k
→Jezus en melaatsen
k (→Geschiedenis) |
|||
Regel 5:
'''Woorden.''' In de Griekse grondtaal van het Nieuwe Testament en in de oude Griekse vertaling van het Oude Testament (Septuagint) heet zij in het Grieks ''lepra.'' Van het Griekse ''lepra'' komt het Latijnse woord ''leprosus'' (= melaats), komt het Nederlandse woord ''leproos'', d.i. iem. die aan lepra lijdt, een melaatse. In de middeleeuwen was het woord ‘melaatsheid’ of ‘lazerij’ gebruikelijk<ref name=":4">Daan van Leeuwen, 'Leven buiten de stadsmuren. De wijze van functioneren van het goudse leprooshuis in de late middeleeuwen', in: [https://www.diegoude.nl/wp-content/uploads/2015/08/Tidinge-augustus-2013.pdf Tidinge van die Goude, aug. 2013](pdf).</ref>.
De term ''melaats'' in de Bijbel heeft een ruimere betekenis dan het hedendaagse begrip ''lepra''. Het slaat ook op andere huidziekten.
In de late middeleeuwen ontstaan leprooshuizen, ook genoemd ‘leprozerieën’ of ‘lazarushuizen’. Lazarus gold in het bijgeloof als de beschermheilige van de leprozen. In de geschiedenis van Lazarus en de rijke man, door Jezus verteld (Luc. 16:19-31), is Lazarus een arme man, wiens huid overdekt is met zweren <blockquote>''Lu 16:20 Nu lag er ook een arme, genaamd Lazarus, aan zijn voorpoort, vol zweren, Lu 16:21 begerig zich te verzadigen met wat van de tafel van de rijke viel; maar zelfs de honden kwamen zijn zweren likken.'' (Telos) </blockquote>De geschiedenis vertelt niet dat Lazarus melaats was. Toch is hij een symbool voor leprapatiënten geworden.
Regel 23:
'''Incubatietijd'''. De tijd tussen de besmetting en het uitbreken van de ziekte is gemiddeld 2 tot 5 jaar. Dat komt doordat de leprabacterie zich zeer langzaam vermenigvuldigt: eens in de twee weken. Tijdens de incubatietijd kan de drager ongemerkt besmettelijk zijn: hij heeft nog niet door dat hij geïnfecteerd is.
'''Gevolgen'''. De bacterie tast de huid en de zenuwen vlak onder de huid aan, waardoor gevoelloze rood-witte plekken op de huid ontstaan, handen en voeten gevoelloos raken, spieren in handen, voeten en oogleden verzwakken, verlammingen ontstaan. Door de gevoelloosheid merkt iemand minder gauw dat hij of zij zich verbrandt of wondjes oploopt. Dit kan tot gevolg hebben grote wonden, infecties, zweren, open wonden, blindheid<ref>Door verzwakte oogspieren kan de leprapatiënt zijn ogen niet meer sluiten. De ogen drogen uit, stof vuil blijft makkelijk in de ogen zitten, met blindheid tot gevolg.</ref> en ernstige verminkingen en blijvende handicaps zoals klauwhanden, stompvoeten of een leeuwengezicht. Lepra tast dus het lichaam aan en leidt tot handicaps. De ziekte van de lijder is dus zeer zichtbaar voor zijn medemensen, is weerzinwekkend. De symptomen verschillen per patiënt en het soort lepra. Een leproos hoeft niet alle symptomen te krijgen. Wordt hoe later lepra ontdekt en behandeld wordt, hoe groter de kans op ingrijpende gevolgen.
Behalve lichamelijke gevolgen zijn er ook maatschappelijke gevolgen. Leprapatiënten komen wegens hun handicaps vaak zonder werk te zitten. Uit vrees voor besmetting worden ze door hun naasten vaak vermeden of zelfs verstoten. Ze tellen niet meer mee in de maatschappij. Een melaatse gold in het oude Israël als fysiek onrein en de mensen hielden zich van hem of haar op afstand. In veel delen van de wereld wordt melaatsheid gezien als hekserij of als straf van God. Bang om in afzondering terecht te komen, durven leprapatiënten vaak met niemand over hun ziekte te praten en soms durven ze zelfs niet naar het ziekenhuis te gaan.
Regel 29:
'''Voorkomen.''' Jaarlijks komen er wereldwijd ruim 200.000 nieuwe leprapatiënten bij (stand 2020)<ref name=":1" />. De ziekte komt (anno 2020) vooral voor in India, Indonesië en Brazilië. In 2018 woonde 75% procent van alle leprapatiënten op behandeling in India<ref name=":0" />. In Nederland is de ziekte sinds de vrijwel helemaal verdwenen; er worden naar schatting jaarlijks nog tussen de vijf en tien nieuwe gevallen vastgesteld (stand 2019). De besmetting hebben de Nederlanders opgelopen in het buitenland.
