Dwaling

Dwaling is een verkeerd begrip (dwaalbegrip), dat wij ons van de een andere zaak gevormd hebben, een gedachte die met de waarheid in strijd is. Het onderstelt enig onderzoek en vorming van een begrip. Ons kennen is ten dele (1 Cor. 13:12), mede daardoor komen ook onder christenen dwalingen voor.

Synoniemen

Synoniemen zijn: afdwaling, abuis, misvatting, misrekening, vergissing, wanbegrip.

Afdwaling duidt een daad aan, dwaling een begrip, een gedachte. Een afdwaling is de afwijking van het goede pad, het koesteren van een dwaalbegrip en, daaruit voortvloeiend, het plegen van een verkeerde daad, het doen van een zonde. In zoverre dus synoniem met zonde. “Breng hem zacht zijne afdwaling onder het oog en hij zal tot inkeer komen.” Een dwaling daarentegen is een gedachte, die met de waarheid in strijd is, een dwaalbegrip, en derhalve geen daad. “Het was een dwaling dat men dacht dat de aarde het middelpunt van het heelal was”. “Het is een dwaling dat men denkt dat de mens uit het dier is voortkomen.”

Misvatting is een verkeerde opvatting, die als zij blijft bestaan, tot een misverstand, kan leiden.

Abuis, dat aan het Frans ontleend is, betekende oorspronkelijk een misleiding, thans een dwaling, een vergissing; het is een zachte uitdrukking om een mening of behandeling als onwaar, onjuist of verkeerd te kenmerken.

Een vergissing is een onjuiste gissing, waarbij men te goeder trouw was. Een daad, die het gevolg van een onjuiste mening was, wordt ook een vergissing genoemd. “Hij begin een lelijke vergissing door mijn hoed mee te nemen. Hij herstelde spoedig zijn abuis. Voor mij zou het abuis niet nadelig geweest zijn, want zijn hoed was beter dan de mijne.”

Een wanbegrip is meer dan een verkeerd begrip; het is schadelijk tevens. “De voorstelling die sommige mensen zich van God vormen als een wraakzuchtig wezen, is een wanbegrip”.

Vooroordeel is een mening, die men omhelsd heeft, zonder dat zij op voldoende gronden rust, en die het juiste verder denken verhindert. Vooroordelen zijn gevaarlijker dan dwalingen, want dwalen onderstelt onderzoek, en voor voortgezet onderzoek moet zelfs de meest hardnekkige dwaling eindelijk wijken.

Misrekening noemt men het falen van een berekening. “Dat hij niet tot die betrekking benoemd is, is voor hem een geduchte misrekening.”

Geloof, rede en dwaling

De Bijbel, waarin God zaken heeft geopenbaard, is een bron van kennis. Geloof aan Gods woord behoedt de rede voor dwaling. Maar zonder rede, zonder nadenken, kan ook een gelovige dwalen. Geloof en rede hebben elkaar nodig om de kans op dwalen te verkleinen.

Dwalingen in de Bijbel vermeld

In de Bijbelse geschiedenis vinden wij dwalingen vermeld. Judas spreekt van de dwaling van de profeet Bileam.

Jds 1:11 Wee hun, omdat zij de weg van Kain gegaan zijn en voor loon zich aan de dwaling van Bileam overgegeven hebben en in de tegenspreking van Korach omgekomen zijn. (Telos)

De godsdienstige leiders wilden het volk voor een dwaling ten aanzien van Jezus van Nazareth behoeden:

Mt 27:64 Beveel dan dat het graf wordt beveiligd tot de derde dag, opdat niet misschien zijn discipelen komen en Hem stelen en tot het volk zeggen: Hij is opgewekt van de doden; en de laatste dwaling zou erger zijn dan de eerste. (Telos)

Aangezien niet de discipelen, die getuigen waren van de opstanding van de Heer Jezus, maar de leiders zouden dwalen in hun ongeloof. Vele mensen wandelen in dwaling.

2Pe 2:18 Want door vruchteloze gezwollen taal te uiten verlokken zij door vleselijke begeerten, door losbandigheden hen die sinds kort ontvlucht waren aan hen die in dwaling wandelen. (Telos)

Een dwaling kan meeslepend zijn.

2Pe 3:17 U dan, geliefden, nu u dit van tevoren weet, weest op uw hoede dat u niet, door de dwaling van de zedelozen meegesleept, afvalt van uw eigen standvastigheid; (Telos)

Er is een geest van de dwaling.

