Evolutietheorie: verschil tussen versies

12.665 bytes toegevoegd ,  8 maanden geleden
k
geen bewerkingssamenvatting
kGeen bewerkingssamenvatting
 
(25 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1:
De '''evolutietheorie''' is een wetenschappelijke (biologische) theorie over de ontwikkeling van de levensvormen inclusief de mens. De kern van de theorie iswordt gevormd door de hypothesehypothesen (1) dat alle levende wezens één gemeenschappelijke voorouder hebben en (2) dat zij hun verscheidenheid en ontwikkeling te danken hebben aan de natuurlijke selectie van opgetreden variaties. Grondlegger van de theorie is Charles Darwin (1809-1882). In 1859 verscheen zijn beroemste en meest omstreden boek ''De oorsprong der soorten (The Origin of Species)'', waarin hij zijn evolutietheorie uiteenzette.  
 
Darwin ontdekte bij vinken en schildpadden van de Galapagos verschillen per eiland. Deze verschillen leidden de natuuronderzoeker in zijn denken naar de evolutietheorie.
 
== Inhoud van de theorie ==
Volgens de evoluthietheorie was het '''eerste leven''' dat op aarde ontstond een ééncellig organisme. De evolutietheorie gaat evenwel niet over de ''ontstaanswijze'' van het leven, maar over de ''ontwikkeling'' van het ontstane leven. De theorie vertelt niet hoe het eerste leven ontstaan is, maar wel dat het eerste leven een eencellig organisme was en hoe het leven zich vanaf de eerste cel verder ontwikkeld heeft.
 
De theorie heeft '''twee pijlers'''de volgende kerngedachten:
# Gemeenschappelijke afstamming van al het leven op aarde: de stamboom van het leven, die begon met één enkele levende cel.
# Door toevallige verandering in het erfelijk materiaal (genetische mutaties) ontstaat verscheidenheid in eigenschappen.
# Natuurlijke selectie van de best aangepaste organismen, 'survival of the fittest' als de aandrijver van de evolutie
# De natuur selecteert de best aangepaste organismen, die het best zijn toegerust om te overleven, die in dit opzicht de meest gunstige eigenschappen hebben ('survival of the fittest').
# Deze ontwikkeling heeft zeer lang geduurd, ze is zo'n 3,5 miljard jaar geleden begonnen met de eerste levende cel.
 
=== Eerste leven ===
Volgens de evoluthietheorie was het eerste leven dat op aarde ontstond een ééncellig organisme. Al het latere leven gaat uiteindelijk terug op die ene cel.
 
=== Ontwikkeling van het leven ===
[[Bestand:Human-evolution.jpg|miniatuur|764x764px|Stamboom van het leven volgens de dierkundige en darwinist Ernst Haeckel (1834-1919).]]
Uit het eerste levende organisme zijn via vertakkingen alle soorten levende wezens op aarde afgestamd: de onderstelling van '''gemeenschappelijke afstamming'''. De ontwikkeling van het leven kan als een '''stamboom''' worden getekend.
Uit het eerste levende organisme zijn via vertakkingen alle soorten levende wezens op aarde afgestamd: de onderstelling van gemeenschappelijke afstamming. De ontwikkeling van het leven kan als een '''stamboom''' worden getekend.
 
Volgens de leer van de evolutie kunnen soorten veranderen, zich ontwikkelen. Ten tijde van Darwin bestaat deze '''ontwikkelingsgedachte''' al.
 
De verandering komt door '''toevallige mutaties''' in het erfelijk materiaal. Sommige mutaties zijn minder gunstig of zelfs dodelijk, andere mutaties maken geen verschil voor de kans om te overleven, en andere mutaties zijn gunstig voor overleving en voortplanting. Levensvormen met zulke gunstige eigenschappen hebben meer kans om te blijven leven en brengen meer nageslacht voort.
Deze ontwikkeling gaat van '''enkelvoudig naar ingewikkeld'''.
 
De kleine veranderingen stapelen zich op en er kunnen '''nieuwe soorten''' ontstaan.
De evolutietheorie leert dat de ontwikkeling van de soorten levende wezens '''héél lang heeft geduurd,''' zo'n 4 miljard jaar lang.
 
De ontwikkeling gaat in de loop van de tijd van '''enkelvoudig naar ingewikkeld'''.
Darwin ontdekte een aandrijver van deze ontwikkeling: '''natuurlijke teeltkeus''' (natuurlijke selectie). De titel van Darwins boek luidt ''De oorsprong der soorten door middel van natuurlijke selectie.'' De natuur kiest de best aan hun leefomgeving aangepaste organismen om te overleven. Let op: de sterkste (bijv. een kolossale dinosaurus) is niet altijd de best aangepaste.
 
De evolutietheorie leert dat de ontwikkeling van de soorten levende wezens '''héél lang heeft geduurd,''' zo'n 3,5 miljard jaar lang.
 
Darwin ontdekte een aandrijver van deze ontwikkeling: '''natuurlijke teeltkeus''' (natuurlijke selectie). De titel van Darwins boek luidt ''De oorsprong der soorten door middel van natuurlijke selectie.'' De natuur kiest de best aan hun leefomgeving aangepaste organismen om te overleven. Let op: de sterkste (bijv. een kolossale [[dinosaurus]]) is niet altijd de best aangepaste. Dinosaurussen zijn immers uitgestorven.
 
Volgens de evolutietheorie hebben vissen in de loop der tijd poten ontwikkeld. Deze 'potige' varianten gingen het land op. De fossiel ''Tiktaalik roseae,'' een dier met pootachtige vinnen, is aangewezen als een schakel in de ontwikkeling van zee- naar landdieren. Vogels stammen af van dinosauriërs die steeds meer in bomen leefden<ref>[http://www.nu.nl/wetenschap/2964859/oervogels-hadden-simpele-vleugels.html Oervogels hadden simpele vleugels], nieuwsbericht op Nu.nl, 22 nov. 2012</ref>. En walvissen stammen af van landdieren die al meer het water als leefgebied kozen.
 
=== Ontwikkeling en plaats van de mens ===
[[Bestand:Evolutietheorie apenfamilie Apenheul.jpg|miniatuur|616x616px471x471px|''Bord in het apenpark Apenheul te Apeldoorn, 2011. Bezoekers kunnen achter het bord hun hoofden in de openingen houden. Volgens de evolutietheorie zijn wij mensen familie van de apen.'' ]]
'''Uit het dier.''' Volgens de evolutietheorie is er een ontwikkelingslijn van eencellige naar de mens. De mens is ontstaan uit dierlijk leven.
Volgens de evolutietheorie is er een ontwikkelingslijn van eencellige naar de mens. De mens is ontstaan uit dierlijk leven. Eén van de voorouders in de geslachtslijn is een harige insecteneter ter grootte van een muis<ref>[http://www.nu.nl/wetenschap/3141974/mens-stamt-af-van-harig-insectenetertje--.html 'Mens stamt af van harig insectenetertje'], nieuwsbericht op Nu.nl, 8 febr. 2013.</ref>. De mens is een diersoort die niet boven de natuur staat maar daar onderdeel van is. Hij is zelfs verwant met plantaardig leven. De bekende evolutionist Richard Dawkins heeft gezegd dat wij mensen neven zijn van chimpansees en in de verte neven van bananen en knolrapen<ref>“It is a plain truth that we are cousins of chimpanzees, somewhat more distant cousins of monkeys, more distant cousins still of aardvarks and manatees, yet more distant cousins of bananas and turnips … continue the list as long as desired.” Aangehaald door Albert Mohler, [http://www.albertmohler.com/2011/04/06/the-only-game-in-town-richard-dawkins-and-the-limits-of-reason/ The Only Game in Town? Richard Dawkins and the Limits of Reason], artikel op AlbertMohler.com dd. 6 aprl. 2011</ref>.
 
