Geschiedenis van Jeruzalem: verschil tussen versies

8.766 bytes toegevoegd ,  5 maanden geleden
k
 
(40 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1:
'''Jeruzalem''', de stad die [[God]] heeft uitgekozen om daar Zijn naam te vestigen, 'de stad van de Grote Koning', waar [[Christus Jezus]] geleden heeft en waarover Hij eens zal regeren, heeft een veelbewogen geschiedenis gekend. In de loop der eeuwen (tot 2011) is er om [[Jeruzalem]] 69 maal oorlog gevoerd en werd de stad door 17 verschillende volken overheerst. 
 
De geschiedenis van deze stad kan tot ongeveer 2000 v. Chr. enigszins kan worden nagegaan<ref name=":2">A. Noordtzij, Joh. de Groot, ''Des Heeren heirscharen.'' Premieboek bij de N.C.R.V.-kalender 1938. Blz. 36. </ref>.
 
== Indeling ==
Naar het hoogste menselijke gezag en bestuur uitgeoefend over Jeruzalem kan men de volgende perioden onderscheiden.
* JebusietischeJebusitische periode (? - 1004 v.C.): de stad bewoond door de Jebusieten
* Davidische periode (1004-586 v.Chr.): koningshuis van david
* Babylonische periode (586-539 v. Chr.): onder de heerschappij van Babel
Regel 19 ⟶ 21:
Voor al de niet-Joodse veroveraars bleef Jeruzalem slechts een provincieplaats. Hun eigen hoofdstad lag elders.
 
== JebusietischeJebusitische periode (tot 1004 v.C.) ==
ca. 1850 v.C.<ref>"Rond 2000 v. Chr." heeft Roger Liebi, ''Jerusalem — Hindernis für den Weltfrieden? Das Drama des jüdischen Tempels'' (Berneck: Schwengeler-Verlag, 1994), blz. 23.</ref>: [[Melchizedek]], de koning van [[Salem]] (= Jeruzalem, Ps. 76:3) en [[priester]] van God de Allerhoogste, gaat [[Abraham]] met brood en wijn tegemoet en zegent hem (Gen. 14:18). 
 
ca. 1800 v. C.: God stelt Abraham op de proef en draagt hem op, zijn zoon Izak te offeren (Gen. 22). Abraham trek dan in het land Moria en offert Izak op één der bergen daar. De berg Moria is de latere Tempelberg in Jeruzalem (2 Kron. 3:1). Abraham noemt de plaats: „De HEER zal erin voorzien“ (Hebr. ''Jahwe Jireh''). Hieraan is misschien het eerste deel van de naam Jeruzalem ontleend.  
 
15e eeuw (of 13e eeuw). In de dagen van Jozua is Jeruzalem (Jebus) be­perkt hoofdzakelijk tot de heuvel Ofel, die ten zuiden van de heuvel Moria, de tegenwoor­dige tempelplaats, ligt. Jebus is een buitengewoon sterke bergvesting, aan drie zijden om­geven door zeer diepe dalen. De steile oostelijke helling, in het Oude Testament eerst Jebusietenburcht, daarna Davidsstad genoemd, daalt van de heuvel [[Ofel]] af in het dal van de beek Kidron, terwijl de westelijke hel­ling afdaalt in het dal, dat we naar het voorbeeld van Flavius Jozéfus gewoon zijn het Tyropeon, d.i. het Mestdal te noemen. Op de hellingen zijn muren gebouwd van natuursteen, terwijl de noordzijde van de heuvel bovendien versterkt is door het aanbren­gen van een in de rots uitgehouwen gracht.
ca. 1400 v.C.: Israel strijdt tegen vijf koningen der [[Amorieten]], onder wie Adoni-Zedek, de koning van Jeruzalem, en verslaat hen met Gods hulp (Joz. 10).
 
Evenals de heuvel van de stad [[Ai]] vormt de Ofel de oostelijke uitloper van het plateau. Hij beheerst de weg, die eerst door de ''Wadi es-Sarar'', daarna door het Hinnomdal en eindelijk door het Kidrondal loopt en zo de kustvlakte met Jericho verbindt.
 
Uit zijn oostwand ontspringt de Gihonbron, die nu „bron van de heilige Maria" of "Maria-bron" heet en de enige is, die het hele jaar door water geeft. Door het graven van een tunnel zijn de bewoners van den Ofel ook in tijden van beleg in staat hier water te putten. Ter plaatse waar het Hinnomdal samenkomt met het Kidrondal ligt de bron Rogel (= Bron van den verspieder?), die nu Jobsbron heet en slechts zelden in gebreke blijft (Joz. 15 : 7; 18 : 17, 2 Sam. 17 : 17, 1 Kon. 1 : 9).
 
