Apologetiek

Apologetiek is verstandelijke geloofsverdediging: de leer van je geloof verantwoorden en verdedigen met argumenten en tegenwerpingen en/of beschuldigingen te weerleggen. Het woord apologetiek komt van het Griekse woord apologeisthai, dat letterlijk "zich verdedigen" betekent. Het christelijk geloof is een redelijk geloof. Het is je geloof waard.

Een beoefenaar van de apologetiek heet een apologeet. Apologeten heten in de christelijke literatuurgeschiedenis die schrijvers, in de eerste eeuwen, welke zich tot taak stelden, het christendom te verdedigen en de beschuldigingen te weerleggen, door Joden en heidenen ertegen ingebracht.

Bijbel

Enkele Bijbelverzen die spreken van verantwoording en verdediging:

Hnd 18:27  Toen hij [= Apollos] nu naar Achaje wilde doorreizen, moedigden de broeders hem aan en schreven aan de discipelen hem te ontvangen. Daar aangekomen was deze door de genade de gelovigen tot grote steun, Hnd 18:28  want krachtig weerlegde hij de Joden in het openbaar door uit de Schriften te bewijzen dat Jezus de Christus is. (Telos)

Hnd 22:1 Mannen broeders en vaders, luistert nu naar mijn verdediging tegenover u! (TELOS)

1Co 9:3 Mijn verantwoording aan hen die mij beoordelen, is deze: (TELOS)

Flp 1:7 Het is immers terecht dat ik dit van u allen denk, omdat u mij in uw hart hebt, en u allen, zowel in mijn gevangenschap als in de verdediging en bevestiging van het evangelie, mededeelgenoten bent van mijn genade. (TELOS)

Flp 1:16 Dezen wel uit liefde, daar zij weten dat ik tot verdediging van het evangelie ben gesteld; (TELOS)

2Ti 4:16 Bij mijn eerste verdediging is niemand bij mij geweest, maar allen hebben mij verlaten; moge het hun niet toegerekend worden. (TELOS)

1Pe 3:15 maar heiligt Christus als Heer in uw harten, altijd bereid tot verantwoording aan ieder die u rekenschap vraagt van de hoop die in u is, maar met zachtmoedigheid en vrees, (TELOS)

Het Griekse woord in de aangehaalde verzen vertaald door 'verdediging' en 'verantwoording' is απολογια, apolo’gia. Het komt 8x voor in het Nieuwe Testament. Het Strongnummer is 627. Het betekent: verantwoording, pleitrede, verdediging. Men kan daarbij onderscheiden:

1. mondelinge verdediging, rede als verdediging
2. een beredeneerde verklaring

De apostel Paulus was niet alleen geroepen tot verkondiging van het evangelie, maar ook gesteld tot verdediging van de goede boodschap (Flp. 1:16).

Nut

Wat is het nut van apologetiek? Met een redenering alleen breng je niemand tot geloof en bekering; apologetiek brengt niemand tot geloof. Maar dat betekent niet dat een gelovige geen redelijke antwoorden kan geven op vragen als: Bestaat er een God? Is de Bijbel betrouwbaar? Zijn wonderen mogelijk? Waarom laat God het lijden toe? Redelijke antwoorden kunnen het geloof versterken, tegenwerpingen weerleggen en ons helpen verantwoording af te leggen.

Voorbeeld. De Alexandrijnse Jood Apollos is een goed voorbeeld.

Hnd 18:24 Een Jood nu genaamd Apollos, van geboorte een Alexandrijn, een welsprekend man, kwam in Efeze; hij was machtig in de Schriften. Hnd 18:25  Deze was onderwezen in de weg van de Heer, en vurig van geest sprak en leerde hij nauwkeurig de dingen betreffende Jezus, hoewel hij alleen de doop van Johannes kende. Hnd 18:26  En deze begon vrijmoedig te spreken in de synagoge. Toen nu Priscilla en Aquila hem hadden gehoord, namen zij hem met zich mee en legden hem de weg van God nauwkeuriger uit. Hnd 18:27  Toen hij [= Apollos] nu naar Achaje wilde doorreizen, moedigden de broeders hem aan en schreven aan de discipelen hem te ontvangen. Daar aangekomen was deze door de genade de gelovigen tot grote steun, Hnd 18:28  want krachtig weerlegde hij de Joden in het openbaar door uit de Schriften te bewijzen dat Jezus de Christus is.

