Deuteronomium

Deuteronomium is het vijfde boek van de Bijbel en het laatste boek van van de Thora of Pentateuch. Het bevat een herhaling van de wet en een oproep tot gehoorzaamheid.

Voorgaand boek in de reeks boeken van Mozes: Numeri, volgend boek: Jozua.

'Deuteronomium' wil zeggen 'Tweede wet'. De Hebreeuwse naam van het boek luidt Devariem in het Nederlands overgezet: 'Dit zijn de woorden', naar de openingswoorden in de grondtaal. 'Tweede wet' betekent 'herhaling van de wet', dus niet dat het hier gaat om nieuwe wetten. De wetten die een kleine 40 jaar daarvoor op de Sinaï werden gegeven, worden nog eens herhaald en van commentaar voorzien. 

Een pagina uit Deuteronomium in de grondtaal

Het boek bevat de redenen van Mozes tot het volk, dat in de woestijn geboren was en de afkondiging van de Wet niet had gehoord. Met uitzondering van Jozua en Kaleb waren alle volwassenen die de uittocht uit Egypte en de wetgeving op de Sinaï bewust hadden meegemaakt, gestorven in de woestijn. Daarom was het noodzakelijk dat de nieuwe generatie de wet leerde kennen en ingeprent kreeg. 

Mozes deed dit in een serie van acht verhandelingen, die hij gaf in de vlakte van Moab aan het eind van 40 jaren rondzwerven in de woestijn, een maand vóór het volk de Jordaan over trok om bezit te nemen van het beloofde land. De overdracht gebeurde eerst mondeling en werd daarna opgeschreven (zie Deut. 31:24-26).

Auteur

Het boek is geschreven door Mozes, de man van God die Israël uit Egypte leidde tot aan het Beloofde land.

Helaas zijn er pogingen gedaan om dit boek in diskrediet te brengen. Het is door vele Bijbelkritici hevig aangevallen, vooral de datering van het boek was onderwerp van vele verhitte discussies. Het boek kon niet geschreven zijn door Mozes, verklaarden zij, maar is van de hand van een onbekende schrijver die 600 jaar later leefde. Het zou grotendeels geschreven zijn tot meerdere glorie van de priesters in Jeruzalem en om aan te tonen dat daar de centrale plaats van aanbidding voor Israël moest zijn.

Daartegen kan men opmerken dat de naam Jeruzalem in heel het boek Deuteronomium niet voorkomt, evenmin in de andere boeken van Mozes. Jezus gebruikte woorden uit Deutoronium om Satan van repliek te dienen. Zou de tegenstander daarom een bijzondere hekel hebben aan dit boek?

Inhoud en overzicht

De berg Nebo

Deuteronomium is veel meer dan een herhaling en een terugblik op de wet zoals die op de Sinaï werd gegeven. Men kan zeggen: "het blikt terug naar het verleden met het oog op de toekomst." Er wordt een terugblik in gegeven op de woestijnreis en de schrijver verplaatst zich in gedachten reeds in het beloofde land, het land Kanaän. De weldaden van God aan zijn volk en de weerspannigheid van het volk komen er sterk in naar voren en de oproep weerklinkt om zich toch te voegen naar de wetten van de Here. 't Was een periode van 38 jaren.

In dit boek vooral zien we Mozes als de Middelaar van het Oude Verbond, die de Wet herhaalt, met nieuwe voorschriften aanvult, en aandringt op een leven naar de geboden des Heeren; die van Israël afscheid neemt onder de waarschuwende en profetische verkondiging van zegen en vloek.

Het hele boek is een Goddelijke verhandeling over gehoorzaamheid. Mozes had al eerder vast gesteld, dat de nieuwe generatie niet beter was dan hun ouders en hij wist dat hun leven, hun inbezitneming van het beloofde land, hun overwinning van hun vijanden en hun levensgeluk, afhingen van hun gehoorzaamheid aan God. Daarom benadrukte Mozes, met alle kracht die in hem was, hoe belangrijk gehoorzaamheid voor hen was (Deut. 5:29). Hij maakte hen duidelijk dat God gehoorzaamheid van hen verlangde omdat ze zijn eigendom waren (Deut. 14:1), omdat Hij van hen hield (Deut. 4:37 en 7:7-8), omdat het hen voorspoed en geluk zou brengen, (Deut. 4:1, 40, 5:29, 6:2-3, enz.) en omdat ze door hun gehoorzaamheid aan God hun dankbaarheid voor zijn goedheid en genade konden tonen (Deut. 4:7,8, 33; 5:6 enz.). De volle kracht en schoonheid van dit boek komt pas tot zijn recht als je het helemaal achter elkaar leest, het is één hartroerende oproep.

