Boko Haram

Boko Haram is een radicaal-islamitische organisatie, opgericht in 2002, die een eind wil maken aan de westerse invloeden in Nigeria en een streng-islamitische staat wil stichten. Om dat doel te bereiken gebruikt de terreurgroep bruut geweld, inclusief bomaanslagen, ook op kerken en christenen.

Naam. De naam Boko Haram betekent letterlijk ‘Westers onderwijs is verboden'. Haram betekent ‘verboden’ en met Boko wordt 'verkeerd' Westers onderwijs en andere westerse invloeden aangeduid. Het Westers onderwijs is vroeger ingevoerd door de Britten. Boko Haram vindt het huidige Nigeria te Westers; de radicale moslims achten verkiezingen en seculier onderwijs in strijd met de islam. Moslims mogen geen broeken en shirts dragen en niet meedoen aan verkiezingen.

Bakermat. De Nigeriaanse bevolking bestaat (anno 2003) voor 50,2 procent uit moslims, die vooral in het noorden van het land wonen, en voor 48,4 procent uit christenen, die vooral in het zuiden te vinden zijn. De islamitische terreurgroep heeft zijn bakermat in noordoostelijke deelstaat Borno.

Doel. Boko Haram is erop uit een kalifaat te stichten in het noordoosten van het land. Het noorden van Nigeria is - in tegenstelling tot het christelijke zuiden - islamitisch en de sharia wordt er al toegepast, maar volgens de moslimrebellen niet radicaal genoeg. Hoewel Nigeria om de beurt een noorderling en zuiderling als president heeft, wordt het land volgens de rebellen geleid door ongelovigen.

Oorspronkelijk protesteerde Boko Haram vooral tegen Westerse scholen. De groep wil een islamitische staat stichten waarin de Islamitische wet (sharia) geldt en streng wordt toegepast. Zij wil in heel Nigeria de sharia invoeren; anno 2014 gelden de islamitische wetten alleen in het noorden van het land. De strijdgroep wil op gewelddadige wijze de Nigeriaanse regering ten val brengen.

Facties. De groep bestaat (anno 2012) uit verschillende facties.

“In het noordoosten van Nigeria hebben gewapende mannen 17 christenen gedood die op een rouwbijeenkomst waren voor de vijf mensen die gisteravond werden doodgeschotenen in een kerk. De reeks aanslagen van de laatste tijd wordt toegeschreven aan de islamitische strijdgroep Boko Haram. Boko Haram had de christenen afgelopen weekeinde gewaarschuwd dat ze moeten vertrekken uit het noorden van Nigeria, omdat ze anders worden vermoord.” (Bron: NOS.nl, nieuwsbericht 6 jan. 2012)

“In een plaats in het noordoosten van Nigeria zijn vijftien christenen vermoord, vermoedelijk door moslimextremisten. Bij een aantal van de slachtoffers is de keel doorgesneden. De aanvallers gingen in de plaats Musari huizen binnen waar christenen woonden en verrasten de slachtoffers in hun slaap.” (Bron: NOS.nl, nieuwsbericht 30 dec. 2012)

“Moslimextremisten in Nigeria hebben gisteren in het noordoosten van het land een dorp overvallen en tientallen christenen om het leven gebracht. Veiligheidsfunctionarissen zeggen dat er meer dan vijftig doden zijn. In een kerk vielen 22 doden. Volgens getuigen werden bommen in de kerk tot ontploffing gebracht en openden de aanvallers het vuur op de kerkgangers.” (Bron: NOS.nl, nieuwsbericht 27 jan. 2014)

Aanslagen. Boko Haram pleegt aanslagen op christelijke doelen en op doelen van de Nigeriaase overheid. Ze doen dat veelal vanaf brommers en motoren. De terreurgroep heeft een lange reeks bomaanslagen gepleegd. Op Kerstavond 2010 bijvoorbeeld kwamen bij een serie bomaanslagen in de stad Jos 32 mensen om.

De terreurorganisatie ontvoert geregeld kinderen en vrouwen, die vervolgens als soldaten worden ingezet. In april 2014 werden meer dan 200 schoolmeisjes in Chibok ontvoerd. Een maand later eiste Boko Haram dat de Nigeriaanse regering een aantal commandanten van de terreurgroep zou vrijlaten. In ruil daarvoor zouden 100 meisjes worden vrijgelaten. De regering weigerde. De leider van Boko Haram, Abubakar Shekau, liet in november weten dat de meisjes "inmiddels zijn bekeerd en uitgehuwd aan onze strijders".

Volgens Human Rights Watch (2014) hebben armoede, corruptie, wetteloosheid en misbruik door veiligheidstroepen een klimaat geschapen waarin militante groepen als Boko Haram hun gang kunnen gaan. Boko Haram presenteert zich als een beweging die strijdt voor rechtvaardigheid en tegen de wijdverbreide corruptie in Nigeria. Daardoor kan de beweging rekenen op steun.

De terreurdaden van Boko Haram vormen de grootste bedreiging voor Nigeria. Dit land heeft (anno 2014) na Zuid-Afrika de grootste economie van het continent.

Volgens de genoemde mensenrechtorganisatie (2014) maken ook de regeringstroepen zich schuldig aan overmatig geweld. Dit optreden bewerkt weer extra steun voor de rebellen. Slachtoffers van Boko Haram worden (anno 2014) op geen enkele manier bijgestaan.