Merk op:

• Apollos was machtig in de Schriften, hij kende de Bijbel goed;
• hij sprak vrijmoedig;
• hij weerlegde de tegenwerpingen, de beschuldigingen, de kritiek van Joodse zijde;
• hij ging een openbaar debat aan;
• hij bewees uit de Schriften, die ook voor de Joodse tegenstanders gezaghebbend waren.;
• door zijn apologetisch optreden was hij tot grote steun. Veel gelovigen weten niet goed te antwoorden op de kritiek van ongelovigen en ze worden in hun geloof bevestigd, versterkt als een medegelovige met goede argumenten de tegenstanders weerlegt.

Benaderingen

De verdediging van het geloof kent verschillende benaderingen:

• rechtbankbenadering: enerzijds ingaan op de aanklachten tegen het christendom en anderzijds gebruik maken van een keur aan argumenten en methoden om de zaak van het christelijk geloof te verdedigen. In een rechtbank worden veelal bewijzen en argumenten opeengestapeld, die de schuld van een verdachte wel of niet waarschijnlijk maken.
• evidentialisme: gebruikt vooral waarnemingen en feiten om het christelijk geloof te verdedigen.
• presuppositionalisme: vertrekt vanuit de vooronderstellingen (presupposities) van het geloof.
• fideïsme: beroept zich op het geloof en de paradox van het geloof. Geloof en rede worden als strijdig gezien. Deze benadering zoekt eigenlijk geen redelijke argumenten voor het geloof zoekt.

Hedendaagse apologetiek 

Hedendaagse apologetiek houd zich vooral bezig op 3 fronten:

1. Wetenschap
2. Geschiedenis
3. Filosofie

Wetenschap

Met de apologetiek in de wetenschap bedoelen we vaak de evolutie vs. de scheppingsidee. Hoewel de evolutietheorie ('van amoebe tot mens') grotendeels speculatief is, wordt zij vaak beschouwt als genoegzaam wetenschappelijk aangetoond. Ook komt in de wetenschapsapologetiek de leeftijd van de aarde aan bod. Ook vallen hier vaak de zogenaamde (en vermeende) 'tegenstrijdigheden' in de Bijbel onder.

Geschiedenis

Met de apologetiek van de geschiedenis kijkt men vaak of de Bijbel historisch betrouwbaar is en/of Jezus echt geleefd heeft en echt is opgestaan. Vele bronnen pleiten er echter voor dat Jezus heeft geleeft. Ook is het moeilijk te ontkennen dat de Bijbel historisch betrouwbaar is. In de geschiedenisapologetiek kijkt men vaak ook of Jezus de Zoon van God was, en of Jezus wel echt de Messias/Christus is. De profetieën uit het Oude Testament zijn hier heel duidelijk over en laten eigenlijk al geen vraag meer achter, maar ook door het feit dat Jezus is opgewekt kun je zien dat Hij de enige Messias is.

Filosofie

In de apologetiek van de filosofie wordt vaak gekeken of God wel echt goed is, als er ook lijden is in deze wereld. Vele vraagstukken (en ook contradicties in de Bijbel) worden bij de filosofen neergelegt.

Het bekendste voorbeeld van apologetiek in de filosofie is denk ik de kwestie over de norm. Met de norm bedoel ik de norm die de mens handhaaft om regels te maken en gedrag te vertonen. Het christelijk geloof zegt dat God een norm heeft ingeschapen (Romeinen 1) waardoor wij weten wat goed en kwaad is. Dit is natuurlijk aangetast door het kwaad en nu lijkt het alsof men hele andere normen en waarden overhoud (denk aan de man/vrouw relatie hier en in het midden-oosten), maar toch blijft de kern bij iedereen hetzelfde. Je zult nergens, nooit en te nimmer een groep mensen tegenkomen waar het goed is dat je iedereen uitmoord. Een ander bewijs voor een algemene norm is dat niemand (op enkele neo-nazi's na) zou zeggen dat Hitler beter was dan Jezus. Niemand zou die vele vermoorde Joden goedkeuren.

