k
→Nieuw Assyrische Rijk (900 - 609 v.C.)
kGeen bewerkingssamenvatting |
|||
| (17 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
Regel 1:
Het '''Assyrische rijk''' of ''Assyrië'' of ''Assur'' was een oud Aziatisch rijk aan de rivier Tigris, een van de grote rijken in de antieke wereld. Het bestond tussen 2000 - 612 v.C. Een groot deel van Israël (tien stammen) is na de val van [[Samaria (landstreek)|Samaria]] (722 v.C.), hoofdstad van het rijk der tien stammen, in ballingschap naar Assyrië weggevoerd.
''Asjoer'' (Assjoer, Assur) is het [[Hebreeuws|Hebreeuwse]] woord voor Assyrië.
'''Afkomst.''' De naam gaat terug tot Assur, de tweede zoon van Sem en de kleinzoon van [[Noach]]. Assur is de stamvader van de Assyriërs.
{{Sem nageslacht}}
Assyrië was een land rondom de middenloop van de Tigris. Belangrijke steden waren Ninevé, Kela en Assur (Gen. 10:11). De hoofdsteden waren Assur en Ninevé. In de laatste stad heeft [[Jona (bijbelboek)|Jona]] in de eerste helft van de 8e eeuw v.Chr. geprofeteerd. Het rijk van Assyrië ontstond ca. 2000 v. Chr.▼
'''Land.''' Het land van de Assyriërs was aan de oever van de rivier de Tigris gelegen. Assyrië lag rondom de middenloop van de Tigris.
In '''cultureel''' opzicht waren de Semietische inwoners afhankelijk van Babylonië. Oorspronkelijk onderworpen aan [[Babylonië]], overheerste het Babylonië geruime tijd zelf.▼
▲
▲
== Oud-Assyrische Rijk (ca, 2000 - 1756 v.C.) ==▼
'''Rijk.''' Het rijk van Assyrië ontstond ca. 2000 v. Chr.
Het ''Oud-Assyrische Rijk'' (ca. 2000–1756 v.Chr.) is de eerste bloeiperiode van het Assyrische Rijk. Het omvatte Noord-Mesopotamië en Oost-Syrië. Het kwam op na de neergang van de Derde dynastie van Ur en ging ten onder door verovering door de Oud-Babylonische koning Hammurabi.
Regel 23 ⟶ 27:
== Nieuw Assyrische Rijk (900 - 609 v.C.) ==
Het ''Nieuw-Assyrische Rijk'' is de derde en laatste bloeiperiode van het Assyrische Rijk, die ruwweg begint rond 900 v.Chr. en voorgoed eindigt in 609 v.Chr.
[[Bestand:Empire neo assyrien.png|geen|miniatuur|
[[Bestand:Assyrië opkomst - Access Foundation.jpg|geen|miniatuur|1200x1200px]]
883-859 v.C.: koning Assurnasirpal II verplaatst de hoofdstad naar Nimrod.
'''Salmanasser III''' (858-824 v.Chr.) maakte in het westen Damascus en Israël tot vazalstaten.Daarna richtte hij zich op het noorden, waar hij ook de neo-Hettieten waaronder Tabal aan zich onderwierp. Daarna kon hij zich richten op Urartu, dat intussen een tegenstander van formaat was. Deze veldtochten liet hij over aan zijn Dayyan-Assur, de hoogste militair. Ondanks al deze campagnes was Salmanasser niet uit op uitbreiding van Assyrië; hij hield dan ook lokale heersers aan in bedwongen staten, de landen onder het juk van Assur. Ook campagnes in Babylonië bleven beperkt tot steun voor Marduk-zakir-shumi I tegen diens broer.