'''Behandeling.''' Lepra is te genezen door een cocktail van antibiotica die gedurende langere tijd dagelijks ingenomen moet worden
'''Zinnebeeld'''. Melaatsheid, walgelijk bij door haar veroorzaakte verminkingen, is in de Bijbel een zinnebeeld van (uitbrekende) zonde. De zonde, gelijk melaatsheid, tast aan, verzwakt, verminkt. Melaatsheid kan iemand blind maken, ook de zonde verduistert onze blik. De zondaar, gelijk de melaatste, verkeert in een onreine toestand.
Regel 38:
'''Wet van de melaatsheid.''' Aan het volk Israël had God de ''wet van de melaatsheid'' gegeven. Lev. 13 en 14 behandelen de manier waarop melaatsheid (in ruime zin) door de priesters, die in de dienst van God stonden, zou worden ontdekt en behandeld. Wij lezen onder meer:
<blockquote>''Le 13:45 De kleren van de melaatse bij wie de ziekte is [vastgesteld], moeten ingescheurd worden, zijn hoofd[haar] moet hij los laten hangen, hij moet zijn baard en snor bedekken en hij moet roepen: Onrein, onrein!'' (HSV)</blockquote>Ingescheurde kleding was een teken van rouw, smart. Misschien diende zij ook tot waarschuwing. Baard en snor moesten bedekt worden, dus het onderste deel van het gezicht. Vergelijk deze verzen in Ezechiël, die trouwens niet over melaatsheid gaan: <blockquote>''Eze 24:17 Kerm in stilte, u mag geen rouw over de dode bedrijven. Bind uw tulband om en doe uw schoenen aan uw voeten; u mag uw baard en snor niet bedekken en van het brood dat mensen [u brengen], mag u niet eten.'' (HSV)</blockquote><blockquote>''Eze 24:22 (...) U zult uw baard en snor niet bedekken en van het brood dat mensen [u brengen], zult u niet eten.'' (HSV)</blockquote>De roep "Onrein, onrein!" was een waarschuwing voor de reinen, opdat dezen afstand zouden houden en zodoende niet besmet zouden worden.
<u>Afzondering van melaatsen.</u> God wilde dat alle melaatsen uit de volksmassa van Israël zouden worden afgezonderd.<blockquote>''Nu 5:1 En de HEERE sprak tot Mozes, zeggende: Nu 5:2 Gebied den kinderen Israëls, dat zij <u>uit het leger wegzenden alle melaatsen</u>, en alle vloeienden, en allen, die onrein [zijn] van een dode. Nu 5:3 Van den man tot de vrouw toe zult gij hen wegzenden; tot buiten het leger zult gij hen wegzenden; opdat zij niet verontreinigen hun legers, in welker midden Ik wone. Nu 5:4 En de kinderen Israëls deden alzo, en <u>zonden hen tot buiten het leger</u>; gelijk de HEERE tot Mozes gesproken had, alzo deden de kinderen Israëls.'' (SV) </blockquote>
De melaatse moest alleen wonen, buiten de legerplaats, het kampterrein van het volk Israël in de woestijn. <blockquote>''Le 13:46 Al de dagen, in welke deze plaag aan hem zal zijn, zal hij onrein zijn; onrein is hij, hij <u>zal alleen wonen</u>; <u>buiten het leger zal zijn woning wezen</u>.'' (SV)</blockquote>
Later, ín dat beloofde land gekomen, mochten melaatsen niet in een ommuurde stad komen.
De melaatse koning Azaria (= [[Uzzia]]) woonde in een apart staand huis. Toen tien melaatsen de Heiland ontmoetten, bleven zij op afstand staan. <blockquote>''Lu 17:12 En toen Hij in een dorp kwam, ontmoetten Hem tien melaatse mannen, die op een afstand bleven staan;'' (Telos)</blockquote>
Regel 59 ⟶ 61:
== Jezus en melaatsen ==
'''Melaatse genezen.''' Voordat de Heer zijn 'bergrede' (Matth. 5-7) hield, was hij in heel Galilea rondgetrokken, terwijl hij het evangelie van het koninkrijk van God predikte en "elke ziekte en elke kwaal onder het volk genas" (Matth. 4:23). Het gerucht van Hem ging uit tot in heel Syrië en vele menigten volgen hem. Nadat hij zijn bergrede tot zijn leerlingen had gehouden, kwam een melaatse naar hem toe (Matth. 8:1v; Mark. 1:40v; Luk. 5:12v).
