geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 45:
= Geschiedenis =
=== 3300-1450 v.C.: Minoïsche periode ===
De oudste tekenen van beschaving op Kreta zijn van volkeren, die uit Klein-Azië naar het eiland waren gekomen.
Regel 51:
Deze bracht goede zeevaarders, handelaars en landbouwers voort. Omdat zij vrijwel de gehele oostelijke Middellandse Zee onder controle hadden en vrijwel geen vijanden hadden, konden zij zich ontwikkelen tot een bijzonder hoge beschaving. Knossos was vermoedelijk een belangrijk ceremonieel en politiek centrum. Er was grote welvaart op Kreta door de handel met Griekenland, het Middellandse Zeegebied, Egypte en Syrië, en door de vruchtbare grond van Kreta die olie, graan en wijn opbracht.
[[Bestand:Knossos dolfijnen.jpg|thumb|400x400px|Dolfijnen op een Minoïsch fresco in Knossos]]
De paleizen vormden de economische centra. De ruïnes van deze paleizen zijn op verschillende delen van het eiland te vinden. Het paleis van Knossos bevatte goed ingerichte vertrekken met muurschilderingen, sommige van levensgroot afgebeelde mensen, stieren en dolfijnen. Andere onderwerpen zijn religieuze optochten, dansers, fabeldieren, lelies en vogels.
Regel 70:
De daaropvolgende eeuwen werden gekenmerkt door een aaneenschakeling van oorlogen. Achtereenvolgens hebben Romeinen, Arabieren, Byzantijnen, Venetiërs en Turken het eiland overheerst.
=== 67 v.C. - 330 n.C.: Romeinse periode ===
In deze periode was Kreta een provincie van Rome en eindelijk was er rust en orde op het eiland. Het was nu voor het eerst dat Kreta bezet werd door een vreemde macht. De Romeinen zorgden voor de heropbouw van het eiland en de aanleg van wegen, aquaducten en tempels. Kreta bloeide onder het Romeinse bewind weer op en diverse steden kenden grote economische bloei. In deze periode kenden de landbouw en de veeteelt zeer goede tijden maar ook de visserij deed het uitstekend.
=== 365 n.C. de grote aardbeving ===
In 365 na Christus werd Kreta getroffen door een zware aardbeving en tevens als gevolg daarvan door een tsunami, die grote schade aanrichtte. Veel gebouwen werden helemaal vernietigd. Delen van West-Kreta kwamen tot negen meter hoger te liggen.
=== 9e-10e eeuw: Arabische periode ===
In de 9de eeuw veroverden de Arabieren Kreta. Gedurende ongeveer anderhalve eeuw hadden ze er de macht, totdat de Byzantijnen het eiland veroverden met wel 3000 schepen. Er kwamen veel inwoners van Constantinopel op Kreta wonen.
=== 1204 - 1169: Venetiaanse heerschappij ===
De tijd van de Kruistochten was aangebroken en na de bezetting van Constantinopel in 1204 kwam Kreta in handen van Bonifatius van Montferrato. Bonifatius had eigenlijk de nieuwe keizer van Constantinopel moeten worden, maar de Venetianen verkozen Boudewijn VI van Henegouwen. Aan Bonifatius werd Kreta toegewezen, maar hij verkocht het eiland spoedig aan Venetië. Even probeerden de Genovezen alsnog het eiland te veroveren maar het waren uiteindelijk de Venetianen die het definitief innamen. Zo kwam Kreta onder Venetiaanse heerschappij. Deze periode duurde 450 jaar lang.
De Venetianen bevolkten het eiland met militairen aan wie ze grote stukken land gaven. Dit verwekte tal van opstanden van de Kretenzische bevolking, die steeds met harde hand werden neergeslagen.
Na de val van Constantinopel in 1453 groeiden de Venetianen en Kretenzers meer naar elkaar toe. Dit kwam waarschijnlijk mede uit angst voor de gezamenlijke vijand, de Ottomanen. Veel Kretenzers leerden Italiaans en gingen naar Venetië om te werken of te studeren. Vanaf circa 1454 en gedurende twee eeuwen kende Kreta een enorme culturele bloei, het was de tijd van de Kretenzische Renaissance. Schilderkunst, architectuur, beeldhouwkunst, literatuur, onderwijs, alle vormen van kunst vierden hoogtij. De Venetiaanse kenmerken van Kreta uit die periode zijn nog steeds op het eiland te zien.
