur aan om de NBV als officiële vertaling voor de kerk te aanvaarden[4]. De Vrijgemaakt-Gereformeerde Kerk heeft de vertaling aanvaard[1]. BeoordelingDe vertalers wilden trouw zijn aan de brontekst, vertalen in hedendaags Nederlands en een begrijpelijke tekst opleveren. Deze uitgangspunten blijken onderling op gespannen voet te staan. Het resultaat is een vlot leesbare, begrijpelijke, maar vaak minder nauwkeurige vertaling. De vertaling is onvoldoende trouw aan de brontekst. Hieronder enkele voorbeelden van onnauwkeurig vertalen: Ge 1:2 (NBV) De aarde was nog woest en doods, ... Het woord 'nog' in de NBV ontbreekt in de grondtekst. Het woord 'doods' is een minder goede vertaling dan 'leeg'. Bovendien is het woord 'doods' een vreemd woord voor het begin toen de dood nog niet in de wereld was gekomen. De NBV heeft in De 18:15 het meervoud 'profeten', terwijl de grondtekst enkelvoud heeft en ook het Nieuwe Testament naar dat vers met 'profeet' in het enkelvoud verwijst. De 18:15 (NBV) Hij zal in uw midden profeten laten opstaan, profeten zoals ik. Naar hen moet u luisteren. Vergelijk echter:
Die ene profeet is onze Heer Jezus Christus, van wie Mozes in zijn geschriften gesproken heeft. Een ander vertaalvoorbeeld. In Jesaja 9:6 is sprake van 'Wonderbare Raadsman, Sterke God'. Dit vers heeft ook betrekking op de Heer Jezus. De NBV vertaalt echter 'Wonderbare Raadsman, Goddelijke held'. Goddelijke held is niet alleen onzuiver vertaald, maar ook een afzwakking. NBV Mt 28:20 En houd dit voor ogen: ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld.’ De vertaling "voltooiing van deze wereld" doet te veel denken aan de voltooiing van een bouwwerk. De beste vertaling biedt de TELOS-vertaling: "voleinding van de eeuw". Het gaat om het einde van een tijdperk. Een ander voorbeeld: NBV Hos 1:5 Op die dag zal ik Israëls wapentuig breken in de vallei van Jizreël.’ Alleen de NBV heeft 'wapentuig' in plaats van het letterlijke en meer duidelijke 'boog' (Hebr. qesheth). 'Boog' laat ruimte voor een zinnebeeldige uitleg, "het zinnebeeld van zijn [Israëls] macht en sterkte" (Karl August Dächsel). 'Wapentuig' is een abstracter begrip dan 'boog' en biedt deze ruimte niet meer. In Marc. 1:6 laat de vertaler de plaatsvermelding van de Johannes' gordel onvertaald. NBV Mr 1:6 Johannes droeg een ruwe mantel van kameelhaar met een leren gordel; hij leefde van sprinkhanen en wilde honing. Uit Opb. 1:13 blijkt dat ook aan de borst een gordel gedragen kon worden. In het volgende worden vijf vertalingen van Rom 5:9 vergeleken:
De Griekse woorden 'bloed' en 'toorn' zijn onjuist vertaald in de NBV. In Opb. 5:6 en 7:17 is sprake van het Lam 'in het midden van de troon'. Dit is de troon van God. De NBV vertaalt echter 'midden voor de troon.' In de NBV-vertaling van deze verzen is het Lam van de troon gehaald. Een ander vertaalvoorbeeld: Ro 11:28 (NBV) Ze zijn Gods vijanden geworden opdat het evangelie aan u kon worden verkondigd, maar God blijft hen liefhebben omdat hij de aartsvaders heeft uitgekozen. In de NBV zijn de Joden volgens Paulus 'Gods vijanden', maar deze uitdrukking gebruikt Paulus niet. De vraag is: in welke zin zijn de Joden volgens Paulus vijanden? Maar een antwoord hierop geven is verklaren, niet vertalen. Misschien bedoelt Paulus dat de Joden vijandig staan tegenover het evangelie en de evangeliebelijders. Een ander vertaalvoorbeeld: 1Co 15:8 (NBV) Pas op het laatst is hij ook aan mij verschenen, aan het misbaksel dat ik was. Paulus noemt zichzelf in de NBV een 'misbaksel', in de andere genoemde vertalingen een 'ontijdig geborene'. Dit laatste is de betere vertaling. Hoe vrij en verklarend de NBV in haar vertaling soms is, blijkt bijvoorbeeld bij 1 Petr. 5:6-7. 