<blockquote>''Mt 8:1 Toen Hij nu van de berg was afgedaald, volgden Hem vele menigten. Mt 8:2 En zie, een melaatse kwam naar Hem toe en huldigde Hem en zei: Heer, als U wilt, kunt U mij reinigen. Mt 8:3 En Hij strekte zijn hand uit, raakte hem aan en zei: Ik wil, word gereinigd! En terstond werd hij van zijn melaatsheid gereinigd. Mt 8:4 En Jezus zei tot hem: Let erop dat u niemand iets zegt; maar ga heen, toon u aan de priester en offer de gave die Mozes heeft geboden, hun tot een getuigenis.'' (Telos)</blockquote>
Melaatsen moesten op minstens twee meter afstand blijven<ref name=":5">René van Loon, ''Levend bewijs!'' Rotterdam: Opstandingskerk, 7 jan. 2018. Preek naar aanleiding van Leviticus 13: 45-46 en 14: 1-20 en Mattheüs 7:28 - 8:4 (kerntekst: 8: 4)</ref>. Of deze melaatse dat deed, weten we niet.
'Heer, als U wilt, kunt U mij reinigen', zegt de melaatse. Hij zegt niet: 'kun u mij genezen'. Reinigen gaat verder dan genezen: gezond èn rein voor God worden. De melaatse belijdt zijn geloof in de wondermacht van de Heer.
[[Bestand:Melaatsen.jpg|alt=|miniatuur|414x414px|Melaatse mannen]]▼
Daarop raakt de Heer de melaatse man aan. Uit Joodse bronnen weten wij hoe rabbi’s, leermeesters, in de tijd reageerden op melaatsen. De éne rabbi gooide stenen naar een melaatse, om hem maar op afstand te houden. Een andere leermeester verstopte zich. Een derde rabbi maakte zich snel uit de voeten, hij rende weg. Zij wilden niet onrein worden.<ref name=":5" /> Een rabbi in de tweede eeuw, rabbi Meir, zei: ‘Ik eet géén ei als dat gekocht is in een straat waar een melaatse rondloopt.’<ref>Aangehaald in: René van Loon, ''Levend bewijs!'' Rotterdam: Opstandingskerk, 7 jan. 2018. Preek naar aanleiding van Leviticus 13: 45-46 en 14: 1-20 en Mattheüs 7:28 - 8:4 (kerntekst: 8: 4)</ref>
Een keer genas Hij zelfs tien melaatse mannen tegelijkertijd. ▼
Dat de Heer de melaatse aanraakt, heeft deze wellicht als een tastbaar teken van ontferming ervaren. Iedereen die gezond was meed een melaatse, maar de Heer strekte zijn hand uit en raakte hem aan.
<blockquote>''Lu 17:12 En toen Hij in een dorp kwam, ontmoetten Hem tien melaatse mannen, die op een afstand bleven staan; Lu 17:13 en zij verhieven hun stem en zeiden: Jezus, Meester, erbarm U over ons! Lu 17:14 En toen Hij hen zag, zei Hij tot hen: Gaat heen, toont u aan de priesters. En het gebeurde terwijl zij heengingen, dat zij werden gereinigd. Lu 17:15 Een van hen nu, toen hij zag dat hij gezond was geworden, keerde terug, terwijl hij met luider stem God verheerlijkte. Lu 17:16 En hij viel op zijn gezicht aan zijn voeten en dankte Hem; en deze was een Samaritaan. Lu 17:17 Jezus nu antwoordde en zei: Zijn niet de tien gereinigd? Waar zijn echter de negen? Lu 17:18 Zijn er niet gevonden die terugkeerden om God heerlijkheid te geven dan deze vreemdeling?'' (TELOS)</blockquote>▼
Als een mens iets onreins van een naaste aanraakte, was hij volgens de wet van Mozes schuldig en moest daarom een schuldoffer brengen (Lev. 5:3v). <blockquote>''Le 5:3 Of als hij iets onreins van een mens aanraakt, wat voor onreins van hem het ook is, waardoor hij onrein wordt, [ook] al is het voor hem verborgen gebleven, en hij het [later] te weten komt, dan is hij [toch] schuldig.'' (HSV)</blockquote>Heeft de Heer iets onreins, bijvoorbeeld een aangetast stuk huid aangeraakt? Dat weten we niet. Wonderbaarlijk is vooral dat de melaatse terstond werd genezen. De [[Heiland]] had de macht om melaatsen te genezen. Na de genezing zond Hij zond de man heen tot de priesters, die - volgens de wet van Mozes - moesten beoordelen of de melaatse genezen was.