'''Doelloos.''' Achter zijn ontstaat zit geen doel. "''De mens is het resultaat van een doelloos, natuurlijk proces dat hem niet in gedachten had''." aldus een vermaarde 20e-eeuwse paleontoloog en evolutionist George Gaylord Simpson (1902-1984)<ref name=":2">Aangehaald door Alvin Plantinga in: [https://www.youtube.com/watch?v=h8k6PDXr-7k&t=25m6s Alvin Plantinga: Science & Religion: Where the Conflict Really Lies]. Youtube.com: Biola University, 11 feb. 2012. Vanaf 25 min 6 sec.</ref>.
 
"Als de evolutieband zou worden teruggespoeld en dan weer vooruit zou gaan," aldus de vermaarde evolutionist Stephen Jay Gould (1941-2002), "is de kans groot dat we wezens van een heel ander soort krijgen." Volgens hem is de kans groot dat we geen wezens zoals wij zouden krijgen, en dat we vooral bacteriën zouden zien, omdat bacteriën misschien wel de meest succesvolle wezens op aarde zijn.<ref name=":2" />
 
'''Voorouders.''' Eén van de voorouders in de geslachtslijn van de mens is een harige insecteneter ter grootte van een muis<ref>[http://www.nu.nl/wetenschap/3141974/mens-stamt-af-van-harig-insectenetertje--.html 'Mens stamt af van harig insectenetertje'], nieuwsbericht op Nu.nl, 8 febr. 2013.</ref>. De mens is een diersoort die niet boven de natuur staat maar daar onderdeel van is. Hij is zelfs verwant met plantaardig leven. De bekende evolutionist Richard Dawkins heeft gezegd dat wij mensen neven zijn van chimpansees en in de verte neven van bananen en knolrapen<ref>“It is a plain truth that we are cousins of chimpanzees, somewhat more distant cousins of monkeys, more distant cousins still of aardvarks and manatees, yet more distant cousins of bananas and turnips … continue the list as long as desired.” Aangehaald door Albert Mohler, [http://www.albertmohler.com/2011/04/06/the-only-game-in-town-richard-dawkins-and-the-limits-of-reason/ The Only Game in Town? Richard Dawkins and the Limits of Reason], artikel op AlbertMohler.com dd. 6 aprl. 2011</ref>.
 
De volgende serie foto's toont de evolutie van de mens: [http://www.youtube.com/v/zohMSNpW91k video] (Youtube, 3 minuten, Engels).
 
== Onderstelling van een zeer oude aarde ==
De evolutietheorie onderstelt een zeer lange ontwikkelingstijd en daarmee van een zeer oude aarde. De natuur heef die lange tijd nodig gehad om door toeval, stof en energie en natuurwetten het leven voort te brengen en tot de hogere graden te organiseren, meer complexe levensvormen voort te brengen, de levensvormen die wij thans kennen. Het leven op aarde zou zo'n 3,5 miljard jaar geleden zijn ontstaan.
 
== Bewijsgronden ==
Waarop steunt de evolutietheorie? Wat zijn haar gronden? Op welke gronden kan ze bewezen worden of tenminste aannemelijk worden gemaakt?
Regel 48 ⟶ 68:
 
=== Alleen natuurkrachten en toeval? ===
'''Ongeleid, doelloos?''' Darwin wilde de ontwikkeling van het leven alleen verklaren uit ongeleide natuurkrachten. De bekende evolutionist Richard Dawkins (geb. 1941) stelt dat de evolutie ongeleid en doelloos was. Hij meent dat te hebben aangetoond, maar wordt op dit punt weersproken door de filosoof Alvin Plantinga<ref name=":3">[https://www.youtube.com/watch?v=h8k6PDXr-7k&t=32m53s Alvin Plantinga: Science & Religion: Where the Conflict Really Lies]. Youtube.com: Biola University, 11 feb. 2012. Vanaf 32 min 53 sec.</ref>. De bewering dat de evolutie laat zien dat mensen en andere levende wezens niet zijn ontworpen, dat er geen goddelijke Ontwerper is, is geen deel of logisch gevolg van de wetenschappelijke evolutietheorie. Het denkbeeld van doelloosheid is een metafysisch of anti-theïstisch bijvoegsel, geen natuurwetenschappelijk idee.<ref name=":3" />
Darwin wilde de ontwikkeling van het leven alleen verklaren uit ongeleide natuurkrachten. Een christen handhaaft op grond van Gods openbaring dat '''God''' de soorten geschapen heeft en hun ontwikkeling mogelijk maakt.
 
Misschien kun je hóógstens zeggen: natuurwetenschappelijk gezien is er geen voldoende reden om aan ontwerp of leiding te geloven denken. Maar daartegenover stellen sommige wetenschappers, dat er wel aanwijzingen van ontwerp zijn waar te nemen en dat je redelijkerwijs in ontwerp kunt geloven (→ [[Intelligent Design]]).
Het '''natuurlijke''' of gezonde '''verstand''' herkent in de schepselen kentekenen van '''ontwerp''' en '''schepping'''. Zie het volgende filmpje waarin door de mens geschapen dingen naast levende schepselen worden gezet: [http://www.youtube.com/v/3SbOuauFd80 filmpje] (2 minuten, Duits)
 
Beweren dat er geen goede reden is om aan ontwerp te geloven gaat minder ver dan te beweren dat de evolutie ''laat zien dat'' er géén ontwerp of leiding is. Er is een belangrijk verschil tussen de beweringen "De wetenschap zegt niet dat er ontwerp is" en "De wetenschap zegt dat er géén ontwerp is". Stel, we zien zekere vormen op een zandheuvel. De vormen wekken de indruk, hebben de schijn dat iemand daar iets met zand gebouwd heeft. Maar het is mogelijk dat wind en regen en zwaartekracht de enige oorzaken zijn. We weten het niet. Onze onwetendheid nu geeft geen recht om te beweren dat die vormen ''niet'' door menselijk ontwerp en doen zijn ontstaan. Een ander voorbeeld: stel, we weten niet of het aantal zandkorrels in een zeker zandbak even is. Dit geeft ons niet het recht te beweren dat het aantal oneven is.
Volgens Darwin konden alléén natúúrlijke verklaringen wetenschappelijk zijn. Wetenschapsbeoefening is een zoeken naar natuurlijke verklaringen. Iets verklaren met een beroep op de Schepper is in Darwins ogen niet wetenschappelijk. Maar zichzelf in verklaringen beperken tot natuurkrachten is geen conclusie van wetenschappelijk onderzoek, maar een niet-wetenschappelijk, '''filosofisch''' uitgangspunt.
 