Regel 50 ⟶ 55:
'''Aššur-nirari V''' (755 - 745 v. C.). Hij was, net als zijn twee voorgangers, een zoon van Adad-nirari III. Hij volgde zijn broer Assur-dan III op, van wie een rijk in wanorde erfde. Er waren epidemieën en opstanden geweest en hovelingen maakten de dienst uit. Het rijk van Urartu onder Sardur II overschaduwde Assyrië. Dat hij een zwakke koning was, blijkt uit het feit dat er vermeld wordt dat hij ''in het land bleef'', oftewel dat hij niet staat was een jaarlijkse veldtocht te houden. Dit verzwakte zijn gezag ongetwijfeld danig. In zijn vierde en vijfde regeringsjaar begon dat wat bij te trekken. Hij hield een veldtocht naar Namri. In 746 brak er echter opnieuw een opstand uit en na ongeveer een jaar greep Tiglat-Pileser III de troon. Deze zou zijn zoon of zijn broer kunnen zijn, maar wellicht was het iemand van buiten het koninklijk huis.<ref>[https://nl.wikipedia.org/wiki/Assur-nirari_V Assur-nirari V], nl.wikipedia.nl. Tekst hiervan is onder wijziging verwerkt op 25 nov. 2019.</ref>
In die 8e eeuw bedreigde God door de mond van de profeet [[Amos]] (ca. 760 - 750 v.C.) het huis van Israël met de komst van de Assyriërs:<blockquote>''Am 6:14 Want ziet, Ik zal over ulieden, o huis Israëls! een volk verwekken, spreekt de HEERE, de God der heirscharen; die zullen ulieden drukken, van daar men komt te Hamath, tot aan de beek der wildernis. (SV)''</blockquote>
'''Tiglat-pilesar III''' (745 - 727 v.C.), in de Bijbel '[[Pul]]' genoemd, bracht het Nieuw-Assyrische Rijk tot groot aanzien. In zijn regeringsperiode behoudt hij het Assyrische rijk en verovert eerder verloren gegane rijksgebieden en breidt hij Assyrië tot in Israël uit. Voor de verklaring van de Heilige Schrift wordt de geschiedenis van dit land eerst belangrijk, toen hij regeerde. Hij wordt beschouwd als de grootste vorst van Assyrië en een van de succesvolste militaire leiders uit de oude wereld. Hij was de grote hervormer van het Assyrische leger en creëerde de samenwerking tussen voetvolk en ruiterij. Hij was om zijn executies, deportaties en martelpraktijken.
Pul voerde de tactiek in van het wegvoeren van de leiders in de bezette gebieden naar andere rijksdelen. De plaats van de weggevoerde bevolking liet hij innemen door andere bevolkingsgroepen. Die ''deporaties'' waren onderdeel van een nieuwe politiek ten aanzien van de vazalstaten rond Assur zelf. Tot deze tijd hadden zij een vrij instabiel netwerk gevormd en vazalvorsten waren vaak in opstand gekomen zodra het centrum verzwakte, wat bij een troonswisseling regelmatig voorkwam. Tiglat-Pileser begon definitief met opstandige vorsten af te rekenen door hun vorstendommen om te vormen tot Assyrische provincies. Enkele maatregelen tegen de opstandige vazalstaten waren het verwoesten van hun stedelijke centra, gevolgd door een massale wegvoering, vooral van de elite, de invoering van 's rijks maten en gewichten en religieuze cultus en de invoering van de internationale taal het Aramees. ▼
▲Pul voerde de tactiek in van het wegvoeren van de leiders in de bezette gebieden naar andere rijksdelen. De plaats van de weggevoerde bevolking liet hij innemen door andere bevolkingsgroepen. Die ''deporaties'' waren onderdeel van een nieuwe politiek ten aanzien van de vazalstaten rond Assur zelf. Tot deze tijd hadden zij een vrij instabiel netwerk gevormd en vazalvorsten waren vaak in opstand gekomen zodra het centrum verzwakte, wat bij een troonswisseling regelmatig voorkwam. Tiglat-Pileser begon definitief met opstandige vorsten af te rekenen door hun vorstendommen om te vormen tot Assyrische provincies. Enkele maatregelen tegen de opstandige vazalstaten waren het verwoesten van hun stedelijke centra, gevolgd door een massale wegvoering, vooral van de elite, de invoering van 's rijks maten en gewichten en religieuze cultus en de invoering van de internationale taal het Aramees.