Hoewel slechts een paar hectaren groot en nauwelijks over meer dan 3000 inwoners beschikkend<ref name=":2" />, is de oude stad tamelijk wel onneembaar, waarvan ook de be­kende uitspraak van 2 Sam. 5 : 6 getuigt. Jeruzalem is een vesting, die, wanneer niet een krijglist als die van Joab kan slagen (1 Kron. 11 :6), alleen door een zeer langdu­rig beleg (zoals later door Nebukadnezar en Titus) tot de overgave ge­dwongen kan worden. Daarbij heeft de belegeraar veel te lijden van het feit, dat Jeruzalem slechts op één bron, de Gihon bogen kan, die het gehele jaar door water geeft, welke bron echter door de bewoners van de Sion volkomen wordt beheerst. Het water voor de belegeraar moet dus van verre wor­den aangevoerd.
 
Jeruzalem heeft in Jozua's dagen nog niet de staatkundige betekenis, die het na Davids inname heeft gehad.<ref>A. Noordtzij, Joh. de Groot, ''Des Heeren heirscharen.'' Premieboek bij de N.C.R.V.-kalender 1938. Enige tekst van blz. 18 is onder wijziging verwerkt op 2 dec. 2020. </ref>
 
ca. 1400 v.C.: IsraelIsraël strijdt onder Jozua tegen vijf koningen der [[Amorieten]], onder wie Adoni-Zedek, de koning van Jeruzalem, en verslaat hen met Gods hulp (Joz. 10).
 
Bij de verdeling van het Beloofde Land komt Jeruzalem binnen het erfdeel van de stam Benjamin (Joz. 18:27-28). De oude inwoners van Jeruzalem, de [[Jebusieten]], worden niet uit de stad verdreven (Joz.15:63).<blockquote>''Joz 15:63 Maar de nakomelingen van Juda konden de Jebusieten, de inwoners van Jeruzalem, niet verdrijven. Daarom wonen de Jebusieten bij de nakomelingen van Juda in Jeruzalem, tot op deze dag. (SV'')</blockquote>Hoewel de stam [[Juda (stam)|Juda]] de stad verovert (Richt. 1), blijven de Jebusieten daarin wonen. Ten tijde van de [[Richteren (Bijbelboek)|Richteren]] draagt de stad de naam Jebus (Richt. 1). 
Regel 33 ⟶ 45:
In deze tijd regeert het koningshuis van David. 
 
1004 v.C.: Koning David verovert, als eerste daad van zijn koningschap, de stad op de Jebusieten (2 Sam. 5:6–9; 1 Kron. 11:4–7) en maakt haar tot zijn hoofdstad. Hij brengt de [[ark van het verbond]] binnen haar muren. Vanaf de 10e eeuw voor Christus was Jeruzalem het godsdienstige en politieke centrum van Israël. Het tempelterrein, het heiligste deel van de stad, werd door David gekocht en niet veroverd. 
 
Vanaf de 10e eeuw voor Christus wordt Jeruzalem het godsdienstige en politieke centrum van Israël. Het tempelterrein, het heiligste deel van de stad, wordt door David gekocht en niet veroverd. 
962-955 v.C.: Koning [[Salomo]] bouwt de Eerste [[Tempel van Salomo|Tempel]] (1 Kon. 6).
 
962-955 v.C.<ref>967-960 v. Chr. heeft Roger Liebi, ''Jerusalem — Hindernis für den Weltfrieden? Das Drama des jüdischen Tempels'' (Berneck: Schwengeler-Verlag, 1994), blz. 25.</ref>: Koning [[Salomo]] bouwt de Eerste [[Tempel van Salomo|Tempel]] (1 Kon. 6).
[[Bestand:Jeruzalem ten tijde David Salomo-Access Foundation.jpg|geen|miniatuur|1024x1024px|Jeruzalem in de tijd van David en Salomo]]
926 v.C.: Deling van Israël in het tienstammenrijk (Israel) en het tweestammenrijk (Juda) (1 Kon. 12)
 
Regel 43 ⟶ 57:
843 v.C.: De [[Filistijnen]] en Arabieren veroveren en plunderen Jeruzalem (2 Kron. 21:16v.).
 
733 v.C.: Israëlieten en ArameërsArameeërs belegeren samen Jeruzalem, Tiglat[[Tiglath-Pileser]] bevrijdt Jeruzalem (2 Kon. 16).
 
722 v.C.: Ondergang van het Noordrijk van de tien stammen van Israël.
701 v.C.: Gedurende de regering van Hizkia wordt Jeruzalem belegerd door de Assyrische koning Sanherib (2 Kon. 18-19), die hierover in zijn annalen bericht, parallel aan de mededelingen van 2 Kon. 17–18 en Jes. 36–37. 
 