Een christen heeft naast de zintuiglijke waarneming en zijn rede een derde bron van kennis: goddelijke openbaring op schrift. Hij handhaaft, op grond van Gods openbaring, dat ''God'' de soorten geschapen heeft en hun ontwikkeling mogelijk maakt.
Het is uiterst onwaarschijnlijk dat de functionele eiwitten ('''proteïnen''') - complexe moleculen die noodzakelijke bestanddelen zijn van organismen - door toeval zijn ontstaan. Zie het volgende filmpje waarin dit wordt betoogd: [http://www.youtube.com/v/h38Xi-Jz9yk video] (5 minuten, Engels, door ''Discovery Institute'')
 
Trouwens, het natuurlijke of gezonde verstand herkent in de schepselen kentekenen van ontwerp en schepping<ref>Zie het volgende filmpje waarin door de mens geschapen dingen naast levende schepselen worden gezet: [http://www.youtube.com/v/3SbOuauFd80 filmpje] (2 minuten, Duits).</ref>. Sommige atheïstische wetenschappers erkennen en geven toe dat er een ''schijn'' is van ontwerp. Maar het volgens hen slechts schijn. Christenen daarentegen kunnen zeggen: het schijnt zo én het is zo, en het schijnt zo doordat het zo is.
Darwin gaf toe dat het onzinnig lijkt om aan te nemen dat het '''oog''' door natuurlijke teeltkeus is ontstaan: "''Te veronderstellen dat het oog – met al zijn weergaloze vernuftigheden om de scherpstelling aan te passen aan verschillende afstanden, om verschillende hoeveelheden licht toe te laten, om vorm- en kleurstoringen te corrigeren – door natuurlijke selectie gevormd kan zijn, lijkt, ik geeft het toe, absurd in de hoogste graad."''<ref>Uit: Charles Darwin, ''On the origins of species by means of natural selection or the preservation of favoured races in the struggle for life''" (New York: D. Appleton and company, 1861), blz. 167. De context met het aangehaalde citaat (onderstreept door Kees Langeveld) is deze: "''Organs of extreme perfection and complication.'' - <u>To suppose that the eye, with all its inimitable contrivances for adjusting the focus to different distances, for admitting different amounts of light, and for the correction of spherical and chromatic aberration, could have been formed by natural selection, seems, I freely confess, absurd in the highest possible degree</u>. Yet reason tells me, that if numerous gradations from a perfect and complex eye to one very imperfect and simple, each grade being useful to its possessor, can be shown to exist; if, further, the eye does vary ever so slightly, and the variations be inherited, which is certainly the case; and if any variation or modification in the organ be ever useful to an animal under changing conditions of life, then the difficulty of believing that a perfect and complex eye could be formed by natural selection, though insuperable by our imagination, can hardly be considered real. How a nerve comes to be sensitive to light, hardly concerns us more than how life itself first originated; but I may remark that several facts make me suspect that an sensitive nerve may be rendered sensitive to light, and likewise to those coarser vibrations of the air which produce sound."</ref>
 
'''Alleen natuurlijke verklaringen?''' Volgens Darwin konden alléén natúúrlijke verklaringen wetenschappelijk zijn. Wetenschapsbeoefening is een zoeken naar natuurlijke verklaringen. Iets verklaren met een beroep op de Schepper is in Darwins ogen niet wetenschappelijk. Maar zichzelf in verklaringen beperken tot natuurkrachten is geen conclusie van wetenschappelijk onderzoek, maar een niet-wetenschappelijk, filosofisch uitgangspunt.
 
'''Ingewikkelde producten.''' Het is uiterst onwaarschijnlijk dat de functionele eiwitten (''proteïnen'') - complexe moleculen die noodzakelijke bestanddelen zijn van organismen - door toeval zijn ontstaan<ref>Zie het volgende filmpje waarin dit wordt betoogd: [http://www.youtube.com/v/h38Xi-Jz9yk video] (5 minuten, Engels, door ''Discovery Institute'')</ref>. 
 
Darwin gaf toe dat het onzinnig lijkt om aan te nemen dat het ''oog'' door natuurlijke teeltkeus is ontstaan: "''Te veronderstellen dat het oog – met al zijn weergaloze vernuftigheden om de scherpstelling aan te passen aan verschillende afstanden, om verschillende hoeveelheden licht toe te laten, om vorm- en kleurstoringen te corrigeren – door natuurlijke selectie gevormd kan zijn, lijkt, ik geeft het toe, absurd in de hoogste graad."''<ref>Uit: Charles Darwin, ''On the origins of species by means of natural selection or the preservation of favoured races in the struggle for life''" (New York: D. Appleton and company, 1861), blz. 167. De context met het aangehaalde citaat (onderstreept door Kees Langeveld) is deze: "''Organs of extreme perfection and complication.'' - <u>To suppose that the eye, with all its inimitable contrivances for adjusting the focus to different distances, for admitting different amounts of light, and for the correction of spherical and chromatic aberration, could have been formed by natural selection, seems, I freely confess, absurd in the highest possible degree</u>. Yet reason tells me, that if numerous gradations from a perfect and complex eye to one very imperfect and simple, each grade being useful to its possessor, can be shown to exist; if, further, the eye does vary ever so slightly, and the variations be inherited, which is certainly the case; and if any variation or modification in the organ be ever useful to an animal under changing conditions of life, then the difficulty of believing that a perfect and complex eye could be formed by natural selection, though insuperable by our imagination, can hardly be considered real. How a nerve comes to be sensitive to light, hardly concerns us more than how life itself first originated; but I may remark that several facts make me suspect that an sensitive nerve may be rendered sensitive to light, and likewise to those coarser vibrations of the air which produce sound."</ref>
 
Er zijn tal van andere voorbeelden te noemen waarbij we ons niet goed kunnen voorstellen dat ze alleen door natuurkrachten, toeval en genoeg tijd zijn ontstaan.
Regel 70 ⟶ 96:
Het Bijbelse scheppingsbericht vertelt dat planten, dieren en mensen in zéér korte tijd, in vier dagen, zijn ontstaan.
 
We kunnen ons niet voorstellen dat bijvoorbeeld een 'eenvoudig' mechanisme als een auto, dankzij de werking van wind, regen, zwaartekracht, zon enz, in duizend jaar kan ontstaan en in tienduizend jaar diverse merken en modellen kan voortbrengen. Als bij de oerauto het laatste onderdeel toevallig eindelijk erbij gekomen is, is het eerste al aangetast, verroest, stuk. Levende wezens nu zijn veel ingewikkelder, ingenieuzer, dan een auto.
 