732: De Assyriërs sparen Samaria, de hoofdstad van het koninkrijk Israël (= tienstammenrijk), omdat de opstandige Israëlische koning vermoord werd.
Deze vorst, die zijn rijk zeer uitbreidde, dwong [[Menahem]], de koning van het tienstammenrijk Israël 750 - 739 v.C., voor een zeer grote som geld de vrede te kopen.
[[Bestand:Assyrische rijk Tiglat-Pileser-III.jpg|miniatuur|1024x1024px|''Het A''ssyrische rijk in de 8e eeuw v.Chr.'''' '''|alt=|geen]]
[[Bestand:
[[Bestand:Carte-Empire néo-assyrien.png|geen|miniatuur|931x931px|Veroverde steden in de 9e en 8e v.C.]]
<blockquote></blockquote>Assyrië was een roede van Gods toorn, doch het werd ook door God gestraft. De profeet Jesaja (8e eeuw v.C.) profeteerde:<blockquote>''Jes 10:5 Wee Assyrië, de roede van Mijn toorn; en Mijn gramschap is een stok in hun hand. Jes 10:6 Op een huichelachtig volk zal Ik hem afsturen; tegen het volk waarop Ik verbolgen ben, zal Ik hem bevel geven om roof te plegen, om buit te roven, en om het te vertrappen als slijk op straat. Jes 10:7 Maar zelf meent hij het zo niet, en [diep in] zijn hart denkt hij zo niet. Want [het leeft] in zijn hart om weg te vagen en de volken uit te roeien-niet weinige! Jes 10:8 Want hij zegt: Zijn mijn vorsten niet allemaal koningen? Jes 10:9 Is het Kalno niet [vergaan] als Karchemis, Hamath als Arpad, Samaria als Damascus? Jes 10:10 Zoals mijn hand wist te vinden de koninkrijken van de afgoden, hoewel hun beelden [die] van Jeruzalem en [die] van Samaria overtroffen; Jes 10:11 zoals ik gedaan heb met Samaria en zijn afgoden-zou ik zo niet doen met Jeruzalem en zijn afgodsbeelden?'' (HSV)</blockquote>Koning '''Salmanasser V''' (727-721 v.C.) bracht het rijk van Israël geheel ten onder, toen koning [[Hosea (koning)|Hosea]] (731-722 v.C.) afvallig geworden was. Hij belegerde [[Samaria (stad)|Samaria]], de hoofdstad van Israël (tienstammenrijk), zonder de stad te kunnen innemen. Dit lukte zijn opvolger Sargon II (722-705) wel). In 722 viel Samaria in handen van het Assyrische leger. De bevolking werd gedeporteerd naar Assyrië.▼
Assyrië was een roede van Gods toorn, doch het werd ook door God gestraft. De profeet Jesaja (2e helft van de 8e eeuw v.C.) profeteerde (Jes. 10:5v):
724: De Assyrische koning Salmanasser V neemt Hosea, de koning van Israël, gevangen. Hij slaat het beleg om Samaria, de hoofdstad van Israël (tienstammenrijk). De belegering duurt van 724 tot 722 v.Chr.<blockquote>''2Kon 17:5 Want de koning van Assyrie toog op in het ganse land; ja, hij kwam op naar Samaria, en hij belegerde haar drie jaren.'' (SV)</blockquote>'''Sargon II''' (722 - 705 v.C.). De hoofdstad Samaria van het koninkrijk Israël wordt verwoest en een groot deel van de Israeliëten uit het Noordrijk worden in ballingschap gevoerd. De verovering van Samaria en de wegvoering van een groot deel van zijn inwoners noemt de Assyrische koning Sargon II zijn eerste oorlogsdaad.<blockquote>''2Kon 17:6 In het negende jaar van Hosea, nam de koning van Assyrie Samaria in, en voerde Israel weg in Assyrie, en deed ze wonen in Halah, en in Habor, aan de rivier Gozan, en in de steden der Meden.'' (SV)</blockquote>721: Sargon II verplaatst de hoofdstad naar Chorsabad.▼
▲
{{Tijdbalk Israël 750-700 v.C.}}
Koning '''Salmanasser V''' (727-721 v.C.) bracht het rijk van Israël geheel ten onder, toen koning [[Hosea (koning)|Hosea]] (731-722 v.C.) afvallig geworden was. Hij belegerde [[Samaria (stad)|Samaria]], de hoofdstad van Israël (tienstammenrijk), zonder de stad te kunnen innemen. Dit lukte zijn opvolger Sargon II (722-705) wel). In 722 viel Samaria in handen van het Assyrische leger. De bevolking werd gedeporteerd naar Assyrië.