701 v.C.: Gedurende de regering van Hizkia wordt Jeruzalem belegerd door de Assyrische koning [[Sanherib]] (2 Kon. 18-19), die hierover in zijn annalen bericht, parallel aan de mededelingen van 2 Kon. 17–18 en Jes. 36–37. God voorkomt dat Jeruzalem wordt ingenomen<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=RF6ncAqI_NE Lachish Siege Ramp. Joel Kramer. SourceFlix]. Youtube.com: Biblicaltours, 28 nov. 2019. Duur: 10 min. 50 sec. Archeoloog Joel Kramer vertelt over Lachis en de belegering en verovering van de stad door de Assyriërs. Hij wijst erop dat, in tegenstelling tot Lachis, er in Jeruzalem geen "Assyrische laag van verwoesting" is gevonden. </ref>.
605 v.C.: Inval van de babylonische koning [[Nebukadnezar]] in Juda. Eerste wegvoering (2 Kon. 24 ).
 
605-586 v.C.: De Chaldeeën voeren meerdere oorlogen tegen de Judese staat.
 
605 v.C.: Inval van de babylonischeBabylonische koning [[Nebukadnezar]] in Juda. Eerste wegvoering (2 Kon. 24 ), onder meer van Daniël.
 
597 v.C.: Tweede wegvoering (2 Kon. 24)
 
== Van Babel tot Christus (586 - ca. 4 v.C.) ==
587/586 v.C.: De Babylonische koning Nebukadnezar neemt de stad in, verwoest de Tempel, neemt tempelvoorwerpen mee en voert de bewoners weg naar Babylon (2 Kon. 25:9v), derde wegvoering. 
 
Perzische periode (539-332 v.Chr.): onder heerschappij van de Meden en de Perzen
 
V.a. 538 v.C.: Na de val van het Nieuw-Babylonische rijk (539 v.C.) keren de ballingen van Juda en Jeruzalem met steun van Cyrys[[Cyrus II de Grote|Cyrus]], de koning van Perzië, naar hun land van herkomst terug. 
 
520–516 v.C.: Herbouw van de tempel (Ezra), gevolgd door zijn inwijding
 
445 v.C.: Herbouw van de stadsmuren (Nehemia), krachtens het besluit van de Perzenkoning [[Arthahsasta|Artahsasta]] (= Artaxerxes I Longimanus).
 
332 v.C.: de Griek Alexander de Grote in Israël, Jeruzalem wordt Grieks. 
Regel 80 ⟶ 98:
25-13 v.C.: [[Herodes de Grote]] (73-4 v.C) verfraait Jeruzalem met bouwwerken en doet vooral veel voor de restauratie en uitbreiding van de tempel en zijn bijgebouwen. 
 
20 v.C.: Koning Herodes begint met de verbouwing van de Tweede Tempel.
 
== Na Christus ==
c. 32 n.C.: De door God gezonden Messias [[Jezus Christus|Jezus]], onze Heiland, wordt gekruisigd op Golgotha, buiten de poort van Jeruzalem. Op de derde dag staat Hij echter uit de doden op. Gedurende 40 dagen verschijnt hij aan zijn leerlingen (Hand. 1). Vanaf de Olijfberg buiten Jeruzalem vaart Hij op naar de hemel (Hand. 2:10). Later daalt de Heilige Geest in de leerlingen neer en de eerste gemeente ontstaat in Jeruzalem, die snel aangroeit tot meer dan 3000 leden. De gemeente ondervindt later vervolging.  
 
64 n.C. De renovatie van de tempel, door Herodes de Grote begonnen, voltooid.
70 n.C.: Tijdens de Joodse opstand tegen de Romeinen wordt Jeruzalem met de tempel in 70 n.C. door Titus veroverd en verwoest. 
 
[[Bestand:Roberts Siege and Destruction of Jerusalem.jpg|geen|miniatuur|1000x1000px|''Schilderij van David Roberts (1796-1864): The Siege and Destruction of Jerusalem by the Romans Under the Command of Titus, A.D. 70 (1850)'']]
70 n.C.: Tijdens de Joodse opstand tegen de Romeinen wordt Jeruzalem met de tempel in 70 n.C. door Titus veroverd en verwoest. Daarmee wordt het woord van de profeet Daniël vervuld<blockquote>''Da 9:26 Na de tweeënzestig weken zal de Messias uitgeroeid worden, maar het zal niet voor Hemzelf zijn. Een volk van een vorst, een volk dat komen zal, <u>zal de stad en het heiligdom te gronde richten</u>. Het einde ervan zal zijn in de overstromende vloed en tot het einde toe zal er oorlog zijn, verwoestingen waartoe vast besloten is. (HSV)''</blockquote>En het woord van Christus Jezus, <blockquote>''Lu 19:42 en zei: Och, mocht op deze uw dag ook u erkennen wat tot uw vrede dient. Nu is het echter verborgen voor uw ogen. Lu 19:43 Want er zullen dagen over u komen dat uw vijanden een wal rondom u zullen opwerpen Lu 19:44 en u zullen omsingelen en u van alle zijden benauwen; en <u>zij zullen u met de grond gelijkmaken met uw kinderen in u; en zij zullen in u geen steen op de andere steen laten</u>, aangezien u de tijd waarin naar u werd omgezien, niet hebt erkend. (TELOS)''</blockquote>En het woord uit Jezus' gelijkenis van de bruiloft:<blockquote>''Mt 22:4 Opnieuw zond hij andere slaven uit en zei: Zegt aan de genodigden: Zie, mijn middagmaal heb ik gereedgemaakt, mijn ossen en mijn gemeste beesten zijn geslacht en alles is gereed; komt tot de bruiloft. Mt 22:5 Zij sloegen er echter geen acht op en gingen weg, de een naar zijn eigen akker, de ander naar zijn koophandel; Mt 22:6 de overigen nu grepen zijn slaven, mishandelden en doodden hen. Mt 22:7 De koning nu werd toornig, en <u>hij zond zijn legers en bracht die moordenaars om en stak hun stad in brand</u>.'' (TELOS)</blockquote>[[Bestand:Roberts Siege and Destruction of Jerusalem.jpg|geen|miniatuur|948x948px|''Schilderij van David Roberts (1796-1864): The Siege and Destruction of Jerusalem by the Romans Under the Command of Titus, A.D. 70 (1850)'']]
Keizer Hadrianus staat later de Joden toe, de tempel te herbouwen, maar dan op een andere plaats en met andere maten. De Joden doen dit niet. 
 
