Stikstofcrisis

De stikstofcrisis is een slepende crisis in Nederland, die in mei 2019 ontstond toen de hoogste algemene bestuursrechter het Programma Aanpak Stikstof (PAS) van de overheid ongeldig verklaarde. Hierdoor mocht het PAS niet meer gebruikt worden voor het verlenen van stikstofvergunningen in de buurt van Natura 2000-gebieden. Door deze rechterlijke uitspraak kwamen onmiddellijk allerlei projecten (vooral in de woningbouw) stil te liggen en moest de regering dringend naar oplossingen zoeken. Hoewel de stikstofproblematiek al sinds vele jaren bestond, kwamen door de uitspraak van de Raad van State naar schatting meteen 18.000 bouwprojecten stil te liggen. Plannen van de regering om de uitstoot van voor de natuur schadelijke stikstofverbindingen tegen 2030 te halveren, bedreigen het bestaan van boerenbedrijven en verwekken dan ook protestacties door de boeren, die zeggen meer tijd nodig te hebben om aan de strenge stikstofeisen te voldoen.

Stikstofproblematiek. De achtergrond van de crisis is de stikstofproblematiek, die al jaren speelde vóór de stikstofcrisis. In Nederland wordt de bodem belast door een zeer hoge toediening van reactieve stikstofverbindingen, met name ammoniak (NH₃) en stiktstofoxiden (NO_x). Ammoniak komt vrij uit dierlijke mest. Stikstofoxiden worden uitgestoten door verbrandingsmotoren, zoals in motorvoertuigen en in de industrie. Menselijke activiteiten waarbij stikstofverbindingen in grote hoeveelheden vrijkomen, verslechteren de kwaliteit van bodem, water, lucht en natuur.

Verandering van de natuurlijke omgeving. De neerslag van reactieve stikstofverbindingen verzuurt de bodem, waardoor bomen afsterven. Een eik bijvoorbeeld haalt voedingsstoffen uit de grond, zoals calcium en kalium. Verzuurt de bodem door de neerslag van stikstofverbindingen, dan zijn steeds minder van die voedingsstoffen beschikbaar. Bovendien ontstaat er door de neerslag meer aluminium in de bodem, die giftig is voor de boom. Planten en dieren in zo'n gebied veranderen van samenstelling, bijvoorbeeld minder bomen en meer brandnetels en bramen.

Maatregelen. In de jaren 1991-2017 nam de stikstofuitstoot in Nederland met meer dan de helft af. De sterkste vermindering was in de landbouwsector. De daling van de stikstofuitstoot werd bereikt door:

• in de landbouw de gier uit stallen ter bemesting in de bodem te injecteren in plaats van uit te rijden;
• installatie van luchtwassers op varkensboerderijen om de ammoniak weg te filteren;
• minder kunstmest te gebruiken;
• de invoering van katalysatoren voor auto's;
• maatregelen in de industrie.

Meer stikstofuitstoot. Tegenover de maatregelen die tot vermindering van stikstofuitstoot hebben geleid, staan oorzaken die de uitstoot hebben vermeerderd.

• Afschaffing van het melkquotum (2014), waarna er meer koeien kwamen en de ammoniakuitstoot toenam;
• verhoging van de maximumsnelheid op Nederlandse rijkswegen tot 130 km per uur;
• ingebruikneming van biomassacentrales;
• hogere compressieverhouding van verbrandingsmotoren, die de motoren efficiënter maakt, maar de temperatuur doet stijgenm waardoor meer stikstof en zuurstof wordt omgezet in stikstofoxiden (NO_x).

Meer informatie

Stikstofcrisis, op: nl.wikipedia.org

Bron

Stikstofcrisis, op: nl.wikipedia.org. Enige tekst hiervan is onder wijziging verwerkt op 13 aug. 2022.