=== Gemeenschappelijke afstamming? ===
Regel 82 ⟶ 108:
Gemeenschappelijke afstamming? Nee, zegt de evolutionist: convergente evolutie. Afzonderlijke creaties met gemeenschappelijk bouwplan, zegt de creationist. 
]]
Volgens de evolutietheorie hebben alle levende wezens één gemeenschappelijke oerouder, een organisme waarvan alles afstamt.
 
De stamboom van het leven is echter '''niet aangetoond'''. Een evolutiebioloog zei (2009): "For a long time the holy grail was to build a tree of life. We have no evidence at all that the tree of life is a reality."<ref>Dr Eric Bapteste, een evolutiebioloog aan the Pierre and Marie Curie University in Paris, 2009, [http://www.telegraph.co.uk/scienceandtechnology/science/4312355/Charles-Darwins-tree-of-life-is-wrong-and-misleading-claim-scientists.html bron]</ref>
 
Regel 102 ⟶ 129:
Darwin concludeerde van ''kleine'' veranderingen tot ''grote'' veranderingen. Hij poneerde dat die kleine veranderingen konden leiden tot grote veranderingen: nieuwe soorten, nieuwe organen, nieuwe structuur. Darwin trok micro-evolutie door naar macro-evolutie.
 
De gedachte van ''macro''-evolutie is echter '''niet door waarneming aangetoond'''. Ondanks al het onderzoek sinds Darwin heeft niemand ooit het ontstaan van een nieuwe soort door natuurlijke selectie waargenomen<ref>Evangelist en apologeet Ray Comfort stelde aan wetenschappers en studenten de vraag "Kunt u mij een waarneembaar bewijs gegeven van een soort die is veranderd in een andere soort?" Hij vroeg om een observeerbaar en herhaalbaar bewijs van macro-evolutie. [https://www.youtube.com/watch?v=mQaReWoUyyQ Creationist Stumps Evolutionary Professors with ONE Question!] Youtube.com: Prophecy Watchers, 15 jan. 2021. Duur: 7 min. 42 sec. </ref>. Niemand heeft ooit gezien hoe een nieuw orgaan zich door natuurlijke selectie ontwikkelde. Niemand heeft ooit de ontwikkeling van een nieuw bouwplan door natuurlijke selectie geobserveerd<ref name=":1">Jonathan Wells, ''[http://www.forbes.com/2009/02/05/evolution-evidence-religion-opinions-darwin09_0205_jonathan_wells.html The Problem of Evidence.]'' Forbes.com, 5 feb. 2009.</ref>. Desondanks menen veel mensen dat evolutie aangetoond is. Wel is beperkte verandering aangetoond, maar grote overgangen van de ene soort naar de andere zijn niet aangetoond.
 
Bioloog L.H. Matthews zegt in de inleiding van een uitgave (1971) van Darwins ''Origin of species'' (Oorsprong der soorten): ''"In accepting evolution as fact, how many biologists pause to reflect that science is built upon theories that have been proved by experiment to be correct or remember that the theory of animal evolution has never been thus approved."''
Regel 155 ⟶ 182:
De reacties op Darwins boek ''De oorsprong der soorten'' waren verdeeld. Veel christenen reageerden zeer afkeurend. De sterkste '''kritiek''' op Darwin's theorie kwam '''in de 19e eeuw''' van wetenschappers. De kritische theologen hadden vooral bezwaar tegen zijn filosofische voorkeur voor natuurlijke oorzaken en zijn ontkenning van goddelijk ontwerp: God werd buiten spel gezet<ref name=":1" />.
[[Bestand:Evolutie spotprent Darwin.gif|miniatuur|480x480px|Spotprent aangaande Darwin]]
'''Waardering.''' Een hoop anderen in de 19e eeuw verwelkomden Darwins theorie. De '''waardering''' voor de theorie is in de loop der tijd enorm gegroeid. In 2009 merkte bijvoorbeeld de president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen op: 'Darwin was de man die het beste idee kreeg dat ooit iemand heeft gehad'.
 
'''Acceptatieproces op christelijk erf.''' De acceptatie van de evolutietheorie in (een deel van) de christenheid verliep als volgt: al meer christenwetenschappers aanvaardden de theorie → theologen integreerden de evolutietheorie in hun denkbeelden → de kerk geeft ruimte aan de evolutietheorie of neemt deze zelfs aan → de theorie verspreidt zich verder onder de christenen.
Vandaag de dag zijn vele Darwincritici geen 'religieuze fundamentalisten'. Een toenemend aantal critici zijn '''wetenschappers met wetenschappelijke kritiek''' op de huidige evolutietheorie<ref>Zie: Jonathan Wells, ''[http://www.forbes.com/2009/02/05/evolution-evidence-religion-opinions-darwin09_0205_jonathan_wells.html The Problem of Evidence.]'' Forbes.com, 5 feb. 2009, en Robert Crowther, [http://www.evolutionnews.org/2011/04/post_20045991.html If Discussing Criticisms of Darwin's Theory Amounts to Promoting Intelligent Design], artikel op EvolutionNews.org dd. 18 april 2011</ref>. Eén groep van deze critici gelooft aan evolutie door puur natuurlijke oorzaken en heeft geen alternatief. Een andere groep critici gelooft aan evolutie, maar vindt een geheel natuurlijke verklaring van de evolutie tekortschieten en biedt een alternatieve verklaring op grond van '[[intelligent design]]'. Fundamentele twijfel betreft de natuurlijke selectie op toevallige mutaties als motor van de evolutie. Op de site [https://dissentfromdarwin.org/ DissentFromDarwin.org], gesticht in 2001, kunnen wetenschappers intekenen op een lijst met namen van evolutiekritische wetenschappers. Door hun naam op de lijst te plaatsen onderschrijven zij de verklaring: "Wij zijn sceptisch over claims dat toevallige mutatie en natuurlijke selectie de complexiteit van het leven kunnen verklaren. Zorgvuldig onderzoek van het bewijsmateriaal voor de Darwinistische theorie moet worden aangemoedigd." Deze lijst telt honderden namen. 
 
'''Eigentijdse wetenschappelijke kritiek.''' Vandaag de dag zijn vele Darwincritici geen 'religieuze fundamentalisten'. Een toenemend aantal critici zijn wetenschappers met wetenschappelijke kritiek op de huidige evolutietheorie<ref>Zie: Jonathan Wells, ''[http://www.forbes.com/2009/02/05/evolution-evidence-religion-opinions-darwin09_0205_jonathan_wells.html The Problem of Evidence.]'' Forbes.com, 5 feb. 2009, en Robert Crowther, [http://www.evolutionnews.org/2011/04/post_20045991.html If Discussing Criticisms of Darwin's Theory Amounts to Promoting Intelligent Design], artikel op EvolutionNews.org dd. 18 april 2011</ref>. Eén groep van deze critici gelooft aan evolutie door puur natuurlijke oorzaken en heeft geen alternatief. Een andere groep critici gelooft aan evolutie, maar vindt een geheel natuurlijke verklaring van de evolutie tekortschieten en biedt een alternatieve verklaring op grond van '[[intelligent design]]'. Fundamentele twijfel betreft de natuurlijke selectie op toevallige mutaties als motor van de evolutie. Op de site [https://dissentfromdarwin.org/ DissentFromDarwin.org], gesticht in 2001, kunnen wetenschappers intekenen op een lijst met namen van evolutiekritische wetenschappers. Door hun naam op de lijst te plaatsen onderschrijven zij de verklaring: "Wij zijn sceptisch over claims dat toevallige mutatie en natuurlijke selectie de complexiteit van het leven kunnen verklaren. Zorgvuldig onderzoek van het bewijsmateriaal voor de Darwinistische theorie moet worden aangemoedigd." Deze lijst telt honderden namen. 
 