Regel 125 ⟶ 144:
1244: Jeruzalem valt weer in handen van de moslims, ditmaal van de Egyptische Mamelukken, die tot 1517 over Palestina heersten.
 
1517: Jeruzalem veroverd door de ottomaanseOttomaanse Turken van sultan Süleyman I de Grote. Ze heersen in het land Israël tot 1917. Jeruzalem is de een ottomaanse provinciehoofstad. 
 
15381536-1541: Sultan Süleyman I de Grote, ook genoemd 'de Prachtlievende', herbouwt de muren en poorten van Jeruzalem. DezeBinnen de muren was het grote platform waarom de tempel had gestaan en waaraan de Klaagmuur grenst. De muren en poorten zijn er nu nog. Onder de moslims heette de stad el-Koeds.
 
== 19e eeuw ==
1836: Volgens de meest geloofwaardige opgaven<ref>Aldus P.G. Witsen Geysbeek e.a., ''Algemeen noodwendig woordenboek der zamenleving''. Eerste afdeeling: A-K (Amsterdam: Gebr. Diederichs, 1836) s.v. Jerusalem.</ref> heeft de stad ongeveer 20.000 inwoners, onder welke 2000 Grieken, 1000 Roomsgezinden, 600 Armeniërs, Syriërs en Kopten, en 3 à 4000 Joden gerekend worden. De overige bewoners moslims en merendeels Arabieren.
 
1840: Sinds 1840 - volgens anderen sinds 1850 of 1863<ref>Het jaar 1863 wordt genoemd in: [https://www.youtube.com/watch?v=2mR2W43t6tI Jerusalem; 4000 Years in 5 Minutes]. Youtube.com: gebruiker The JerusalemCenter, 30 mei 2011.</ref> -  vormen Joodse inwoners een meerderheid in Jeruzalem.
 
1843: Het aantal pelgrims dat Jeruzalem bezoekt wordt geschat op ongeveer 5000<ref name=":0">Ernst Gustav Schultz, ''Jerusalem; eine Vorlesung'' (Berlin: S. Schropp, 1845) blz. 34. De [http://books.google.nl/books?id=xYJXAAAAcAAJ electronische versie] is te vinden op Google Books.</ref>.
 
1844: de oudste foto's (zover bekend) van Jeruzalem dateren uit 1844. Ze zijn gemaakt door de Franse fotograaf Joseph-Philibert Girault de Prangey, die in de jaren 1841-1844 in italië en het Midden-Oosten rondreisde<ref>Bron: Rose Evelet, [http://www.smithsonianmag.com/smart-news/see-first-photographs-ever-taken-jerusalem-180949473/ See the First Photographs Ever Taken of Jerusalem], www.smithsonianmag.com, nieuwsartikel, 23 jan. 2014.</ref>. — De [[Verenigde Staten]] stichten een consulaat in Jeruzalem.
[[Bestand:Jeruzalem_Girault-de-Prangey_1844_7.jpg|geen|1237x1237px1131x1131px|miniatuur]]
[[Bestand:Jeruzalem_-_Girault_de_Prangey_1844_1.jpg|geen|omkaderd]]
[[Bestand:Jeruzalem_-_Girault_de_Prangey_1844_2.jpg|geen|omkaderd]]
Regel 153 ⟶ 172:
Het aantal pelgrims dat in 1844 Jeruzalem bezoekt wordt geschat op ongeveer 3000<ref name=":0" />
 
1852:
[[Bestand:Eduard Hildebrandt - Jerusalem vom Ölberg aus (1852).jpg|geen|miniatuur|1053x1053px|Jeruzalem gezien vanaf de Olijfberg. Schilderij door Eduard Hildebrandt (1852)]]
1860: De eerste wijk buiten de muren wordt gesticht op initiatief van Sir Moses Montefiore.
 