724: De Assyrische koning Salmanasser V neemt Hosea, de koning van Israël (tienstammenrijk), gevangen. Hij slaat het beleg om Samaria, de hoofdstad van Israël (tienstammenrijk). De belegering duurt van 724 tot 722 v.Chr.<blockquote>''2Kon 17:5 Want de koning van Assyrie toog op in het ganse land; ja, hij kwam op naar Samaria, en hij belegerde haar drie jaren.'' (SV)</blockquote>
[[Bestand:Assyrische districten na val Samaria - Access Foundation.jpg|miniatuur|1401x1401px|Assyrische districten na de val van Samaria in 722 v.C.]]
▲
720: Sargon II verovert Israël en Babylon. In 720 begint hij een veldtocht tegen Babylon en Elam en levert een veldslag tegen Marduk-apal-iddina van Babylon en en diens bondgenoot Humbanigash van Elam. In de slag bij Der Darah wordt Sargon II verslagen. Samaria en haar bondgenoten Hamath, Arpad en Damascus komen tegen de Assyriërs in opstand. Bij Qarqar (of Karkar) verslaat de Assyrische koning Sargon II een Syrische coalitie. Na deze veldslag verovert Sargon II onder andere Arpad en Damascus.
713: In de
712: Ekron, één van de vijf Filistijnse steden, wordt door Sargon II verwoest.
Regel 84 ⟶ 101:
Koning Hizkia van Juda staat op tegen Assyrië en verovert de Filistijnse stad [[Ekron]].
701: Sanherib verplaatst de hoofdstad van Assyrië naar Ninevé<ref name=":0">Jaartal volgens Anthony Mason, ''Oude beschavingen''. Serie: Wie weet het? (A'dam, Brussel: Reader's Digest NV, 2006. Oorspr. The Ancient World, 2004) blz. 53.</ref>. Assyrische inval in Juda, plundering van Lachis. Sanherib verwoest de Filistijnse stad [[Ekron]] en verovert de Fenicische havensteden Byblos en [[Sidon]]. In de slag bij Eltekh verslaat farao Shebitku van Egypte de Assyriërs. Hij verijdelt de inneming van Jeruzalem.
Sanherib onderwerpt Juda. Hij belegert Jeruzalem. God zendt een engel die in één nacht 185.000 soldaten doodt. De Assyriërs moeten zich terugtrekken.<blockquote>''2Kr 32:21 En de HEERE zond een engel, die alle strijdbare helden, en vorsten, en oversten in het leger des konings van Assyrie verdelgde. Zo is hij met schaamte des aangezichts in zijn land wedergekeerd; en als hij in het huis zijns gods ingegaan was, zo velden hem daar met het zwaard, die uit zijn lijf voortgekomen waren.''</blockquote>
689: Sanherib plundert en verwoest Babylon.
▲Sanherib onderwerpt Juda. Hij belegert Jeruzalem. God zendt een engel die in één nacht 185.000 soldaten doodt. De Assyriërs moeten zich terugtrekken.<blockquote>''2Kr 32:21 En de HEERE zond een engel, die alle strijdbare helden, en vorsten, en oversten in het leger des konings van Assyrie verdelgde. Zo is hij met schaamte des aangezichts in zijn land wedergekeerd; en als hij in het huis zijns gods ingegaan was, zo velden hem daar met het zwaard, die uit zijn lijf voortgekomen waren.''</blockquote>689: Sanherib plundert en verwoest Babylon.
