Henry Francis Lyte

Henry Francis Lyte (1793-1847) was onder meer predikant te Brixham in Devonshire, Engeland. Hij schreef in zijn leven veel kerkliederen. Zijn bekendste lied werd Abide with me.

Hij werd op 1 juni 1973 in Ednam, in de buurt van Kelso, Schotland, geboren als zoon van marineofficier Thomas Lyte en zijn vrouw Anna Maria. Zijn liefhebbende moeder vertelde hem verhalen uit de Bijbel en wees hem op Gods liefde. Helaas liet zijn vader het gezin in de steek en overleed zijn moeder kort daarna. Henry werd wees toen hij negen jaar oud was. Een Ierse predikant, Robbert Burrows, die zelf vijf kinderen had, ontfermde zich over Henry en leidde hem door de schooljaren.

Hij werd opgeleid aan het Trinity College in Dublin. Hij kampte met een zwakke gezondheid, waarom hij zijn studie geneeskunde opgaf en theologie ging studeren. Tijdens zijn studie won hij in drie opeenvolgende jaren de prijs voor het beste Engelse gedicht. In 1814 studeerde hij af en in 1815 nam hij een beroeping aan in de Kerk van Engeland. Op 21 januari 1818 trouwde hij met Anna Maxwell. Samen kregen zij vijf kinderen: drie zoons en twee dochters. Hun tweede kindje, een meisje, verloren ze een maand na haar geboorte in 1821.

In 1818, in Marazion, Cornwall, kwam er een grote geestelijke verandering die zijn hele leven nadien heeft beïnvloed. Aanleiding was een bezoek aan een collega die ziek was en gelukkig ontsliep, vertrouwend alleen op de verzoening en de kracht van zijn Heiland. Lyte schreef: "Ik was sterk beïnvloed door de hele zaak, waardoor ik het leven en zijn vraagstuk met een ander oog bezag dan voorheen; en ik begon mijn Bijbel te bestuderen en op een andere manier te preken dan ik voorheen had gedaan." In 1823 werd hij benoemd tot kapelaan in het vissersdorp Lower Brixham, Devonshire, Zuid-Engeland; een ambt dat hij tot aan zijn dood heeft uitgeoefend.

Dikwijls stond hij 's ochtends om zes uur op en bracht tot het ontbijt van acht uur zijn tijd door met gebed. Zijn medegelovigen hadden hem lief, want Hij toonde sterke belangstelling in hun arbeid en bezocht de boten wanneer ze van zee terugkeerden. Hij voorzag elk schip van een Bijbel. Hij was ijverig. Van hem is het gezegde "Je kunt beter verslijten dan verroesten" (“it is better to wear out than to rust out.”)^[1]. Zijn vrouw Anna Maxwell bezocht de zieken en hielp mee in dorpsprojecten. Door zorgvuldigheid in huishoudelijke uitgaven spaarde zij genoeg geld om Henry terwille van zijn gezondheid elke winter naar het warmere Frankrijk en Italië te laten gaan.

Lyte is bekend geworden als kerkdichter. Zijn liederen zijn geestelijk en teder. Wegens zijn ziekelijk gestel en zijn ondervinding van Gods vrede, zijn de hymnen geschreven vanuit een diepe geestelijke ervaring. Ze zijn het meest te vinden in twee boeken: Gedichten, voornamelijk godsdienstige (1833, tweede editie 1845), en De Geest der Psalmen, 1834 (uitgebreide editie, 1836). Zijn bekendste liederen zijn:

• Abide with me! Fast falls the eventide
• Jesus, I my cross have taken
• Praise, my soul, the King of Heaven
• Pleasant are Thy courts above.

Van deze is de eerstgenoemde, Abide With Me ('Blijf met mij'), de bekendste hymne.