In het volgende filmpje uit een niet-christelijke wetenschapper fundamentele twijfel aan de evolutietheorie: [http://www.youtube.com/v/L-UCo7JQm-A filmpje](5 minuten, Engels).
Regel 177 ⟶ 206:
Wetenschappers werden geprikkeld om meer te ontdekken over de levensvormen op aarde. Het Darwinisme heeft geleid tot een '''omwenteling in het wetenschappelijk denken.''' De theorie heeft het grootste deel van de wetenschappelijke wereld veroverd. Dat kwam echter niet zozeer door de bewijzen als wel door de nadruk die Darwin legde op ''natuurlijke'' verklaringen. De aandrijver van de omwenteling was eerder filosofisch denken dan wetenschappelijk bewijs<ref name=":1" />.
 
Het Darwinisme, met zijn nadruk op natuurlijke oorzaken van de ontwikkeling van de levende natuur, leidt niet vanzelf tot '''ongeloof aan God'''. Darwin zelf was geen [http://www.christipedia.nl/Artikelen/A/Atheisme atheist[Atheïsme|atheïst]] (Godloochenaar) maar een agnost (niet-weter). Hij verloor wel zijn christelijk geloof, door zowel de evolutietheorie als het tragische verlies van zijn lievelingsdochter. Darwin verklaarde niettemin aan het eind van het zijn leven dat men in God èn evolutie kan geloven ([http://www.christianitytoday.com/ct/2009/january/24.67.html bron]).
 
Hoewel het Darwinisme niet vanzelf tot ongeloof voert, werkt de theorie het ongeloof wel in de hand; Darwinisme bevordert twijfel en ongeloof. Gelovigen en ongelovigen trekt het af van het Woord van God en van God zelf. ''"Moderne filosofen en wetenschappers zijn veel terughoudender over de uiteindelijke oorzaak van alles. Sinds de evolutietheorie van Darwin twijfelen zelfs velen of zoiets wel bestaat''," zegt een inleiding in de filosofie<ref name=":0">Dave Robinson, Judy Groves, ''Wat is dat nou ... filosofie'' (Rotterdam: Lemniscaat, 2004), p.33</ref>. De evolutietheorie lijkt onverenigbaar met het Bijbelse scheppingsverhaal. Als alle levensvormen op aarde over zeer lange tijd via natuurlijke teeltkeus zijn ontstaan, zonder dat God een rol speelt, dan lijkt het Bijbelse scheppingsbericht niet te kloppen.
Regel 186 ⟶ 215:
 
=== Kijken door de evolutiebril ===
De Darwinistische evolutietheorie kan ons een bril opzetten, de evolutiebril, waardoor we alles gekleurd door de theorie gaan zien. Enkele voorbeelden.
 
'''<nowiki/>'Rommel-DNA'.''' Biologen vonden grote delen in menselijk DNA die zonder functie schenen te zijn. Evolutionisten interpreteerden die stukken als overblijfsels van de menselijke evolutie, die hun functie hadden verloren, en noemden ze in het Engels junk-DNA. Volgens hen zijn zulke resten te verwachten op grond van de evolutietheorie. Inmiddels weten we beter: genen die niet coderen voor een bepaalde eigenschap (bijvoorbeeld haarkleur) kunnen een regulerende functie hebben. Regulerend genetisch materieel past in een theoretisch raamwerk dat uitgaat van intelligent ontwerp.<ref>[https://www.icr.org/article/embarrassment-evolutionary-blunder-junk-dna/ Embarrassment Continues over Evolutionary Blunder about “Junk DNA”], op: ICR.org, 4 aug. 2020.</ref>
 
'''Zonde en onverstand.''' Een Britse schrijfster schrijft de zelfdestructieve neiging van de mens toe aan een evolutionaire erfenis "de chimpansee in ons". Ze ei: "Ik denk dat we een beter mens kunnen worden dankzij kunstmatige intelligentie, omdat het ons kan leren nederig te zijn. We zien onszelf graag als genieën en ver verheven boven al het andere leven op aarde. Maar laten we eerlijk zijn: we maken er een puinhoop van. We zijn hard op weg zowel de aarde als onszelf te vernietigen. Terwijl we nu de mogelijkheid hebben ons te bevrijden van de chimpansee die nog altijd in ons huist."<ref>Jeanette Winterson, in: [https://www.demorgen.be/tech-wetenschap/er-komt-zeker-een-hybride-soort-mensen-brits-auteur-jeanette-winterson-vindt-het-prima-als-je-met-je-robot-wilt-trouwen~b1462e22/ ‘Er komt zeker een hybride soort mensen’: Brits auteur Jeanette Winterson vindt het prima als je met je robot wilt trouwen], op: De Morgen.be, 27 nov. 2021. </ref>
 
'''Complotdenken.''' De neiging tot complotdenken heeft 'evolutionair nut'. In de prehistorie namelijk was de kans om door andere groepen vermoord te worden betrekkelijk groot. We zijn daardoor geneigd om andere groepen te wantrouwen.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=6ZDeJSWWxVE Waarom geloven mensen complottheorieën?] Youtube.com: Universiteit van Nederland, 30 april 2020. Duur: 4 min. 37 sec. </ref>
 
'''Emoties.''' Hoe kan men door de evolutiebril naar menselijke emoties kijken? Bijvoorbeeld zo (citaat): ''"Emoties zijn evolutionair geëvolueerd en het evolutiemechanisme is blind voor goed en kwaad. Het enige wat telt is of het werkt: draagt een bepaald emotie bij tot de kans dat de genen in de geldende omstandigheid worden gereproduceerd of niet? Emoties zijn dus door een neutraal mechanisme geselecteerd, waardoor bepaalde (instinctieve) acties die volgen uit emoties goed of slecht kunnen zijn. Ja, als we rationeel nadenken over de emotionele liefde van de ouders voor hun kind, dan bestempelen we dit als goed. Als we rationeel nadenken over xenofobie, eveneens een geselecteerde emotie, dan bestempelen we dit als fout.''" In dit citaat vinden we een combinatie van evolutietheorie en rationalisme (vertrouwen op en verheffing van de rede).
 