681: Sanherib, wiens leger twintig jaar eerder door een engel van de HEER bij Jeruzalem geslagen was, wordt door twee van zijn zonen vermoord.<blockquote>''2Kr 32:21 ... en als hij in het huis zijns gods ingegaan was, zo velden hem daar met het zwaard, die uit zijn lijf voortgekomen waren.''</blockquote>Zijn zoon Esharhaddon volgt hem op.
Regel 122 ⟶ 139:
614: Assur veroverd door de Meden
612: De Meden, Babyloniërs en Perzen veroveren de stad Assur. De stad Ninevé verwoest door Babyloniërs
Nadien was er nog een kortstondige koning-in-ballingschap, Assur-uballit II die door de Egyptenaren gesteund als pretendent optrad, maar ook deze werd uiteindelijk verslagen en dit betekende het einde van het uitgestrekte rijk van Sin-shar-ishkuns vader Assurbanipal, dat zo onoverwinnelijk had geleken.<ref name=":1" />
Regel 131 ⟶ 148:
609: Einde van het Assyrische rijk. Het Assyrische rijk wordt opgevolgd door het Nieuwbabylonische rijk.
== Godsdienst en bouwkunst ==
Regel 138 ⟶ 153:
De '''bouwkunst''' kenmerkte zich door grote terrassen, waarop paleizen en torens zich verhieven; de beeldhouwkunst uitte zich in zeer grote tot zeer kleine reliefs.
[[Bestand:Frederick Arthur Bridgman, The Diversion of an Assyrian King. Oil on canvas. Sotheby's.jpg|
[[Bestand:Assyrische tenten.png|koppeling=https://www.christipedia.nl/wiki/Bestand:Assyrische%20tenten.png|geen|miniatuur|1024x1024px|Het reliëf vertoont Assyrische tenten met kriigers, kamelen, etc. Duidelijk ziet men het betrekkelijk rijke interieur van een tent, waarin iemand bezig is het bed (sofa) op te maken voor zijn vermoeide heer. Aan de hoofdzuil van de tent hangen een hoorn (bazuin?) en een waterkruik. Boven links is een bakker bezig. Geheel boven is de gekanteelde met torens versterkte muur van een vesting. ]]
== Toekomst ==
In de last van Egypte (Jes. 19) maakt de profeet [[Jesaja]] bekend de Assyriërs in de toekomst God zullen dienen. Hij zal hen noemen "het werk van Mijn handen" en hen zegenen. Er zal een "gebaande weg" van [[Egypte]] tot in Assyrië zijn. De Assyriërs zullen een zegen zijn voor de wereld. <blockquote>''Jes 19:22 En de HEERE zal de Egyptenaars dapper slaan, en genezen; en zij zullen zich tot den HEERE bekeren, en Hij zal Zich van hen verbidden laten, en Hij zal hen genezen. Jes 19:23 Te dien dage zal er een gebaande weg wezen van Egypte in Assyrie, dat de Assyriers in Egypte, en de Egyptenaars in Assyrie komen zullen; en de Egyptenaars zullen met de Assyriers [den] [Heere] dienen. Jes 19:24 Te dien dage zal Israël de derde wezen met de Egyptenaren en met de Assyriers, een zegen in het midden van de aarde. Jes 19:25 Want de HEERE der heirscharen zal hen zegenen, zeggende: Gezegend zij Mijn volk, de Egyptenaars, en de Assyriers, het werk Mijner handen, en Israël, Mijn erfdeel!'' (SV)</blockquote>Zie ook [[Koning van het Noorden]].
== Bronnen ==
John Kooy, ''Encyclopedie voor iedereen'' (Utrecht: W. de Haan, Deventer: Kluwer, 2e druk 1934) s.v. Assyrië. Hieruit is op 11 juni 2013 tekst verwerkt.
| |||