In 1847 werd bekend dat Lyte aan tuberculose leed. In de zomer van 1847 meldden zich de laatste symptomen van de ongeneeslijke ziekte. Lyte stemde er mee in de komende wintermaanden in Zuid-Frankrijk door te brengen, maar tot verbazing van familie en vrienden stond hij er op, de laatste zondag voor zijn vertrek nog eenmaal te preken, ofschoon zijn zwakke lichaam die inspanning eigenlijk niet kon verdragen. Temidden van zijn ademloos luisterende gemeente hield hij op 4 september 1847 zijn afscheidspreek, over het heilig avondmaal. In de late namiddag van die dag wandelde hij het pad af dat van de pastorie naar de kust leidde. Bij het licht van de dalende zon schreef hij zijn laatste en meest bekende gedicht Abide with me ('Blijf met mij'). 's Avonds gaf hij het manuscript aan zijn dochter. Twee en een halve maand later, op 20 november 1847, ontsliep hij in een Frans hotel in het kuuroord te Nice in Frankrijk. Hij was 54 jaar oud. In Nice is hij ook begraven.

Abide with me ('Blijf met mij') was zijn laatste lied en werd tevens zijn meest bekende en geliefde lied. William Henry Monk (1823-1889), dirigent en organist, zette het in 1861 op muziek. Lyte schreef ook de bekende en populaire geestelijke hymne Praise my soul the King of Heaven.

Aan Abide with me ligt ten grondslag de vraag van de Emmaüsgangers (Luc. 24 :29), die tot Jezus zeiden: “Blijf bij ons, want het is tegen de avond en de dag is reeds gedaald“. De dichter heeft “ons“ in dat verzoek in “mij“ veranderd heeft. Het is een 'ik-lied', het heeft een sterk persoonlijk karakter. De dichter heeft het dan ook niet voor gebruik in de samenkomst der gemeente bedoeld.

Vertaald werd het evenwel in bundels van diverse Nederlandse kerkgenootschappen opgenomen. In 1938 verscheen het als gezang 282 in de liedbundel van de Nederlandse Hervormde Kerk. In 1973 werd een nieuwe Nederlandse vertaling als gezang 392 in het Liedboek voor de kerken opgenomen.

Abide with me behoort tot de meest geliefde geestelijke liederen. Zijn woorden hebben velen in hun laatste eenzame uren troost gebracht. Het lied is vaak te horen op begrafenissen en herdenkingsdiensten.