'''Moraal.''' De moraal is volgens evolutionisten het product van de overlevingsstrijd van de mens. Een moreel beginsel is principieel relatief, want wat vandaag nuttig is voor de overlevingsstrijd kan morgen zijn nut verloren hebben.
 
Volgens de bioloog Frans de Waal, bekend om zijn studie van het gedrag van apen, is de mens 'ook maar een soort aap'<ref>llluster, het Utrechts alumnimagazine, maart 2013, blz. 19.</ref>. De menselijke moraal, met bijvoorbeeld de deugd van rechtvaardigheid, heeft zijn wortels in het dierenrijk. Chimpansees tonen volgens De Waal eenzelfde gevoel voor rechtvaardigheid. Hij concludeert dat moraal ouder is dan godsdienst en hier zonder kan.
 
'''Barensweeën.''' Zelfs de gewaarwording van pijn bij een barenswee kan door de evolutiebril worden bezien. "''Het is een vervelende sensatie die miljoenen jaren van evolutie heeft doorstaan en die daarom wel belangrijk zal zijn voor onze overleving? Waarom? Daar zijn de geleerden nog niet helemaal uit''."<ref>Aanhaling uit 'Barensweeën zonder smart', artikel in het opinieblad Elsevier, 18 okt. 2010. De schrijfster verwoordt de gedachte van een neurowetenschapper en een verloskundige in een artikel in het blad Medisch Contact. </ref>
Regel 199 ⟶ 238:
 
'''Economie.''' Een hoogleraar Duurzaamheid en Maatschappelijke verandering zei over onze economie: "Onze economie is gebaseerd op een sociaal darwinistisch uitgangspunt: de survival of the fittest. We zijn bezig elkaar heftig te beconcurreren en ondertussen putten we onze natuurlijke hulpbronnen uit."<ref>Aldus Herman Wijffels in een interview met Illuster, het Utrechts alumnimagazine, maart 2013, blz. 3. </ref>
 
'''Moraal.''' De moraal is volgens evolutionisten het product van de overlevingsstrijd van de mens. Een moreel beginsel is principieel relatief, want wat vandaag nuttig is voor de overlevingsstrijd kan morgen zijn nut verloren hebben.
 
Volgens de bioloog Frans de Waal, bekend om zijn studie van het gedrag van apen, is de mens 'ook maar een soort aap'<ref>llluster, het Utrechts alumnimagazine, maart 2013, blz. 19.</ref>. De menselijke moraal, met bijvoorbeeld de deugd van rechtvaardigheid, heeft zijn wortels in het dierenrijk. Chimpansees tonen volgens De Waal eenzelfde gevoel voor rechtvaardigheid. Hij concludeert dat moraal ouder is dan godsdienst en hier zonder kan.
 
== 'God schept door evolutie' ==
Volgens sommige christenen gaat geloof in de God goed samen met geloof aan evolutie. Zij omhelzen de wetenschappelijke evolutietheorie als voldoende gegrond of bewezen en laten de letterlijke lezing van het scheppingsbericht in Genesis los. ZijDe leeftijd van de aarde is geen belangrijk geloofspunt, is geen geloofsartikel in de overgeleverde geloofsbelijdenissen. En de ''wijze'' waarop God schiep is niet bekend; misschien schiep hij door natuurlijke selectie van toevallige mutanten. Maar deze christenen verwerpen de gedachte dat mensen door toeval, zonder bedoeling of plan zijn ontstaan. Ze spreken overvan 'geleide evolutie', d.w.z. door God geleide evolutie: de evolutie wordt door God geleid, geleid ook naar het ontstaan van mensen, die Zijn beelddragers zijn. De leer dat God door middel van evolutie schept en heeft geschapen heet theïstische evolutieleer. Het hoofdbezwaar tegen deze leer is dat zij bijbels gezien onwaarschijnlijk is.<blockquote>''Zie [[Theïstische evolutieleer]] voor het hoofdartikel over dit onderwerp''</blockquote>
 
== Wetenschap of geloof? ==
Er wordt wel beweerd dat de evolutietheorie wetenschap is en geen geloof. Twee kenmerken van [[geloof]], te weten een onzichtbaar voorwerp en een vaste overtuiging, kunnen aan de overtuigde aanhangers van de evolutietheorie worden toegekend. Want niemand heeft ooit een macro-evolutie aanschouwd. De evolutietheorie is een wetenschappelijke theorie, die in geloof wordt aangehangen. De evolutionist wandelt in geloof, niet in aanschouwen. Hij aanschouwt micro-evolutie en wandelt in geloof aan macro-evolutie.
 
== Toekomst van de evolutietheorie ==
In de volgende video somt een ex-evolutionist en creationist een aantal vooronderstellingen, onbewezen aannames van evolutionisten op:
De evolutietheorie zal worden verworpen wanneer de Heer Jezus in heerlijkheid verschenen is in de wereld. De woorden van de profeet Jeremia kunnen met recht ook van toepassing op die theorie worden geacht:<blockquote>''Jer 16:19  ... tot U zullen de heidenen komen van de einden der aarde, en zeggen: Immers hebben onze vaders leugen erfelijk bezeten, [en] ijdelheid, waarin toch niets was, dat nut deed.'' (SV)</blockquote>
 
<youtube width="640" height="480">-avUVi4CRpk&rel=0</youtube><BR>
 
== 'Slechte wetenschap' ==
Regel 227 ⟶ 261:
 
Ons geloof overwint de wereld (1 Joh. 5:4). Een kind van God weet door het geloof, dat de wereld door het woord van God tot stand is gebracht, zodat het zichtbare niet ontstaan is uit het waarneembare (Hebr. 11: 1-3). Door het geloof weten wij dat de mens door God is geformeerd uit het stof der aarde en niet uit een dier. Het woord van God is een zwaard van de Geest. En met het schild van het geloof kunnen wij de vurige pijlen van de satan afweren.
 
Veel christenen maken zich zorgen over het onderwijs in de evolutieleer op de scholen en willen een of meer van de volgende dingen toevoegen<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=h8k6PDXr-7k&t=40m3s Alvin Plantinga: Science & Religion: Where the Conflict Really Lies]. Youtube.com: Biola University, 11 feb. 2012. Vanaf 40 min 3 sec.</ref>:
 
* wijzen op intelligent ontwerp in de natuur;
* beschouwen van de evolutietheorie als louter een theorie in plaats van als een vastgesteld feit;
* naast de evolutietheorie ook de bezwaren ertegen uiteenzetten;
* kritisch denken toevoegen aan het onderwijs in de evolutietheorie.
 
== Humor ==
In het volgende reclamespotje voor een biermerk wordt de evolutie in omgekeerde richting (van mens naar amfibie) verfilmd: [http://www.israelnationalnews.com/ChillZone/Default.aspx?cat=-20&movieid=170341 video]
 
== Geschiedenis ==
Hieronder enkele jaartallen en gebeurtenissen in verband met de evolutietheorie en de reactie daarop.
 