Overzicht van de inhoud

Het boek telt 34 hoofdstukken. Een indeling in vieren is deze:

Deut. 1-4  Gedachtenis van wat de Heere voor en met Israël gedaan had sinds de uittocht uit Egypte, gedurende bijna 40 jaar.

Deut. 5–26  Herhaling, uitbreiding en nadere verklaring van de wetten, tevoren gegeven aan de vaders van het geslacht dat nu Kanaän zou binnen gaan.

Deut. 27–30  Bevestiging van de wet der tien geboden, met dringende vermaning tot gehoorzaamheid. 

Deut. 31–34  Aanstelling van Jozua tot Mozes’ opvolger. Laatste redenen en dood van Mozes.

Samenvatting naar hoofdstuk

Deut. 1-4. In deze hoofdstukken wordt in herinnering gebracht, hoe de Here zich met hen bezig gehouden had en hoe het volk zich had gedragen. Ook wordt het grote geduld van Mozes, als leidsman, vermeld. Aan het einde worden de plaatsen van drie vrijsteden aangewezen en wordt herinnerd aan de wetgeving op de berg Sinaï.

Deut. 1

• 1:1-4 Plaats en datum van Mozes’ toespraak
• 1:5-8 Opdracht om het land binnen te gaan
• 1:9-18 De aanstelling van rechters
• 1:19-21 In Kades-Barnea
• 1:22-25 De twaalf verkenners
• 1:26-28 Weigering om op te trekken
• 1:29-33 Gods trouw en ongeloof van het volk
• 1:34-39 De toorn van de HEERE
• 1:40-43 De overmoed van volk
• 1:44-46 Het volk verpletterend verslagen

Deut. 2

• 2:1-3 Bevel om op te breken van nabij het gebergte Seïr
• 2:4-8 Houding tegenover de kinderen van Ezau
• 2:9 Houding tegenover Moab
• 2:10-12 De Emieten en de Horieten
• 2:13-15 De reis van achtendertig jaar
• 2:16-19 Houding tegenover de Ammonieten
• 2:20-23 De Refaïeten en de Kaftorieten
• 2:24-36 Sihon in de macht van Israël gegeven
• 2:37 De gehoorzaamheid van Israël

Deut. 3

• 3:1-7 Og in de hand van Israël gegeven
• 3:8-17 Het deel van de tweeënhalve stam
• 3:18-20 Verplichting van de tweeënhalve stam
• 3:21-22 Jozua door Mozes bemoedigd
• 3:23-25 Mozes’ gebed om genade
• 3:26-27 Het antwoord van de HEERE
• 3:28-29 Jozua zal het volk in het land brengen

Deut. 4

• 4:1-5 Luisteren en doen
• 4:6-8 Gods volk en de andere volken
• 4:9-14 De HEERE laat Zijn woorden horen
• 4:15-20 Verbod enige afgod te maken
• 4:21-24 De toorn van de HEERE
• 4:25-28 Gevolgen ingeval van afgoderij
• 4:29-31 Bekering brengt de beloofde zegen
• 4:32-40 Reden voor gehoorzaamheid
• 4:41-43 Vrijsteden in het Overjordaanse
• 4:44-49 Waar Mozes het volk de wet voorhoudt

Deut. 5-6  De wet van de Jahweh is bestemd voor het volk Israël en het nageslacht.

Deut. 7  Het bevel de zeven volken uit het land der belofte, dus Kanaän, te verdrijven. Er wordt op gewezen, dat alleen de liefde van de Here tot hen de drijfveer en de reden was van hun verkiezing.

Deut. 8-9  De goedheid van de Here diende om hen tot dank en ootmoed te brengen.