Oorspronkelijk gedicht Abide with me "Abide with us: for it is toward evening, and the day is far spent." - St. Luke XXIV. 29 Abide with me! Fast falls the eventide; The darkness deepens; Lord, with me abide! When other helpers fail, and comforts flee, Help of the helpless, O abide with me!	Gezang 282, Hervormde bundel Blijf bij mij Blijf bij mij, Heer, want d' avond is nabij. De dag verduistert, Here, blijf bij mij! Als and're hulp m' ontbreekt, geluk m' ontvliedt, der hulpelozen hulp, verlaat mij niet!	Gezang 392, Liedboek der kerken Blijf mij nabij Blijf mij nabij, wanneer het duister daalt, De nacht valt in, waarin geen licht meer straalt. Andere helpers, Heer, ontvallen mij. Der hulpelozen hulp, wees mij nabij.
Swift to its close ebbs out life’s little day; Earth’s joys grow dim; its glories pass away: Change and decay in all around I see; O Thou, who changest not, abide with me!	Weldra verloopt des levens kort getij, vreugde verdoft, de glorie gaat voorbij. Alles verzinkt, waar ik mij henen keer: Gij houdt uw trouwe, o blijf bij mij, Heer!	Wees bij mij, nu de dag ten einde spoedt. Alles verdoft wat glans bezat en gloed. Alles vervalt in 't wisselend getij, maar Gij die eeuwig zijt, blijf mij nabij.
Not a brief glance I beg, a passing word, But as Thou dwell’st with Thy disciples, Lord, Familiar, condescending, patient, free. Come, not to sojourn, but abide, with me!	(niet vertaald en opgenomen in het gezang)	(niet vertaald en opgenomen in het gezang)
Come not in terrors, as the King of kings, But kind and good, with healing in Thy wings: Tears for all woes, a heart for every plea. Come, Friend of sinners, and thus bide with me!	(niet vertaald en opgenomen in het gezang)	(niet vertaald en opgenomen in het gezang)
Thou on my head in early youth didst smile, And, though rebellious and perverse meanwhile, Thou hast not left me, oft as I left Thee, On to the close, O Lord, abide with me!	(niet vertaald en opgenomen in het gezang)	(niet vertaald en opgenomen in het gezang)
I need Thy presence every passing hour. What but Thy grace can foil the Tempter’s power? Who like Thyself my guide and stay can be? Through cloud and sunshine, O, abide with me!	'k Heb U altijd van node, dag en nacht, slechts uw gena verwint des bozen macht. Wie kan als Gij mijn gids en sterkte zijn? Blijf bij mij, Heer, in nacht en zonneschijn!	U heb ik nodig, uw genade is mijn enig licht in nacht en duisternis. Wie anders zal mijn leidsman zijn dan Gij? In nacht en ontij, Heer, blijf mij nabij.
I fear no foe with Thee at hand to bless: Ills have no weight, and tears no bitterness. Where is death’s sting? where, grave, thy victory? I triumph still, if Thou abide with me.	Geen vijand vrees ik, als Gij bij mij zijt, tranen en leed zijn zonder bitterheid. Waar is, o dood, uw schrik, graf, waar uw eer? Meer dan verwinnaar blijf ik in de Heer.	Ik vrees geen kwaad, want bij mij is de Heer. Tranen en leed zijn nu niet bitter meer. Waar is uw prikkel, dood, wat dreigt ge mij? Ik triomfeer, mij is de Heer nabij.
Hold Thou Thy cross before my closing eyes; Shine through the gloom and point me to the skies: Heaven’s morning breaks, and earth’s vain shadows flee; In life and death, O Lord, abide with me! Berryhead, September 1847.	Houd hoog uw kruis voor mijn verdonk'rend oog, Licht in de schemer, leid mij naar omhoog! De morgen daagt, de schaduw gaat voorbij: in dood en leven, Heer, blijf mij nabij!	Houd, Heer, uw kruis hoog voor mijn brekend oog, licht in het duister, wijs de weg omhoog. Uw dag breekt aan, de schaduw gaat voorbij. In dood en leven, Heer, wees Gij nabij.
Blijf met mij, Heer, als 't zonlicht niet meer straalt. Blijf met mij, Heer, als straks de avond daalt. Als vrienden henengaan in stormgetij, blijf Gij ter hulp gereed, o, blijf met mij! 'k Kan zonder U geen enk'le schrede gaan. Wees Gij mijn leidsman op mijn levensbaan. Aan uwe hand slechts ga ik veilig, blij, 't zij voor- of tegenspoed, o, blijf met mij! Als in de doodsvallei ik eens zal staan, en 'k zie de poorten voor mij opengaan, en Gij mij d'ogen sluit, dan juich ik blij in leven en in dood was Gij met mij.	Een andere variant van Blijf met mij is het volgende lied: Load video YouTube YouTube might collect personal data. Privacy Policy ContinueDismiss Blijf bij mij, Heer, want d' avond is nabij. Gezongen in de Bonaventurakerk te Woerden. Gepubliceerd door gebruiker N Boele op Youtube.com, 13 maart 2001.

Bronnen

Het gedicht Abide with me is te vinden in: Henry Francis Lyte, Miscellaneous poems, blz. 297. London, Oxford, Cambridge: Rivingtons, 1868. Gedigitaliseerde tekst op Books.Google.com

Nutter, Charles S. (1842-1928), Hymn Writers of the Church. Christian Classical Ethereal Library. Hiervan het artikel Lyte, Henry Francis.

Art. Abide with me op Wikipedia.nl

C. de Gooijer (Haarlem), Verstaat u wat u zingt? Blijf bij mij, Heer, want d'avond is nabij, in: Kerkblaadje, 60e jaargang (1969), nr. 21 (blz.174-175). Zie artikel op Ecclesianet.nl

Artikel Abide with Me, O Bli Hos Meg, Blijf mij nabij - gezang 392, op Infonu.nl, 24 juli 2011.

Dan Graves, Dying Henry Lyte Asked God to Stay Near, op Christianity.com