1864: Bouw van de Hurva-synagoge.
[[Bestand:Jeruzalem_1865_panorama_-_Palestine_Exploration_Fund.jpg|geen|miniatuur|1229x1229px1050x1050px|''Panoramazicht op Jeruzalem, 1865, vanaf de berg van de Boze Raad, ten zuiden van de oude stad.'']]
 
'''1865''': Vóór 1865 leefde de gehele bevolking van Jeruzalem achter de oude stadsmuren. Later begon Jeruzalem uit te breiden buiten de oude muren vanwege bevolkingsgroei. Zowel Joden als Arabieren begonnen nieuwe wijken te bouwen.
'''1865''':
 
[[Bestand:Jeruzalem 1865 - Palestine Exploration Fund.jpg|geen|miniatuur|1229x1229px1048x1048px|''Jeruzalem in 1865: klaagmuur, rotskoepel, Al-Aqsa moskee'']]
 
In dit jaar bezoekt de Brits barones Angela Burdett Coutts de stad en vat het plan op om het Palestine Exploration Fund (PEF) te stichten. Ze kreeg daarvoor hulp van koningin Victoria.
'''1869''': Keizer Frans Josef van Oostenrijk op bezoek. Toen hij de onvoltooide Tiferet Jisrael-synagoge zag, zou hij gevraagd hebben waarom zij geen dak had. "Waarom, de synagoge nam haar hoed af uit eerbied voor Uw Majesteit," kreeg hij ten antwoord. Daarna schonk hij geld voor de bouw.
 
'''1867.''' Mark Twain bezoekt het Heilige Land en Jeruzalem; hij bevindt het een woestenij. 
'''1870''':
 
Charles Warren ontdekt op 24 oktober een oud tunnelsysteem, dat David mogelijk gebruikt heeft om [[Jebus]] te veroveren. Het onderzoek van Charles Warren was opgedragen door koningin Victoria en bekostigd door het twee jaar eerder gestichte Palestine Exploration Fund.
 
'''1869.''': Keizer Frans Josef van Oostenrijk op bezoek. Toen hij de onvoltooide Tiferet Jisrael-synagoge zag, zou hij gevraagd hebben waarom zij geen dak had. "Waarom, de synagoge nam haar hoed af uit eerbied voor Uw Majesteit," kreeg hij ten antwoord. Daarna schonk hij geld voor de bouw.
 
'''18651870.''':
 
[[Bestand:Jeruzalem_ca_1870.jpg|geen|omkaderd|''Jeruzalem gezien van de Olijfberg, ca. 1870, tussen 1864 en 1872. Bron: Ottomaanse Rijksarchieven.'']]
Regel 173 ⟶ 200:
 
'''1881''': In Jeruzalem arriveren christenen die een 'Amerikaanse kolonie' oprichten. Zij beschouwen de terugkeer van Joden naar het Heilige Land als een voortteken van de Messiaanse tijd.
 
[[Bestand:Jeruzalem_Davidstraat_Gustav_Bauernfeind.jpg|geen|''Davidstraat, Jeruzalem.'' Schilderij door Gustav Bauernfeind (1887).|miniatuur|1492x1492px]]
 
'''1896''': In Jeruzalem wonen 45.420 personen, waarvan 28.112 joden (61,8%), 8.745 christenen (19,2%) en 8.560 moslims (18,8%). Zover bekend dateert de eerste film met beelden van Israel (Jeruzalem) uit 1896: 
Regel 178 ⟶ 207:
<Youtube width="600" height="480">OhYLtLouWSA</youtube><BR>
''Film: Leaving Jerusalem by Railway (1896) ('Jeruzalem verlaten met de trein'). Duur: 1 minuut. Stomme film. Bron: Youtube.''
 
'''1897.''' De Franse filmregisseur Alexandre filmt voetgangers bij de Jaffapoort van Jeruzalem, een van de zeven ingangen van de stad. Onderstaande video toont beelden en wel gerestaureerd en ingekleurd.
 
<Youtube width="768" height="432">xqBMWLG0tgw</youtube><BR>
''1897 Jerusalem Jaffa Gate - old video in color''. Youtube.com: Film Rescue, 15 aug. 2020. Duur: 51 sec.
 
'''1898''': De Duitse keizer brengt een bezoek aan Jeruzalem.
 