'''1859.''' Publicatie van Darwins boek ''De oorsprong der soorten (The Origin of Species)'', waarin hij zijn evolutietheorie uiteenzette.  
 
'''1956.''' Publicatie van 'Creatie en evolutie' van Jan Lever, hoogleraar biologie aan de destijds orthodox-gereformeerde Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij probeert geloof en evolutieleer te verbinden en zet zich in voor de acceptatie van de evolutietheorie in gereformeerde kringen.
 
'''1969.''' Publicatie van 'Waar blijven we', een verzameling van radio-lezingen van Jan Lever die door de NCRV waren uitgezonden. In het boekje verwoordt Lever het theïstisch evolutionisme op meer toegankelijke wijze.
 
'''1974.''' Oprichting van de Stichting tot Bevordering van Bijbelgetrouwe Wetenschap opgericht die een creationistisch antwoord wil geven op de evolutietheorie.
 
'''1977.''' Stichting van de Evangelische Hogeschool, die de evolutietheorie kritiseert en het creationisme voorstaat.
 
'''1981.''' De Gereformeerde Kerken in Nederland nemen officieel een narratieve interpretatie van de Bijbelse geschiedschrijving aan. De verandering van kijk op het gezag van de Schrift is vastgelegd in het rapport ''God met ons'' (1981). De narratieve interpretatie neemt bezwaren tegen de evolutietheorie weg. Veel gereformeerden echter blijven aan het eenvoudig-historische gezag van de Bijbel vasthouden.
 
'''2011.''' Ongeveer 20% van de gereformeerde gezindte is op basis van de Bijbeltekst ervan overtuigd is dat de aarde in zes dagen is geschapen<ref>[https://ilibrariana.wordpress.com/2012/01/05/h-h-kruyswijk-baas-in-eigen-boek-geslaagde-dissertatie-geschiedenis/ H.H. Kruyswijk: Baas in eigen Boek? Geslaagde dissertatie geschiedenis]. Ilibrariana.wordpress.com, 5 jan. 2001. </ref>.
 
== Zie ook ==
[[Theïstische evolutieleer]]
 
== Meer informatie ==
Regel 235 ⟶ 296:
=== Nederlandstalig ===
'''Boeken'''
* Edgar Andrews, ''Wat is de mens? Adam. alien of aap''? Zelhem: uitgeverij Maatkamp, 2018. Over de oorsprong van de mens. De auteur is een Britse natuurkundige.
* Ger de Koning (red.), ''Schepping - geen compromis''. Zwolle: Uitgeverij Daniël, 2015. Pagina's: 38. [http://www.oudesporen.nl/Download/OS2199.pdf Download] op OudeSporen.nl
* John Ankerberg & John Weldon, ''Feiten over schepping en evolutie''. Doorn: Middernachtsroep 2009. Pagina's: 80. [http://www.oudesporen.nl/Download/OS2199.pdf Download] op OudeSporen.nl. 
* Don Batten, Jonathan Sarfati, Carl Wieland, David Catchpoole, ''Hoe bestaat het!'' Paperback, 333 pag. <nowiki>ISBN 9789033629693</nowiki>. In de Engelstalige wereld is dit boek al jarenlang hét standaardwerk op dit gebied. Dit boek geeft antwoord op meer dan zestig veelgestelde vragen over schepping, evolutie en de Bijbel. 'Hoe bestaat het!' is bijzonder geschikt voor jongeren die tijdens hun opleiding bevraagd worden over de geloofwaardigheid van de bijbelse scheppingsleer. De auteurs, gepromoveerde wetenschappers, zijn werkzaam voor Creation Ministries International, een organisatie die zich wereldwijd inzet om het wetenschappelijke bewijsmateriaal voor de schepping en de zondvloed te verspreiden. 
* Tom Bethell, ''Darwins Kaartenhuis; een journalistieke reis door het evolutiedebat''. Uitgeverij De Banier, 2019. Pagina's: 352. De schrijver, een journalist, onderzoekt de geschillen over gemeenschappelijke afstamming, natuurlijke selectie, het fossielenarchief, biogeografie, informatietheorie, evolutionaire psychologie, kunstmatige intelligentie en de groeiende intelligent designbeweging.
* Michaël Dekee, ''De evolutietheorie ontkracht'' (2018). Omvang: 172 blz. De Vlaamse auteur studeerde drie jaar biologie aan de Universiteit van Gent (2009-2012) en verzamelde schedels, skeletten en fossielen. Hij schreef het boek met begeleiding van een doctor in de paleoantropologie. "Het bewijs tégen evolutie is gewoonweg overweldigend, meer dan ik had verwacht."<ref>Bron van het citaat: https://cruxavespesunica.org/2018/04/25/boek-de-evolutietheorie-ontkracht-preview/</ref>
*Peter Borger, ''Terug naar de oorsprong''. Uitgeverij CBC 't Gulden Boek B.V. Pagina's: 325 pag. <nowiki>ISBN 9789057982989</nowiki>. Voor iedereen die wil meepraten in het evolutie-scheppingsdebat. De schrijver is gepromoveerd bioloog. De nieuwste ontwikkelingen in de moleculaire biologie luiden volgens Borger het einde van de evolutietheorie in. 
*Reinhard Junker & Siegfried Scherer, ''Evolutie; het nieuwe studieboek''. Stichting De Oude Wereld, 2010. Pagina's: 336. 
* Michaël Dekee, ''De evolutietheorie ontkracht''. Brugge: Uitgeverij Jeanne D'Arc, 2018. Omvang: 200 blz. Website: https://evolutietheorie-ontkracht.com. De Vlaamse auteur studeerde drie jaar biologie aan de Universiteit van Gent (2009-2012) en verzamelde schedels, skeletten en fossielen. Hij schreef het boek met begeleiding van een doctor in de paleoantropologie. "Het bewijs tégen evolutie is gewoonweg overweldigend, meer dan ik had verwacht."<ref>Bron van het citaat: https://cruxavespesunica.org/2018/04/25/boek-de-evolutietheorie-ontkracht-preview/</ref>
* Edgar Andrews, ''Wat is de mens? Adam. alien of aap''? Zelhem: uitgeverij Maatkamp, 2018. Over de oorsprong van de mens. De auteur is een Britse natuurkundige.
*H.A. Hofman, ''Het bittere conflict''. Uitgeverij Aspekt B.V., 2009. Pagina's: 204. Aan de evolutietheorie kleven tal van lacunes, onbeantwoorde vragen en tegenstrijdigheden. De theorie vraagt om geloof. Het conflict tussen de theorie en de scheppingsleer is volgens de schrijver, historicus, een strijd der geesten, een worsteling tussen seculier en christelijk denken. De evolutietheorie heeft gevolgen in de politiek, ethiek en pedagogiek.
* Peter Borger, ''Terug naar de oorsprong''. Paperback, 325 pag. <nowiki>ISBN 9789057982989</nowiki>. Voor iedereen die wil meepraten in het evolutie-scheppingsdebat. De schrijver is gepromoveerd bioloog. De nieuwste ontwikkelingen in de moleculaire biologie luiden volgens Borger het einde van de evolutietheorie in. 
* Reinhard Junker & Siegfried Scherer, ''Evolutie; het nieuwe studieboek''. Stichting De Oude Wereld, 2010. Pagina's: 336. 
* H.A. Hofman, ''Het bittere conflict''. Uitgeverij Aspekt B.V., 2009. Pagina's: 204. Aan de evolutietheorie kleven tal van lacunes, onbeantwoorde vragen en tegenstrijdigheden. De theorie vraagt om geloof. Het conflict tussen de theorie en de scheppingsleer is volgens de schrijver, historicus, een strijd der geesten, een worsteling tussen seculier en christelijk denken. De evolutietheorie heeft gevolgen in de politiek, ethiek en pedagogiek.
* Ger de Koning (red.), ''Schepping - geen compromis''. Zwolle: Uitgeverij Daniël, 2015. Pagina's: 38. [http://www.oudesporen.nl/Download/OS2199.pdf Download] op OudeSporen.nl
* M.J. Paul, ''Oorspronkelijk; overwegingen bij schepping en evolutie.'' Labarum Academic, 2017. Omvang: 550 blz. Hoe de Bijbel en de christelijke traditie over onze oorsprong spreken. De auteur is hoogleraar (2017) Oude Testament aan de Christelijke Hogeschool Ede en de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven (2017). Hij is ook eindredacteur van de twaalfdelige serie Studiebijbel Oude Testament.
* M.J. Paul, ''Waar komen wij vandaan? Op zoek naar antwoorden in het evolutiedebat''. Apeldoorn, Uitgeverij De Banier, 2018. Een voor jongeren geschreven versie van het boek ''Oorspronkelijk;'' ''overwegingen bij schepping en evolutie.'' (2017). Omvang: 184 blz.
* Paul Price, Gary Bates, ''Schepping of evolutie. Overlevingsgids voor gelovige studenten''. Uitgever: Stichting Uit het Woord der Waarheid. Pagina's: 68.
'''Websites'''
* Veel informatie is te vinden op de websites van creationistische organisaties, zie [[Creationisme]]. 
Regel 252 ⟶ 315:
 
