Zette God of Satan aan het leger van David te tellen?

Een opvallende tegenstrijdigheid in de Bijbel. Is het nu God of Satan die David influistert een volkstelling te houden?

Opnieuw ontstak de HEER in toorn tegen Israël. Hij zette David tegen het volk op met de woorden: ‘Ga in Israël en Juda een volkstelling houden.

2 Samuël 24 vers 1

Satan keerde zich tegen Israël en zette David ertoe aan in Israël een volkstelling te houden.

1 Kronieken 21 vers 1

Als we kort door de bocht gaan zouden we kunnen concluderen dat JHWH de satan is.

Dit is een vreselijke foute denkwijze!

Dus welke van de twee is het?

Zette God David aan tot een volkstelling

of

zette Satan David aan tot een volkstelling?

Het ene schriftgedeelte zegt het een en het andere schriftgedeelte zegt iets anders – iets compleet anders.

Waarom was die volkstelling verkeerd?

Eerst even een stukje over waarom een volkstelling belangrijk is. Je laat een volkstelling uitvoeren, omdat je wilt weten hoeveel mensen je hebt – toch? En waarom zou je dat willen weten? Omdat dit je vertelt of je een groot leger kunt opbouwen… en dat vertelt je tegen wie je oorlog kunt voeren en tegen wie niet. Een volkstelling uitvoeren is een praktische manier om te achterhalen hoe groot jouw rijk kan worden.

Waarom is dat een groot probleem in deze fase in de Bijbel?

Zij hadden een verbond met God, dus was het God die de strijd voerde, het tellen van de soldaten heeft geen belang om oorlog te voeren.

Eens gebruikte God een engel om in een nacht 185000 soldaten te doden van de tegenstanders, David was dit vergeten en blijkbaar leefde dit ook onder de soldaten, ze vertrouwden op hun eigen strijdkracht, terwijl ze moesten vertrouwen op God.

Joab moest de telling houden en wat vond hij ervan?

Joab had meteen door dat Davids bevel verkeerd was, en hij probeerde hem ervan te weerhouden (vs. 3-4).

We lezen zelfs dat Joab het bevel van de koning een gruwel vond, en het niet helemaal uitvoerde; daarom had hij twee stammen niet geteld (vs. 6). Het woord gruwel wordt in het Oude Testament gebruikt om iets weerzinwekkends, iets afschuwelijks aan te duiden.

Joab was de legeraanvoerder van David (vgl. 1 Kron. 18:15). Als er iemand baat zou hebben bij het kennen van de legersterkte, dan was het Joab wel. Maar juist

hij verzette zich tegen dit plan van David om het leger te gaan tellen.

Ook David besefte naderhand de ernst van zijn daad. Hij omschrijft die als een zware zonde, als zeer dwaas en als zeer verkeerd (vs. 8, 17). Het woord 'dwaas'

heeft in het Oude Testament een heel negatieve betekenis. David schrijft zelf in de psalmen: ‘De dwaas zegt in zijn hart: Er is geen God’ (Ps. 14:1; 53:2; vgl.

Deut. 32:21; 1 Sam. 13:13; Jes. 32:6). Als David zegt dat hij handelde als een dwaas, dan zegt hij eigenlijk dat hij heeft gehandeld als iemand die God niet kende

of op zijn minst geen rekening hield met God. Het was

de satan, die David aanzette tot het tellen van het leger

om zo het volk Israël te treffen (1 Kron. 21:1).

Wat is nu de sleutel van deze tegenstrijdigheid?

De ene tekst is ouder dan de andere

Het relaas uit 2 Samuël werd geschreven ergens rond 600-500 v.Chr.

Het verslag uit 1 Kronieken werd geschreven rond 400-250 v.Chr.

Dus dat gedeelte uit 2 Samuël was eerder geschreven. Honderden jaren eerder.

Het oudere relaas stelt dat God David aanzette om iets slechts te doen, en het latere verslag zegt dat Satan hem ertoe bracht.

En waarom is dat interessant?

De eerste keer dat satan vernoemd wordt in de bijbel is in 1kron 21

Mensen dachten allerlei woede en geweld aan hun goden toeschrijven was. Want zo dachten de mensen over de goden. Ze geloofden dat de goden gemeen waren en wraakzuchtig, en dat je offers aan hen moest brengen en offergaven moest geven om hun woede te stillen om te zorgen dat ze aan jouw kant stonden.

Ook Job dacht dit, dat zijn straf van God kwam.

En hoe verklaart dat deze twee tegenstrijdige verslagen?

In de loop der tijd ontwikkelden mensen zich verder in hun denken over God. Op dit punt in de geschiedenis kwam het idee op dat een goede God niet iemand zou aanzetten tot iets slechts. Er moet dus een andere kracht zijn geweest die David leidde en ophitste.

En op dat punt deed de Satan-verklaring zijn intrede?

Maar hoe zit het dan met de tuin van Eden?

Er staat nergens in dat verhaal dat het satan is, er staat dat het een sprekende slang is. Het was ook satan, maar satan was nog niet bekend

Dus wanneer komt het woord Satan voor het eerst voor in de Bijbel?

Hier in dit gedeelte, in 1 Kronieken 21.

Echt pas in 1 Kronieken?

Ja, en de Kronieken werden pas geschreven tijdens de ballingschap, dat is veel later in de geschiedenis van Israël.

Dus het idee van Satan verschijnt pas laat in de Bijbel?

En wat betekent dat woord?

Er staat letterlijk ha satan in het Hebreeuws, dat betekent de aanklager.

Dus het is helemaal geen echte naam, meer een titel?

Precies.

Het idee van Satan kwam dus pas op tijdens de ballingschap, toen de Hebreeërs geconfronteerd werden met uitzonderlijk kwaad en met onderdrukking, en zich bevonden in een vreemd land, kilometers ver van huis, te midden van grote vervreemding en van lijden?

Ja.

Dus er is geen tegenstrijdigheid tussen de twee tekstgedeelten, het is eerder een ontwikkeling, in het verkrijgen van kennis van God.

Gedurende de stoom des tijd onthuld God meer een meer over hemzelf, en zijn Zoon heeft ons geleerd dat God liefde is.

Vanuit het eerdere tekstgedeelte naar de latere tekst zie je een toenemende kennis over God, God onthulde dat hij niet de veroorzaker is van het kwaad maar dat satan hier een rol in speelde.

JHWH is anders dan de andere goden. Een God die geen kwaad doet of mensen uitlokt tot verkeerde daden.