== 20e eeuw ==
'''18701904.''':
'''1913''': het volgende filmpje geeft een impressie van het leven van de Joden in Palestina
[[Bestand:Jeruzalem 1904.jpg|geen|miniatuur|996x996px|Jeruzalem in de sneeuw, 1904. Op de achtergrond de Olijfberg. ]]
 
 
'''1913.''': hetHet volgende filmpje geeft een impressie van het leven van de Joden in Palestina
 
<Youtube width="600" height="480">EFD_o0-1QbQ</youtube><BR>''Film: Leven van de Joden in Palestina 1913. Duur: 1 uur 38 sec. Hebreeuws. Bron: Youtube.''
Regel 189 ⟶ 227:
 
[[Bestand:Jeruzalem 1915 Ottomaanse mars Jaffapoort.jpg|geen|miniatuur|720x720px|''Ottomaanse troepen passeren door de Jaffapoort (1915). Rechts zijn Joden (in zwarte kleding) te zien. De klokketoren was in 1908 gebouwd ter ere van de Ottomaanse sultan Abdoel Hamid II. Nadat Jeruzalem door de Britten veroverd was, werd de versierde toren neergehaald''<ref>Aldus IsraelDailyPicture.com in een electronische nieuwsbrief van 16 aug. 2014. De foto komt uit de Ottomaanse rijksarchieven.</ref>''. '']]
[[Bestand:Jerusalem from the New Calvary (4879338417).jpg|geen|miniatuur|722x722px|Foto ca. 1915. ]]
 
'''1916''': '''Sykes-Picotverdrag: '''een geheime afspraak tussen de Engelsen en de Fransen, die het Midden-Oosten tussen de twee Europese grootmachten verdeelt zodra het Ottomaanse Rijk verslagen zou zijn. Libanon en Syrië zouden onder gezag van de Fransen komen en delen van het huidige Irak en Koeweit onder Brits gezag. Het gebied rond Jeruzalem zou internationaal bestuurd worden.
 
'''1917''': '''BalfourverklaringBevolkingssamenstelling.''' Jeruzalem telt 70.000 inwoners; tweede derde zijn Joden, de overigen zijn christenen en moslims; oftewel: 6 van de 9 inwoners zijn Joden, 2 van de 9 zijn christenen en 1 van de 9 is moslim.<ref>Bron: [https://twitter.com/americanzionism/status/1136794930599174146 The Irish Standard, 22 dec. 2017]. </ref> — '''Balfourverklaring. '''een brief van de Britse minister van Buitenlandse Zaken Arthur James Balfour aan de leider van de Joodse gemeenschap in Groot-Brittannië waarin Balfour de Joden een 'nationaal tehuis' in Palestina belooft. — '''Verovering van Jeruzalem. '''Na een wekenlange strijd bevrijdt de Britse generaal Allenby in december Jeruzalem van de Turkse troepen. De Ottomaanse heerschappij is voorbij. Onder Turks bestuur waren de Joden van Jeruzalem nogal arm en vertrouwden op giften van Joden in Europa en Noord-Amerika. 
 
'''Verovering van Jeruzalem. '''Na een wekenlange strijd bevrijdt de Britse generaal Allenby in december Jeruzalem van de Turkse troepen. De Ottomaanse heerschappij is voorbij. - De Joden van Jeruzalem waren onder Turks bestuur nogal arm en vertrouwden op giften van Joden in Europa en Noord-Amerika. 
 
'''1918''':
Regel 211 ⟶ 247:
'''1930''':
 
[[Bestand:Jerusalem circa 1930.jpeg|geen|miniatuur|1229x1229px990x990px|''Luchtfoto: Jeruzalem ca. 1930'']]
 
'''1940''':
 
[[Bestand:Jeruzalem en de Olijfberg-Wolters.jpg|geen|miniatuur|1229x1229px944x944px|''Kaart uit 1940: Jeruzalem en de Olijfberg'']]
 
'''1947''': Een plan van de Verenigde Naties beoogt de internationalisering van Jeruzalem. In het verdelingsplan van de Verenigde Naties uit 1947 wordt Jeruzalem een 'afgescheiden lichaam' ('corpus separatum') genoemd, dat onder bestuur van de Verenigde Naties zou moeten vallen. 
 
'''1948''': Oprichting van de staat Israël door Ben Goerion. Toen hem gevraagd werd met welk recht hij in onze tijd een Jodenstaat sticht, antwoordde hij: "Ons mandaat is de Bijbel!"  — De [[Verenigde Staten]] zijn het eerste land dat de nieuwe staat Israël erkend.
 
'''Jeruzalem gedeeld'''. De Arabische buurlanden vallen op de geboortedag de nieuwe staat aan. Tijdens de zogenoemde Onafhankelijkheidsoorlog van 1948 is fel om Jeruzalem gevochten. Israël behoudt het westelijke deel van de stad. Oost-Jeruzalem, met de tempelberg en de Klaagmuur, valt in handen van de Jordaniërs, die het stadsdeel ernstig schenden.
Regel 231 ⟶ 267:
'''1967''': Zesdaagse oorlog. In deze oorlog verovert Israel op 7 juni Oost-Jeruzalem op Jordanië. Israëlische parachutisten dringen de Oude Stad binnen via de Leeuwenpoort en staan binnen korte tijd oog in oog met de Klaagmuur, het Westelijke deel van de muur van het vroegere tempelcomplex. Moshe Dayan, minister van defensie: „Het Israelische leger heeft vanmorgen vroeg Jeruzalem bevrijd. Wij hebben het gedeelde Jeruzalem, de hoofdstad van Israël weer verenigd. Wij zijn teruggekeerd tot de heiligste van onze plaatsen, om haar nooit weer te verlaten.“ 
 
<Youtubeyoutube width="600" height="480">l17p0fTNvf0</youtube><BR>
''Filmpje (1967): Israëlische soldaten op de tempelberg en bij de klaagmuur. Duur: 2 minuten. Hebreeuws gesproken. Bron: Youtube.com.''
 