=== 1669 - 1898: Ottomaanse heerschappij ===
In 1645 vielen de Ottomaanse Turken Kreta binnen. De verovering maakte abrupt een einde aan de Kretenzische Renaissance en luidde het begin in van een langdurige onderdrukking van de lokale bevolking door de Turken. De Venetianen verlieten het eiland, maar ook veel Kretenzers gingen ergens anders wonen. De Kretenzers moesten hoge belastingen betalen.
Vanaf het einde van de 18e eeuw kende Kreta nog zwaardere tijden en in de 19e eeuw braken er opstanden uit. In 1821, het jaar van de opstand van de Grieken tegen de Ottomanen, probeerde Kreta met de rest van Griekenland mee te gaan. De Ottomaanse overheerser accepteerde dit niet en probeerde met geweld en gruweldaden de opstand van de Kretenzers te stoppen. Kreta kwam massaal in opstand.
In 1830 werd Kreta aan Egypte geschonken, maar in 1841 kwam het weer in de handen van de Ottomanen. De opstand was echter geenszins voorbij. Op beperkte schaal smeulde de opstand verder, totdat na het drama van het Arkadi-klooster in 1866 het verzet tegen de Ottomanen verhevigde.
In 1879 dwongen de toenmalige grote landen (Engeland, Frankrijk, Rusland en Italië) het Ottomaanse Rijk tot het verdrag van Chalepa (Chalepa is een dorp vlak bij Chania), inhoudende dat de Kretenzers meer vrijheid kregen en het Grieks als officiële taal erkend werd. Ondanks de toegewezen beperkte rechten gingen de bezetters door met het onderdrukken van de Kretenzers.
In 1898 kreeg Kreta zijn vrijheid. De reactie van het op Kreta aanwezige Ottomaanse leger was het vermoorden van onschuldige burgers, het verbranden van huizen en het roven van winkels. De grote machten reageren nu pas echt, wat terugtrekking van de Ottomanen versnelde.
=== 1898 - 1913: De Kretenzische staat ===
Kreta was nu behoorlijk zelfstandig, maar veel mensen wilden bij Griekenland horen. De grote landen zoals Engeland en Italië hadden hun eigen belangen en vonden dat Kreta niet tot Griekenland moest horen. Kreta werd daarna tijdelijk bestuurd door de Griekse Prins George, maar stond nog wel onder de soevereiniteit van de Ottomaanse Sultan. In 1913 werd Kreta uiteindelijk opgenomen in het Koninkrijk Griekenland na de overwinning van Griekenland in de Balkanoorlog.
=== 1913 - heden ===
De Kretenzische bevolking werd door Griekenland met open armen ontvangen. Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog hebben Kretenzers voor Griekenland gevochten. In mei 1941 landden Duitse parachutisten in het westen van Kreta in een poging het eiland over te nemen. Na een zware strijd tussen Australiërs, Nieuw-Zeelanders en Grieken enerzijds en Duitsers anderzijds, viel Kreta uiteindelijk in handen van de Duitsers. Het was de eerste grootschalige luchtlandingsoperatie uit de geschiedenis die zo kostbaar was dat de Duitsers nooit meer een belangrijke luchtlandingsaanval zouden uitvoeren. Door sommige historici wordt de grote moeite van de Duitsers om op Kreta snel resultaat te boeken geweten aan de verliezen van de Luftwaffe tijdens de slag om Den Haag. Verschillende verzetsorganisaties streden de volgende jaren met Britse hulp tegen de Duitse bezetter. Deze was wreed; dorpen werden platgebrand en burgers geëxecuteerd.
Na de oorlog heerste er armoede, maar Kreta is tegenwoordig een van de meest welvarende gebieden van Griekenland, mede door het toerisme en de landbouw.
== Bron ==
Ed. Rhiem, C.H. van Rhijn (red.), ''Bijbelsch woordenboek voor ontwikkelde lezers der Heilige Schriften'' (Utrecht: Kemink & Zoon, 1885-1886) s.v. Kreta. Tekst van dit lemma is op 31 maart 2016 verwerkt.
Art. Kreta op Wikipedia.nl. Tekst hiervan is verwerkt op 3 en 8 april 2016.
| |||