=== Engels ===
*[https://www.youtube.com/watch?v=g1pVt623_6w Try Believing in Evolution After This! | Way of the Master: Season 2, Ep. 20]. Youtube.com: Living Waters, 16 aug. 2019. Speelduur: 29 min. Engelstalig. Kritische en humoristische beoordeling van de evolutietheorie door de evangelisten Kirk Cameron en Ray Comfort.
* Jonathan Sarfati, ''The Greatest Hoax on Earth? Refuting Dawkins on Evolution''. Creation Book Publishers, 2010. Een creationisch en wetenschappelijk antwoord op boek ''The Greatest Show on Earth: The Evidence for Evolution'' van de evolutionist en atheïst Richard Dawkins. 
*Jonathan Sarfati, ''The Greatest Hoax on Earth? Refuting Dawkins on Evolution''. Creation Book Publishers, 2010. Een creationisch en wetenschappelijk antwoord op boek ''The Greatest Show on Earth: The Evidence for Evolution'' van de evolutionist en atheïst Richard Dawkins. 
* Rob Stadler, ''The Scientific Approach to Evolution: What They Didn't Teach You in Biology''. CreateSpace Independent Publishing Platform, 2016. Omvang: 212 blz. Wetenschappelijke benadering van de evolutietheorie welke leidt tot de conclusie dat de theorie van macro-evolutie wetenschappelijk niet betrouwbaar (genoeg) is en de theorie van micro-evolutie dat wel is. De auteur is een biomedicus.
*Stephen C. Meyer, ''Darwin's Doubt: The Explosive Origin of Animal Life and the Case for Intelligent Design''. HarperOne, herziene uitgave 2013. Pagina's: 571.
* Jerry Fodor & Massimo Piattelli-Palmarini, ''What Darwin Got Wrong.'' Uitg. Profile Books, 262 pp., <nowiki>ISBN 978 184 6682 19 3</nowiki>. Taalfilosoof Jerry Fodor en cognitief psycholoog Massimo Piatelli-Palmarini, beiden naturalisten en atheïsten, betogen dat de evolutietheorie de verscheidenheid van het leven niet (goed) verklaard. Natuurlijke selectie is volgens hen een nepverklaring en de echte wetenschap moet nog beginnen.
* Nathaniel T. Jeanson, ''Replacing Darwin; The New Origin of Species.'' Master Books, 2017. Omvang: 250 blz. Bekritiseert het Darwinisme en biedt een creationistisch alternatief.
* John C. Sanford, [https://answersingenesis.org/store/product/genetic-entropy-mystery-genome/ Genetic entropy]. FMS Publications, 2014. Pagina's: 270. Verdedigt de stelling dat het genetisch materiaal van alle levende wezens langzaam ontaardt als gevolg van de schadelijk mutaties (genetische degeneratie). ToevoeligeToevallige mutaties en natuurlijke selectie brengen geen genomen voort en bewaren ze evenmin. De auteur is geneticus.  
*Jonathan Sarfati, ''Refuting Evolution''. Creation Book Publishers: 2de editie in 2008. Pagina's: 140.
*Jonathan Sarfati, ''The Greatest Hoax on Earth? Refuting Dawkins on Evolution''. Creation Book Publishers, 2010. Pagina's: 336. Zie de informatie en aanbevelingen op [https://www.amazon.com/gp/product/1921643064/ Amazon.com]
* Zijn de vierpotigen geëvolueerd uit de vissen? De Engelse dierkundige Marc Surtees bespreekt kritisch beweerde tussenvormen: [http://www.youtube.com/v/F5PMdYwSZIk filmpje] (Engels, 10 minuten).
''Over de oorsprong van de mens:''
Regel 270 ⟶ 337:
* Werner Gitt, "Evolution oder Schöpfung". Vraaggesprek op Bible.tv. Kritiek op de evolutietheorie. Gitt is informaticus. [http://www.youtube.com/v/If_0O4GUZ0U deel 1] (Duits, 9 minuten), [http://www.youtube.com/v/If_0O4GUZ0U deel 2] (Duits, 9 minuten), [http://www.youtube.com/v/huZkSDJg5-g deel 3] (Duits, 6 minuten)
* Alexander vom Stein, ''Creatio; biblische Schöpfungslehre''. Daniel Verlag, 2005. Pagina's: 224. Afbeeldingen: 340. Tweede evolutiekritische (school)boek, beschikt voor leerlingen vanaf 14 jaar. De schrijver is afgestudeerd bioloog en werkzaam bij de onderzoeksafdeling van de firma Bayer.
* Matti Leisola, ''Evolution - Kritik unerwünscht! Erfahrungen eines Wissenschaftlers''. Uitgeverij W+W/HV, 2017. Omvang: 224 blz. De auteur is hoogleraar in de bioprocestechiek in Finland.
 
== Voetnoten ==
 
<references />