Ander filmpje: [https://www.facebook.com/idfonline/videos/862797314131346 The Liberation of Jerusalem]. Facebook.com: Israel Defense Forces, 21 mei 2020.
 
Jeruzalem wordt herenigd onder Israëlisch bestuur. Op de jaarlijkse ''Jeruzalemdag ''wordt de hereniging van de stad herdacht. De zeggenschap over de tempelberg - de heiligste Joodse plaats - werd overgedragen aan de Moslims. 
Regel 248 ⟶ 286:
'''1995''': Op 23 oktober wordt in de Verenigde Staten de [https://en.wikipedia.org/wiki/Jerusalem_Embassy_Act Jerusalem Embassy Act] aangenomen, welke bepaalt dat de ambassade van de VS verhuist van Tel Aviv naar Jeruzalem uiterlijk 31 mei 1999, dat Jeruzalem een ongedeelde stad is en dat zij Israëls hoofdstad is. Pas 18 jaar later was het president Donald Trump die op 6 dec. 2017 zijn handtekening zette om te zorgen dat de wet wordt uitgevoerd. 
 
'''1996''': 3000 jaar geleden maakte koning David Jeruzalem tot zijn hoofdstad. Dit wordt gevierd.
 
== 21e eeuw ==
Regel 255 ⟶ 293:
'''2009''': Van 1967 tot 2009 is de agglomeratie van Jeruzalem gegroeid van 20 tot 50 vierkante kilometer. Israël bouwde dertien nieuwe wijken met 250.000 joden. Deze wijken, die door snelwegen verbonden zijn, omringen de Arabische wijken van Oost-Jeruzalem en scheiden Arabieren van elkaar. Daardoor wordt een mogelijke tweedeling van de stad, in verband met een tweestatenoplossing, lastiger<ref name=":1" />.
 
'''2015''':  Uit een peiling blijkt dat 52 procent van de Palestijnen die in Oost-Jeruzalem wonen liever burger van Israël zijn dan van een Palestijnse staat. 42 procent verkiest burgerschap in een Palestijnse staat. 
'''2012''': In 2012, op de Palestijnse herdenkingsdag '[[Dag van het Land (Palestijns)|Dag van het Land]]' van 30 maart, werd een pro-Palestijnse en anti-zionistische ''Wereldmars naar Jeruzalem'' georganiseerd. De organisatoren stellen dat de stad "beschouwd wordt als de sleutel tot vrede en oorlog in de regio en de wereld". 
 
'''2017'''. In het einde van het jaar besluit de Amerikaanse president Donald Trump (heel) Jeruzalem te erkennen als hoofdstad van Israël en de ambassade van Tel Aviv daarheen te verhuizen. Weinig landen keurden het besluit goed. Guatemala is het enige land dat dezelfde beslissing neemt.<ref>Over het besluit van de VS in verband met de Bijbelse profetie, zie [https://www.youtube.com/watch?v=zSvNhPVcoBI Bill Salus: Jerusalem Embassy Fallout], Youtube.com: Prophecy Watchers, 13 dec.2017. Duur: 21 min 6 sec.</ref>
'''2016'''. President Barack Obama van de Verenigde Staten spreekt in de laatste dagen van zijn regeringsperiode geen veto uit tegen een resolutie van de VN-Veiligheidsraad die de aanwezigheid van Israël in Jeruzalem onwettig verklaart.
 
'''2018''': Op 14 mei, de dag dat de moderne staat Israël volgens onze jaarrekening precies 70 jaar geleden is gesticht, wordt de Amerikaanse ambassade officieel geopend in West-Jeruzalem, na te zijn verplaatst uit Tel Aviv. Het is de eerste ambassade die naar Jeruzalem terugkeert. De VS was trouwens het eerste land dat in 1948 de nieuwgeboren staat Israël erkende. Over de verhuizing naar Jeruzalem is veel ophef in de wereld. De meeste westerse landen, waaronder Nederland, zijn bang dat deze stap het vredesproces ondermijnt.
'''2017''': Op 6 december zorgt president Donald Trump van de Verenigde Staten met zijn handtekening dat de Jerusalem Embassy Act uitgevoerd gaat worden. Hij bevestigt dat Jeruzalem de hoofdstad van Israël is. De voorbereiding van de verhuizing van de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem begint.
 
