Heidelbergse Catechismus
De Heidelbergse Catechismus is een protestants leerboek te Heidelberg samengesteld door de dogmatiek-hoogleraar Zacharias Ursinus (1534-1583) en Caspar Olevianus (1536-1587), hoogleraar en later hofpredikant. Het leerboek werd opgesteld op verzoek van de protestantse keurvorst Frederik III (regeerde 1559 - 1576) van de Duitse provincie de Palts en kwam in 1563 in 't licht. Het is door de Dordtse Synode (1618-1619) aanvaard als een der Drie Formulieren van Enigheid voor de Gereformeerde godsdienst.
In het Latijn heet deze catechismus Catechesis Palatina.
De catechismus is een leidraad ten gebruike bij het godsdienstonderwijs op gereformeerde grondslag.
Krachtens zijn karakter als onderwijsboek is hij in vragen en antwoorden opgezet. Hij handelt zakelijk, kort en duidelijk 129 vragen in 3 hoofddelen over „Ellende, Verlossing en Dankbaarheid", alles verdeeld over 52 zondagen en zo ook pasklaar gemaakt voor het kerkelijk onderwijs in de namiddagpreek.
Voorbeeld: vraag 21 ('Wat is waar geloof?') met het antwoord daarop staan in deel 2 ('Onze verlossing') wordt, naast drie andere vragen, behandeld op zondag 7:
Vraag 21: Wat is waar geloof? Antwoord: Waar geloof is een stellig weten waardoor ik alles voor betrouwbaar houd, wat God ons in zijn Woord geopenbaard heeft. Tegelijk is het een vast vertrouwen, dat de Heilige Geest door het evangelie in mijn hart werkt, dat niet alleen aan anderen, maar ook aan mij vergeving van de zonden, eeuwige gerechtigheid en eeuwig heil door God geschonken zijn, enkel uit genade, alleen op grond van de verdienste van Christus.
De predestinatieleer wordt zonder de calvinistische scherpte behandeld, de leer van het avondmaal wordt besproken in algemene zin en zonder de calvinistische wendingen.
De Heidelbergse catechismus is naast de tweede helvetische confessie het meest verbreide kort-begrip van de gereformeerde kerkleer geworden en werd op de synode te Dordrecht (1618-1619) uitdrukkelijk erkend als een symbolisch en gezaghebbend stuk.
De Heidelbergse Catechismus is vertaald in vele talen en is de invloedrijkste en meest geaccepteerde catechismus van de catechismussen geschreven in de tijd van de Reformatie. Hij wordt veel gebruikt voor onderwijs in de christelijke leer aan de jeugd (catechesatie) maar ook aan de hele gemeente (catechismusprediking).
Meer informatie
A. Janssen, De Heidelbergse catechismus; historische achtergrond. Zonder jaar.
Bron
Zoek-licht; Nederlandsche encyclopaedie voor allen. Arnhem: N.V. Uitgevers-maatschappij Van Logum Slaterus & Visser, 1922-1925. Tekst van het lemma 'Heidelbergsche Catechismus' is onder wijziging verwerkt op 18 okt. 2019.