Mine

Uit Christipedia

Mine, mina of, in oud-Nederlands, mijne, meervoud respectievelijk minen, mina’s en mijnen, is een gewicht en een hoeveelheid geld. Evenals de sikkel was het aanvankelijk een gewichts- en later ook een munteenheid. Synoniem: pond. De mine diende vooral als gewicht voor goud en zilver[1]. Een mine is 60 of 50 sikkels [2]. Een mine goud was gelijk aan 60 of 50 gouden sikkels. Een mine zilver was gelijk aan 60 of 50 zilveren sikkels.

Mine uit syrisch Antiochië


Het Nederlandse woord mina komt van het Latijnse woord mina (meervoud: minae). Mina is de in het Latijn gebruikelijke vorm van een overoud woord, dat bij verschillende volken in het Nabije Oosten bekend was en een gewichtseenheid aanduidde.

Het Hebreeuwse woord is maneh, meervouw manim. Dit woord wordt 5 maal in de Bijbel genoemd. Akkadisch: manû. Soemerisch: mana. Ugaritisch: mn. Aramees: mĕnē. Syrisch: manyā. Grieks: μνα, mna.

De Statenvertaling vertaalt het Hebreeuwse woord meestal door ‘pond’, maar gebruikt in Neh. 7:22 en alleen hier het meervoud mijnen. Het enkelvoud mijne komt in deze vertaling niet voor.
Ne 7:72 En wat de overigen des volks gaven, was aan goud, twintig duizend drachmen, en aan zilver, twee duizend mijnen, en zeven en zestig priesterrokken. (SV)
De vertalingen NBG51, WV78, WV97, Nab, NBV hebben ‘minen’. In de NBG51-vertaling komt ‘minen’ vier keer voor. De vertaling Petrus Canisius heeft ‘mina’ en ‘mana’. De mine of pond moest zijn (zal zijn), naar goddelijk voorschrift, gelijk aan 60 sikkels goud of zilver.
Eze 45:12 En de sikkel zal zijn van twintig gera; twintig sikkelen, vijf en twintig sikkelen en vijftien sikkelen, zal ulieden een pond zijn. (SV)
De Kanttekenaren bij de Statenvertaling merken bij deze Schriftplaats op: “Enigen menen dat er zodanige drie verscheidene soorten van munt zouden geweest zijn, die tezamen een pond of mijne zou maken. God wil zeggen dat de gerechtigheid in alles strikt en op het nauwste zal worden onderhouden.”

Van het gewicht van de mine (60 sikkels) worden verschillende waarden opgegeven: 982,4 gram[3], 727,7 gram[4], 571 gram[5]. Deze verschillen hebben te maken met onder meer plaats en tijd.

In Soemerië was de mine aanvankelijk een gewichtseenheid. Er waren nog geen sikkels of talenten. Tegen de tijd dat Ur-Nammu over Ur regeerde (ca. 2112-2095), had de mine een waarde van 1/60 talent of 60 sikkels.

De Babyloniërs rekenden gewichten in talenten, minen en sikkels. Zij gebruikten ‘koninklijke’ en gewone gewichten. Van de talenten kenden ze een zwaar en een licht talent. Een koninklijk zwaar talent woog 60,6 kg was het dubbele van een koninklijk licht talent. De Babylonische zware mine (‘manû’) was gelijk aan 60 sikkels en 1/60 van een zwaar talent, dus 1010 gram. Een licht Babylonisch talent woog 30,3 kg. 1 lichte Babylonische mine = 505 grams [6].

Naast deze ‘koninklijke’ gewichten, was er een gewone variant. Het gewone zware talent woog 58,944 kilo. De gewone zware mine woog 982,4 gram. Het gewone lichte talent en de gewone lichte[6] mine wogen de helft.

In de loop der tijd werd de mine van 60 sikkel in Klein-Azië vervangen door de mine van 50 sikkels. Bij de Feniciërs, in Ugarit (een oude havenstad aan de Middellandse zee), en de Griekse wereld was de mine 50 sikkels. Daar de sikkel in gewicht gelijk bleef, werden de mine en het talent minder zwaar. De mine van 50 sikkels was 818.6 gram[6].

Het is mogelijk dat de Israëlieten naast de 60 sikkel-mine ook een 50 sikkel-mine hebben gebruikt[7].

Het gewone zware talent en de daarmee verbonden lichtere gewichtssoorten waren in zwang in Israël en Syrië. Volgens de Joodse geschiedeschrijver Flavius Josefus (Oudheden, xiv) was 1 Joodse mina (van 50 sikkels) gelijk aan 2½ Romeinse ponden, ofwel 818,62 gram. 1 sikkel was derhalve gelijk aan 16,37 gram, en 1 oude mina van 60 sikkels gelijk aan 982,2 gram.

De Griekse mina woog 0,43 kg en was 1/60 van een talent ofwel gelijk aan 100 drachmen[8] ofwel 50 didrachmen. Uit een mina zilver werden in het oude Griekenland 100 drachmen gemaakt[9]. In Jezus’ gelijkenis van de ponden, Luc. 19-11-27, is het pond de Griekse mina.

Voetnoten

  1. Aldus W.H. Gispen e.a. (red.), Bijbelse Encyclopedie (Kampen:Kok, 3e dr. 1979) s.v. Pond.
  2. Aldus W.H. Gispen e.a. (red.), Bijbelse Encyclopedie (Kampen:Kok, 3e dr. 1979) s.v. Mina, Pond.
  3. Aldus W.H. Gispen e.a. (red.), Bijbelse Encyclopedie (Kampen:Kok, 3e dr. 1979) s.v. Mina.
  4. Jewish Encyclopedia (1906) s.v. Money
  5. Art. Mina (unit) op Engelstalige Wikipedia, 28 jan. 2013
  6. 6,0 6,1 6,2 Jewish Encyclopedia (1906) s.v. Weights and Measures.
  7. Bromiley, Geoffrey  W., The International Standard Bible Encyclopedia, Revised. Wm. B. Eerdmans, 1988, 2002.
  8. Aldus W.H. Gispen e.a. (red.), Bijbelse Encyclopedie (Kampen:Kok, 3e dr. 1979) s.v. Mina, Pond.
  9. Art. Mine (Münze) op Wikipedia (Duits), 28 jan. 2012.