Twee dagen later, op 16 mei, verhuist de ambassade van Guatemala. Dit land erkende in 1948 als tweede de soevereiniteit van Israël. Op 21 mei werd de ambassade van Paraguay overgeplaatst naar de Israëlische hoofdstad.
Trumps besluit komt op veel kritiek te staan, vooral uit islamitische landen. De [[Arabische Liga]] roept de VS op het presidentiële besluit terug te draaien. De Liga noemt Trumps besluit 'een schending van het internationale recht'. Het verplaatsen van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem zou geweld in de regio kunnen oproepen, menen de landen. Ze willen de VS met sancties onder druk zetten<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/trump-geldkraan-dicht-voor-landen-die-zich-tegen-jeruzalem-besluit-keren~a3cce07b/ Trump: Geldkraan dicht voor landen die zich tegen Jeruzalem-besluit keren], AD.nl, nieuwsbericht dd. 20 dec. 2017.</ref>. 
 
Op 15 december erkende Australië West-Jeruzalem als de hoofdstad van Israël. De Australische ambassade blijft in Tel Aviv zolang er geen vrede is tussen Israël en de Palestijnen. Pas als er een vredesakkoord is, verhuist de ambassade naar West-Jeruzalem en zal Australië Oost-Jeruzalem als hoofdstad van de Palestijnen erkennen. Australische toeristen in Indonesië, het land met de meeste moslims, werden geraden om "zeer voorzichtig" te zijn. De woordvoerder van de Palestijnen noemde de Australische erkenning "onverantwoordelijk"<ref>Bron: nieuwsartikel op NOS.nl, 15 dec. 2018. https://nos.nl/artikel/2263616-australie-erkent-west-jeruzalem-als-hoofdstad-israel-ambassade-blijft-in-tel-aviv.html</ref>.
Naar aanleiding van de Amerikaanse erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israël roept de Turke president Erdogan de [[Organisatie voor Islamitische Samenwerking (OIS)|Organisatie voor Islamitische Samenwerking]] bijeen. Op de topconferentie in Istanboel verklaren de islamitische landen op 13 december Oost-Jeruzalem tot hoofdstad van Palestina. Ze roepen de rest van de wereld op dat ook te doen.
 
== Zie ook ==
Op 18 december stemt de [[Verenigde Naties|VN-Veiligheidsraad]] over een door Egypte ingediende resolutie die de VS opriep het Jeruzalem-besluit terug te draaien. De VS zelf spreekt een veto uit. De veertien andere landen van de Veiligheidsraad zijn voor. Na het veto dragen de Palestijnen de kwestie aan bij de Algemene Vergadering.
[[Palestijns-Israëlisch conflict]] over de geschiedenis met betrekking tot de status van Jeruzalem.
 
== Meer informatie ==
Op 21 december stemt de Algemene Vergadering over de tweede Amerika-kritische resolutie deze week. Deze resolutie keurt de erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israël door de VS af en roept landen op om hun ambassades niet te verhuizen naar Jeruzalem. Een overgrote meerderheid van 128 landen, waaronder Nederland, België en veel EU-landen, stemt vóór.
[https://www.youtube.com/watch?v=2mR2W43t6tI Jerusalem: 4000 Years in 5 Minutes]. Youtube.com: TheJerusalemCenter (= The Jerusalem Center for Public Affairs), 30 mei 2011. De geschiedenis van Jeruzalem in kort bestek. De messias, onze Heiland, wordt niet genoemd.
 
[https://www.youtube.com/watch?v=fx3qtmik_Fg Joel Kramer Praetorium]. Youtube.com: Eric Johnson, 7 jan. 2018. Duur: 39 min. 30 sec. Christenarcheoloog Joel Kramer vertelt over de bouwgeschiedenis van de oude stad Jeruzalem, over het paleis van Herodes, over de Via Dolorosa, het pretorium, Lithostrotos, Gabbatha en de veroordeling van Jezus.
Op 25 december kondigt, in navolging van de Verenigde Staten, Guatemala als tweede land aan dat het zijn ambassade in Israël van Tel Aviv naar Jeruzalem zal verhuizen. 
 
== Bronnen ==
Onder meer:
* A. Noordtzij, Joh. de Groot, ''Des Heeren heirscharen.'' Premieboek bij de N.C.R.V.-kalender 1938. Tekst van blz. 36 over Jeruzalem ten tijde van Jozua is onder wijziging verwerkt op 23 dec. 2020.
* Franklin ter Horst, [http://www.franklinterhorst.nl/Eeuwige%20stad%20Jeruzalem.html Eeuwige stad Jeruzalem], op FranklinterHorst.nl
* 'Jeruzalem', Microsoft Encarta Winkler Prins Encyclopedie 2007. 1993-2006 Microsoft Corporation/Het Spectrum.