De groep heeft zeer waarschijnlijk banden met al-Qaida in de Islamitische Maghreb en met al-Shabaab in Somalië. Door deze banden heeft Boko Haram betere explosieven gekregen en zijn de leden beter getraind.

Geschiedenis

De negentiende eeuw was de glorietijd van het machtige islamitische 'kalifaat van Sokoto'. Het was destijds één van de belangrijkste islamitische machtscentra in West-Afrika. Maar met de komst van de Britten kwam daar een einde aan en werd een Westers systeem in Nigeria ingevoerd. Het Britse koloniale bestuur voegt het noorden en het zuiden van Nigeria, ondanks de grote verschillen in religie en cultuur, samen tot één land. In 1960 werd Nigeria onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk.

2002: Boko Haram wordt opgericht door de charismatische leider Mohammed Yusuf. Hij had een eigen school, een eigen moskee en een eigen ziekenhuis. Het is een soort commune die predikt tegen de grootschalige corruptie in Nigeria.

Yusuf oefent een grote aantrekkingskracht uit op jongeren en vormt met hen een eigen islamitisch leger.

2009 — juni 2018. De noordoostelijke deelstaat Borno, de bakermat van Boko Haram, gaat gebukt onder het geweld van de terreurgroep. In deze periode komen door het geweld meer dan 30.000 mensen om en raken 2 miljoen mensen ontheemd.

2009: De grote opstand van Boko Haram vangt aan. In het noorden begint de radicale islamitische groep Boko Haram met het plegen van bloedige aanslagen op christelijke doelen.

De Nigeriaanse regering gebruikt grof geweld om de fundamentalistische beweging uit te roeien. Het hoofdkwartier van Boko Haram wordt bestormd, honderden sekteleden worden gedood of gearresteerd. De leider Mohammed Yusuf wordt door het leger gearresteerd en geëxecuteerd.

Hiermee menen de Nigeriaanse autoriteiten de sekte te hebben vernietigd. De beweging is echter niet helemaal gebroken. De rechterhand van Yusuf, Abu Mohammed Abubakar neemt de leiding over. Veel Boko Haram-leden vluchten na de executie van hun leider naar het buitenland waar ze contact maken met plaatselijke fundamentalisten. Boko Haram radicaliseert sterk.

2010: In de loop van het jaar worden tweeduizend christenen vermoord door moslims. Nigeria is het land met het hoogste aantal 'christelijke martelaren' van dat jaar. In maart 2010 komen bij een aanval door moslims op drie christelijke dorpen in Plateau ongeveer 500 mensen om het leven. In januari waren in Jos, de hoofdstad van Plateau, bij botsingen tussen moslims en christenen zeker 460 mensen om het leven gekomen.

2011: Er vallen bij het geweld dit jaar 935 doden (volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch). In april wordt president Goodluck Jonathan, een Zuid-Afrikaanse christen, herkozen. Een islamitische tegenkandidaat bestrijdt de uitkomst. Na de stembusuitslag breken ernstige onlusten uit. Het meeste geweld is afkomstig van moslimextremisten die christenen aanvallen en hun huizen, kerken en winkels vernielen.

In augustus komen bij een bomaanslag op een gebouw van de Verenigde Naties in de Nigeriaanse hoofdstad Abuja – een gebow waar dagelijks zo’n 400 mensen werken – komen zeker zestien mensen om het leven gekomen en raken elf mensen gewond. Bij aanslagen tijdens kerst komen 37 christenen om. Op 31 december roept President Jonathan de noodtoestand uit in delen van het land waar veel christenen wonen.

2012: Van 2009 tot en met dit jaar zijn zo'n 3000 Nigerianen door Boko Haram vermoord. In januari van dit jaar stelt de Islamitische terreurgroep Boko Haram een ultimatum aan christenen om het islamitische noorden van Nigeria binnen drie dagen te verlaten.

2013: In mei kondigt de Nigeriaanse president Jonathan de noodtoestand af in drie noordelijke deelstaten.

2014: In april kidnapt de terreurgroep 276 meisjes van een middelbare kostschool in Chibok. Enkele tientallen meisjes ontsnappen. — Boko Haram strijders zouden in 2014 zo'n 2000 mensen in Nigeria hebben vermoord. Minstens 1,5 miljoen mensen inmiddels zijn op de vlucht geslagen voor het geweld van de moslimrebellen.

Bronnen

Terreur Boko Haram herleeft, nieuwsbericht op NOS.nl, 27 juni 2011.

Doden bij aanslag VN-gebouw in Nigeria, nieuwsbericht op NOS.nl, 26 aug. 2011.

De bloedige aanslagen van Boko Haram, nieuwsbericht op NOS.nl, 26 dec. 2011.

Informeel overleg met Boko Haram, nieuwsbericht op NOS.nl, 8 jan. 2012.

Jagers doden tientallen strijders Boko Haram, nieuwsbericht op NOS.nl, 13 nov. 2014.

Boko Haram brandt Kameroens dorp plat, nieuwsbericht op NOS.nl, 28 dec. 2014.

Boko Haram doodt zeker honderd mensen in Baga, nieuwsbericht op NOS.nl, 8 jan. 2015.