Deut. 10  Twee nieuwe stenen tafels werden gehouwen voor de woorden van de wet en deze stenen werden in de "kist" gelegd. Vermaningen.

Deut. 11  De Here zou hen zegenen als ze gehoorzaam waren, maar Hij moest de vloek brengen als ze ongehoorzaam waren.

Deut. 12  De plaats waar de offers gebracht moesten worden, werd door de Here aangewezen; er was naar Gods gedachten slechts één plaats tot eredienst.

Deut. 13  De straf voor valse profeten.

Deut. 14  Wetten betreffende reine en onreine dieren.

Deut. 15-16  Wet voor het sabbatsjaar en de drie hoofdfeesten.

Deut. 17  De straf op afgoderij.

Deut. 18  Het recht van de priesters. De Here belooft een Profeet te zullen verwekken.

Deut. 19  De vrijsteden

Deut. 20-25  Tal van bepalingen betreffende het belegeren van steden; verzoening van een moord door onbekenden; behandeling van gevangen genomen vrouwen; plichten tegenover mens en dier; uitsluiting uit de gemeenschap; echtscheiding, bescherming van de naaste, het zwagerhuwelijk. 

Deut. 26  De aanbieding van de eerstelingen en het geven van tienden aan de Levieten.

Deut. 27  Zegen op de berg Gerizim en vloek op de Ebal.

Deut. 28  Zegen en vloek.

Deut. 29  Vernieuwing van het verbond met God.

Deut. 30  Verlossing na berouw. De beslissende keuze.

Deut. 31  Jozua, opvolger van Mozes.

• 31:1-8 Mozes bemoedigt het volk en Jozua
• 31:9-13 Bevel tot voorlezing van de wet aan het volk elke zeven jaar
• 31:14-18 Aan Mozes, wiens einde nadert, en Jozua voorzegt God de afval van Israël
• 31:19-23 Mozes en Jozua moeten een lied ten getuige schrijven dat het volk moet leren
• 31:24-30 Mozes beveelt de Levieten het wetboek naast de ark te bewaren en voorzegt hun de afval

Deut. 32  Het lied van Mozes, geschreven in opdracht van God.

Deut. 33  De zegen van Mozes, die hij uitspreekt over de stammen van Israël.

Deut. 34  De dood van Mozes.

Indeling naar toespraken

We kunnen acht verschillende toespraken onderscheiden, terwijl het laatste hoofdstuk gaat over de dood van Mozes.

1. Terugblik (Deut. 1-4:43) De mislukking bij Kades Barnea, de zwerftocht door de woestijn, de lessen die daaruit te leren zijn en het aanwijzen van vrijsteden.
2. Herhaling (Deut. 4:44-26:19) Dit is de langste verhandeling, waarin Mozes de morele, burgerlijke en ceremoniële wetten herhaalt evenals de tien geboden (Deut. 5:22.)
3. Waarschuwing (Deut. 27-28) Instructies voor een plechtige ceremonie bij het binnentrekken van het land Kanaän. (Merk op dat het altaar gebouwd moest worden op de berg der vervloeking!!! Dat is evangelie.)
4. Verbondssluiting (Deut. 29-30.)  Dit verbond bevatte de bepalingen waaronder Israël het beloofde land mochten binnen gaan. Let op de nadruk op de besnijdenis van het hart (Deut. 30:6)
5. Raadgevingen (Deut. 31:1-23.) De laatste adviezen van Mozes voor heel Israël, voor Jozua en voor de priesters. Let op de droevige toon in de woorden van de Here (Deut. 31:14-21)
6. Instructies (Deut. 31:24-29) Speciale instructies voor de Levieten over het bewaren van het wetboek.
7. Lied van Mozes (Deut. 32:1-43) Mozes zingt samen met Jozua (vs. 44) een prachtige psalm op de heerlijkheid en genade van de God van Israël.
8. De zegen van Mozes (Deut. 33) Dit is een geweldige profetische uiting van Mozes als zegening over Israël.
9. De dood van Mozes (Deut. 34) Een eenzame dood, maar wel een dood met visie en in een Goddelijke omhelzing.