Zij werden genezen toen zij deden wat Hij zei: heengaan en zich aan de priesters vertonen. Eén kwam terug om eerst de Weldoener te bedanken. ▼
▲[[Bestand:Melaatsen.jpg|alt=|miniatuur|414x414px|Melaatse mannen]]
In de geschiedenis van Lazarus en de rijke man vertelt Jezus van een man genaamd Lazarus, die vol zweren was en aan de voorpoort van het huis van de rijke lag. <blockquote>''Lu 16:20 Nu lag er ook een arme, genaamd Lazarus, aan zijn voorpoort, vol zweren, Lu 16:21 begerig zich te verzadigen met wat van de tafel van de rijke viel; maar zelfs de honden kwamen zijn zweren likken.'' (Telos) </blockquote>Lazarus kan een melaatse zijn geweest, hoewel het er niet uitdrukkelijk staat. ▼
▲'''Lazarus.''' In de geschiedenis van Lazarus en de rijke man vertelt Jezus van een man genaamd Lazarus, die vol zweren was en aan de voorpoort van het huis van de rijke lag.
In Bethanië woonde een Simon bijgenaamd 'de melaatse'. In zijn huis lag Jezus aan, samen met [[Lazarus van Bethanië|Lazarus]]. Daar werd de Heer gezalfd door Maria (Mark. 14:3; Joh. 12:2). Wellicht was ook die Simon door Jezus genezen van melaatsheid. ▼
▲'''Simon de melaatse.''' In Bethanië woonde een Simon bijgenaamd 'de melaatse'. In zijn huis lag Jezus aan, samen met [[Lazarus van Bethanië|Lazarus]]. Daar werd de Heer gezalfd door Maria (Mark. 14:3; Joh. 12:2). Wellicht was ook die Simon door Jezus genezen van melaatsheid.
▲'''Tien melaatsen genezen.''' Een keer genas Hij zelfs tien melaatse mannen tegelijkertijd.
▲<blockquote>''Lu 17:12 En toen Hij in een dorp kwam, ontmoetten Hem tien melaatse mannen, die op een afstand bleven staan; Lu 17:13 en zij verhieven hun stem en zeiden: Jezus, Meester, erbarm U over ons! Lu 17:14 En toen Hij hen zag, zei Hij tot hen: Gaat heen, toont u aan de priesters. En het gebeurde terwijl zij heengingen, dat zij werden gereinigd. Lu 17:15 Een van hen nu, toen hij zag dat hij gezond was geworden, keerde terug, terwijl hij met luider stem God verheerlijkte. Lu 17:16 En hij viel op zijn gezicht aan zijn voeten en dankte Hem; en deze was een Samaritaan. Lu 17:17 Jezus nu antwoordde en zei: Zijn niet de tien gereinigd? Waar zijn echter de negen? Lu 17:18 Zijn er niet gevonden die terugkeerden om God heerlijkheid te geven dan deze vreemdeling?'' (TELOS)</blockquote>
▲Zij werden genezen toen zij deden wat Hij zei: heengaan en zich aan de priesters vertonen. Eén kwam terug om eerst de Weldoener te bedanken.
== Geschiedenis ==
Enkele feiten uit de geschiedenis.
'''1e eeuw.''' Jezus Christus, de Zoon van God, verkondigt het evangelie van het koninkrijk van God en geneest tal van ziekten, waaronder melaatsen (zie boven).
De Joodse geschiedschrijver [[Flavius Josephus]] (37 — ca. 100 n.C.), die leefde in de tijd vlak na Jezus, schreef: ‘Zij wier lichamen door lepra waren aangetast, werden door Mozes uit de stad verbannen (…) Zij hebben met niemand omgang en onderscheiden zich in niets van doden’ <ref>''Joodse Oudheden'', 3.11.3. Aangehaald in: René van Loon, ''Levend bewijs!'' Rotterdam: Opstandingskerk, 7 jan. 2018. Preek naar aanleiding van Leviticus 13: 45-46 en 14: 1-20 en Mattheüs 7:28 - 8:4 (kerntekst: 8: 4)</ref>
'''15e eeuw v.C.''' Melaatsheid is een ziekte die al in de Bijbelse oudheid bekend was. In de wet van Mozes, door God aan het volk Israël gegeven tijdens deszelfs woestijnreis, geeft God regels voor de behandeling van melaatsheid.
Regel 98 ⟶ 111:
'''1652.''' In Gouda wordt de laatste leproos opgenomen.
'''
'''1873.''' De Noorse arts Armauer Hansen ontdekt de leprabacterie ''Mycobacterium leprae''. Naar hem wordt lepra ook wel genoemd 'de ziekte van Hansen',
'''1930.''' In Noorwegen zijn, voordat er een geneesmiddel tegen lepra bestaat, nog enkele tientallen patiënten, vooral dankzij hun afzondering.
== Meer informatie ==
| |||