1Pe 5:6 (NBV) Onderwerp u dus nederig aan Gods hoge gezag, dan zal hij u op de bestemde tijd een eervolle plaats geven. De 'hand van God' en 'Zijn tijd' zijn wegvertaald. De eenvoud van vers 6 is verloren gegaan. In vers 7 is de vermaning 'werpt' een vrijblijvend 'mag' geworden en is het 'al' weggelaten. Vermelde voorbeelden zijn slechts enkele missers uit de vele die genoemd kunnen worden. Een vertaalster van de NBV stemde toe dat de NBV ongeschikt is voor woordstudie of bijbelstudie[2]. Een van de vertalers die meegewerkt heeft aan de TELOS-vertaling, een betrouwbare vertaling van het Nieuwe Testament, merkte op: “... als men beweert dat de NBV geschikt is voor Bijbelstudie, gaat men echt te ver. Daar is een veel nauwkeuriger vertaling voor nodig.”[5]. De NBV wil dikwijls niet alleen vertalen, maar ook verklaren, te veel verklaren. Hierbij wordt er minder nauwkeurig vertaald en komen meer de eigen woorden en gedachten van de vertaler naar voren. Volgens sommigen riekt de vertaling naar feministische invloed. Zo is in het boek Handelingen de Griekse uitdrukking voor 'mannen broeders', waarmee de mannelijke volksgenoten worden aangesproken, op vijf plaatsen vervangen door 'broeders en zusters' (Hand 1:16; 2:29, 13:26, 13:38, 22:1). In Gen. 18:20 spreekt Sara ten aanzien van Abraham van 'mijn heer'. Petrus wijst hierop (1 Petr. 3:6). De NBV vertaalt echter 'mijn man' in plaats van 'mijn heer'. Het begripselement van het gezag is daarmee verdwenen. De vertaling grijpt ook in het vocabulaire van de Nederlandssprekende christenen in. Of er sprake is van verbetering is onderwerp van discussie. Een aantal voorbeelden: een woord als 'bekering' komt in de NBV nog maar 1x voor, terwijl de Statenvertaling het woord nog 24x gebruikt en de NBG51 21x. 'Bekering' is door de medewerkers aan de NBV gereserveerd voor 'overgaan tot een andere godsdienst'. In andere gevallen worden in de NBV andere termen en omschrijvingen gebruikt.
Het Griekse woord voor 'ontslapen' is vertaald als 'sterven' of is weggewerkt. Een ontslapene heet in de NBV een 'dode'. De Griekse begrippen in de brontekst bevatten echter de gedachte van slapen.
De verregaande toepassing van het uitgangspunt van vertalen in begrijpelijke woorden heeft geleid tot verarming, tot aantasting van de beeldende taal van de Schrift. Een voorbeeld is het in Hand 26:14 door de Heer Jezus gebruikte beeld van een trekdier dat met zijn poten achteruit trapt tegen de prikkels. Dit beeld is in de NBV verdwenen; de vertaling is een verklaring. Hnd 26:14 (NBG51) en toen wij allen ter aarde vielen, hoorde ik een stem tot mij spreken in de Hebreeuwse taal: Saul, Saul, waarom vervolgt gij Mij? Het valt u zwaar tegen de prikkels achteruit te slaan. In de inleidingen op de bijbelboeken wordt het auteurschap van meerdere bijbelboeken (bijv. de boeken van Mozes, Daniel, 1 Tim, 2 Tim, Titus, 2 Petrus) in twijfel getrokken. De inleidingen verraden de vrijzinnigheid van (althans sommige van) de inleiders. Volgens critici zijn de gevolgen van het gebruik van deze vertaling niet te veronachtzamen: de lezer en hoorder weet niet meer wat werkelijk in Gods woord staat en wat door de NBV is weggelaten, toegevoegd, veranderd. Hij kan begropen worden door de onzekerheid en twijfel: Zegt de Schrift dit wel allemaal? In de gemeentelijke samenkomst wordt meelezen moeilijker als de spreker voorleest uit de NBV en de toehoorder meeleest in de NBG51-vertaling of de Statenvertaling; de beide laatste vertalingen lopen onderling behoorlijk synchroon, de NBV echter loopt vaak uit de pas met deze oudere en meer woordelijke vertalingen. Meer informatie
Voetnoten1. ↑ Nieuwsartikel Vertrouwen in revisie Nieuw Bijbelvertaling op ND.nl dd. 17 febr. 2009
Labels: (Bewerk labels)
|
|
Powered by MindTouch Core |
Verrijk Christipedia door informatie
toe te voegen. Help mee de tekst te verbeteren. Zie Meedoen. |