Varia

Deuteronomium in de Bijbel

Deuteronomium is het vijfde boek in de Bijbel. Het is het enige boek dat de Heer Jezus aanhaalde tijdens de verzoeking in de woestijn (Matt. 4:1-11 en Luk. 4:1-13 halen aan Deut. 8:3; 6:16; 6:13 en 10:20). Ook de profeten citeren in hun verhandelingen vele gedeelten uit Deuteronomium.

Enkele belangwekkende zaken

De ene plaats, door God aangewezen om offers te brengen (Deut. 12), wijst op de éne plaats, waar nu de gelovigen door de Here verwacht worden om hun offers te brengen (Matth. 18:20; Hebr. 13 : 12 - 16) d.i. in de Naam van Jezus Messias.

De wetten op de reine en onreine dieren (Deut. 14) blijken ook een zinnebeeldige betekenis te hebben; dit blijkt uit het gezicht, dat Petrus had (Hand. 10).

In dit boek wordt voor de eerste keer melding gemaakt van de doodstraf door ophanging aan een paal (Deut. 21:22-23). Jezus, sterfende aan een paal heeft daarmee de volledige vloek, beschreven in dit boek op zich genomen (Gal. 3:13).

Ook bevat dit boek de enige aanhaling in het hele Oude Testament over het roepingsvisioen van Mozes bij de brandende braamstruik uit Ex 3 (Deut. 33:16).

En tenslotte vinden we in Deuteronomium een belofte en voorzegging over de komende profeet, Jezus Christus (Deut. 18:15-19; vgl. Hand. 7 : 37).

Meer weten

Ger de Koning, Deuteronomium, Toegelicht & toegepast 05. Uitgeverij Daniel, 2017, 1e druk. Pagina's: 414. Direct lezen op kingcomments.com. Download pdf van oudesporen.nl. Productinfo over de papieren versie.

Ger de Koning, Overzicht van Deuteronomium 1-15. Geluidsopname van de bijbelstudiedag op 9 februari 2013. Geluidsbestand (wma-formaat) op oudesporen.nl.

Ger de Koning, Overzicht van Deuteronomium 16-34. Geluidsopname van de bijbelstudiedag op 9 februari 2013. Geluidsbestand (wma-formaat) op oudesporen.nl.

	Bijbelboeken
Wet: Genesis · Exodus · Leviticus · Numeri · Deuteronomium Geschiedenis: Jozua · Richteren · Ruth · 1 Samuël · 2 Samuël · 1 Koningen · 2 Koningen · 1 Kronieken · 2 Kronieken · Ezra · Nehemia · Esther Wijsheid: Job · Psalmen · Spreuken · Prediker · Hooglied Grote profeten: Jesaja · Jeremia · Klaagliederen · Ezechiël · Daniël Kleine profeten: Hosea · Joël · Amos · Obadja · Jona · Micha · Nahum · Habakuk · Zefanja · Haggai · Zacharia · Maleachi Evangeliën: Mattheüs · Marcus · Lukas · Johannes Eerste gemeente: Handelingen Brieven van Paulus: Romeinen · 1 Korinthe · 2 Korinthe · Galaten · Efeze · Filippenzen · Kolossenzen · 1 Thessalonicenzen · 2 Thessalonicenzen · 1 Timotheüs · 2 Timotheüs · Titus · Filémon Hebreeën Katholieke brieven: Jakobus · 1 Petrus · 2 Petrus · 1 Johannes · 2 Johannes · 3 Johannes · Judas Profetie: Openbaring

Bronnen

H. Moll, Wat zegt Gods Woord over ...?, deel 3 (Oostburg: W.J Pieters, z.j.), blz. 18-20. Tekst hiervan is, onder toestemming, op 4 nov. 2014 verwerkt.

C. Lindeboom, Bijbelgids, of Handleiding tot het verkrijgen van Bijbelkennis (Middelburg: Stichting de Gihonbron, 2009; bewerking door J. Pluimers van de uitgave uit 1929), blz. 34. Hieruit is, onder toestemming, op 4 nov. 2014 tekst gebruikt.

Ger de Koning, Deuteronomium toegelicht en toegepast. Johannes Multimedia, 2011. Hieraan zijn omschrijvingen van pericopen (groeperingen van verzen) ontleend.