Geschiedenis

Enkele vroege apologeten zijn: Paulus (die het opneemt tegen de Grieken), Justinus de Martelaar (die naar Titus Ælius Adrianus Antoninus Pius Augustus Cæsar schrijft), Ireneus, Tertullianus en Hiëronymus.

Moderne apologeten waren Norman Geisler en Ravi Zacharias.

Meer informatie

Nederlandse boeken

In alfabetische volgorde van achternaam:

Norman L. Geisler, Frank Turek, Ik heb te weinig geloof om een atheïst te zijn. Uitgever Ark Media, 2009. ISBN 9789033819087. Pagina's: 576. Geisler is filosoof en theoloog,Turek is bedrijfskundige. "Geisler en Turek argumenteren dat een christelijk wereldbeeld een veel betere beschrijving geeft van de werkelijkheid dan een atheïstische visie, een stelling waar ik van harte mee instem. Ik kan het boek aanraden voor christenen die hun geloof rationeel beter willen onderbouwen, maar zeker ook aan de sceptische atheïst die meent dat de wetenschap God allang heeft wegverklaard." (Cees Dekker, hoogleraar TU Delft)

Hetty Lalleman, Geloof jij dan nog? In gesprek met niet-gelovigen. Uitgeverij Ark Media, 2019. Pagina's: 96. De schrijfster is theologe, verbonden aan het Spurgeon's College. Zij behandelt allerlei argumenten tegen het christelijk geloof. Het boek helpt om met niet-gelovige vrienden, collega's en familie te praten over het belang van het geloof in God. Ook geschikt voor groepsgesprekken.

M.J. Kater, Geloof je dat nu echt? Antwoorden op kritische vragen over het christelijk geloof. Apeldoorn: uitg. De Banier, 2011. ISBN 978 90 336 3030 9. Pagina's: 187 blz.

Tim Keller, In alle redelijkheid. Uitgeverij Van Wijnen, 2008. Pagina's: 304.

Paul Little, Geloven waarom eigenlijk? Apeldoorn: Medema, 1968. Pagina's: 139. Dit boekje gaat in op vragen als: Is er dan een God? Is de Bijbel betrouwbaar? Zijn wonderen mogelijk? Waarom laat God het lijden toe?

Gábor Locht, EHBO - Eerste hulp bij ongeloof; voor wie vragen heeft over God en de Bijbel. Hoornaar: uitgeverij Gideon, 2016. Omvang: 340 blz. "Eerste Hulp Bij Ongeloof is een boek voor mensen die worstelen met vragen over God en de Bijbel. Voor mensen die zichzelf misschien ongelovig noemen, en voor de ‘ongelovige Thomassen’ onder de gelovigen. Gabor Locht is zelf ook zo’n twijfelaar geweest. Dit boek is het resultaat van zijn zoektocht." De auteur is docent geschiedenis geweest. Recensie op Logos.nl.

Philip Nunn, Waarom zou ik geloven? HeartCry, 2015. ISBN 978-90-79465-59-0. Pagina's: 106. Het boek gaat in op vragen als: Zijn er goede redenen om te geloven? Bestaat God echt? Is de God van de Bijbel nog actief vandaag? Is de Bijbel betrouwbaar? Hoe maakt Jezus God bekend? Klopt de christelijke wereldbeschouwingen? Heeft God echt interesse in wat ik nu doe? Hoe zeker kan ik zijn van de geestelijke realiteit? Waarom is geloof voor christenen zo belangrijk? Is mijn geloof wel echt wanneer ik van tijd tot tijd worstel met twijfel? De auteur heeft wiskunde heeft gestudeerd aan de universiteit in Londen, heeft vijf jaar als statisticus gewerkt en daarna vijftien jaar als zendeling en Bijbelleraar in Colombia en Zuid-Amerika. Hij woont anno 2015 met zijn gezin in Nederland en helpt jongeren en ouderen te groeien in hun christelijk geloof.