1Jo 4:6 Wij zijn uit God; wie God kent, hoort ons; wie niet uit God is, hoort ons niet. Hieraan kennen wij de geest van de waarheid en de geest van de dwaling. (Telos)

Moderne dwalingen in de christenheid

Enige moderne dwalingen onder (vaak minderheden van) christenen zijn deze:

God heeft de levende natuur op aarde geschapen door een evolutieproces van miljarden jaren en de mens uit het dier doen ontstaan (zie Theïstisch evolutionisme)
God alleen, niet ikzelf, kan mij bekeren (passivisme, zie Bekering);
Alle mensen, hoe goddeloos ook, worden uiteindelijk behouden (zie Alverzoeningsleer);
Alle gelovige mannen moeten zich laten besnijden (zie Besnijdenis);
Een gelovige die zondigt hoeft zijn zonde niet aan God te belijden (zie Zonde);
Een gelovige kan hier op aarde al zondeloos worden (zie Zonde);
Geen gelovige hoeft ziek te zijn of te blijven (zie Ziekte en genezing);
Focus op ervaring, gevoel ten koste van gehoorzaamheid aan de Schrift;
Focus op wonderen en teken;
Homoseks en homohuwelijk zijn geoorloofd (zie Homoseksualiteit, Homohuwelijk);
De Gemeente van Christus begint pas jaren na de uitstorting van de Heilige Geest (ultradispensationalisme, zie Dispensationalisme);
De gemeente is in de plaats van het ongehoorzame Israël gekomen en de onvervulde beloften aan Israël worden vervuld in de gemeente (vervangingstheologie)
Alle voorzeggingen in de Bijbel over de toekomst zijn grotendeels al rond 70 n.C. vervuld (zie Preterisme);
De gemeente van Christus moet de wereld veroveren, onderwerpen en regeren (dominionisme).
Er zal geen eeuwige hel met eeuwig lijden zijn. De zielen der goddelozen zullen worden vernietigd. (Zie Hel);

De meest verbreide dwaling is wellicht de vervangingstheologie. Het gemis van zicht op Gods heilsplan met Israël is wel genoemd 'de blinde vlek van de christenen'.

Toekomst

In de eindtijd zal God de ongelovigen een werking van de dwaling zenden.

2Th 2:8 En dan zal de wetteloze geopenbaard worden, die de Heer Jezus zal verteren door de adem van zijn mond en ten niet doen door de verschijning van zijn komst; 2Th 2:9 hem, wiens komst naar de werking van de satan is met allerlei kracht en tekenen en wonderen van de leugen, 2Th 2:10 en met allerlei bedrog van de ongerechtigheid voor hen die verloren gaan, omdat zij de liefde tot de waarheid niet hebben aangenomen om behouden te worden.2Th 2:11 En daarom zendt God hun een werking van de dwaling om de leugen te geloven, 2Th 2:12 opdat allen geoordeeld worden die de waarheid niet hebben geloofd, maar een welgevallen hebben gehad in de ongerechtigheid. (Telos)

Dwalingen onder ons christenen, die het gevolg zijn van onze beperkte kennis, zullen oplossen:

1Co 13:9 Want wij kennen ten dele en wij profeteren ten dele, 1Co 13:10 maar wanneer het volmaakte is gekomen, zal wat ten dele is, te niet gedaan worden. 1Co 13:12 Want wij kijken nu door een spiegel, wazig, maar dan van aangezicht tot aangezicht, nu ken ik ten dele, maar dan zal ik kennen zoals ik ook gekend ben. (Telos)

Meer informatie

Amir Tsarfati: Prophecy Roundtable with Jan Markell and Pastor Barry Stagner. Youtube.com: Behold Israel, 16 aug. 2020. Duur: 1 uur 17 min 6 sec. Enkele dwalingen worden besproken, als dominionisme, experientialisme, vervangingstheologie.

Amir Tsarfati: Bible Prophecy Roundtable with Jan Markell and Barry Stagner. Youtube.com: Behold Israel, 2 jan, 2021. Duur: 1 uur 5 min. 22 sec. Enkele dwalingen passeren de revue, onder andere de focus op ervaring, tekenen en wonderen, de veronachtzaming van Bijbelse voorzeggingen, de New Apostolic Reformation, valse profetie, slechte Bijbelvertalingen en beweerde profetische dromen.

Bronnen

Handwoordenboek van Nederlandsche Synoniemen (1908), s.v. Afdwaling — doling — dwaling. En s.v. Dwaling — abuis — misvatting — misrekening — vergissing — wanbegrip. Tekst hiervan is onder wijziging verwerkt op 28 juni 2020.

Willem Ouweneel, Tien theologische dwalingen van dit moment, WillemOuweneel.nl, column van 10 juni 2020.