Philip Nunn, Waarom zou ik geloven? (2015) Twee lezingen waarin de spreker betoogt dat het christelijk geloof redelijk is, te beluisteren via PhilipNunn.com

R. C. Sproul. Je geloof verdedigen (uitgeverij de Groot Goudriaan, 2007).

Engelse boeken

John James Blunt, Undesigned Coincidences (London, 1847). Eerste uitgave. Breidt William Paley's 'argument from undesigned coincidences' verder uit voor de hele Bijbel.

Ray Comfort, The Evidence Bible; All You Need to Understand and Defend Your Faith. Bridge-Logos Publishers, 2011. Pagina's: 1954. Duidelijke beknopte en praktische commentaren op bijbelgedeelten en op hedendaagse kwesties en andere religies. Evangelisatorisch.

Natasha Crain, Keeping your kids on God's side. Harvest House Publisher, 2016. Omvang: 272 blz.

Natasha Crain, Talking with Your Kids about God: 30 Conversations Every Christian Parent Must Have. Baker Books, 2017. Omvang: 320 blz.

Norman L. Geisler, Christian Apologetics. Baker Academic, 2e druk 1988. Pagina's: 400. ISBN-10: 0801038227. De auteur is filosoof en apologeet.

Norman L. Geisler, Baker Encyclopedia of Christian Apologetics. Baker Academic, 1998. Pagina's: 864. ISBN-10: 0801021510

Norman L. Geisler, Unshakable Foundations: Contemporary Answers to Crucial Questions about the Christian Faith. Bethany House Publishers, 2000. Pagina's: 416. ISBN-10: 0764224085.

Norman L. Geisler & Patrick Zukeran, The Apologetics of Jesus; A Caring Approach to Dealing with Doubters. Baker Books, 2009. Pagina's: 208. ISBN-10: 0801071860.

Norman L. Geisler, The Big Book of Christian Apologetics: An A to Z Guide. Baker Books, 2012. Pagina's: 672. ISBN-10: 0801014174

Norman L. Geisler & Ronald M. Brooks, When Skeptics Ask: A Handbook on Christian Evidences. Baker Books, 2013. Pagina's: 368. ISBN-10: 0801014980.

Paul Gould, Travis Dickinso„ Keith Loftin, Stand Firm: Apologetics and the Brilliance of the Gospel. B&H Academic, 2018. Omvang: 256 blz.

Douglas Groothuis, Christian Apologetics. A Comprehensive Case for Biblical Faith. Downers Grove: InterVarsity Press, 2011. Pagina's: 752. ISBN 97 80830 83935 3. De schrijver is hoogleraar in de filosofie. Boekbespreking door W. van Vlastuin.

Josh McDowell, Sean McDowell, Evidence That Demands a Verdict: Life-Changing Truth for a Skeptical World. Thomas Nelson, 2017. Omvang: 880 blz.

Sean McDowell (red.), Apologetics for a New Generation: A Biblical and Culturally Relevant Approach to Talking About God. Harvest House Publisher, 2009. Omvang: 225 blz.

William Paley, A View of the Evidences of Christianity. Dublin, John Pasley. 1794, eerste uitgave. Klassiek werk.

Engelse video

Lane Tipton, hoogleraar systematische theologie, betoogt dat apologetiek christocentrisch moet zijn: video (8 minuten, Engels, Youtube, door WestMinsterOnline, 2009)

Engels websites

BeliefMap, https://beliefmap.org/. Filosofische inslag. De site is opgericht door Blake Giunta en is gestructureerd als een dialoog (stelling - tegenwerping - antwoord - tegenwerping, enz). Op Youtube.com geeft gebruiker BeliefMap Apologetics een inleiding tot het gebruik van de site

Biblical Science Institute, https://BiblicalScienceInstitute.com

Reasons for Jesus, http://ReasonsForJesus.com/

Bron

H.M.H. Bartels, Geschiedenis der Katholieke Kerk (Venloo: G. Mosmans senior, 1926) blz. 59. Tekst hiervan, betreffende apologeten, is onder wijziging verwerkt op 2 aug. 2020.