k
geen bewerkingssamenvatting
kGeen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 2:
[[Bestand:Lepers, Tahiti (1898).jpg|miniatuur|584x584px|Melaatsen]]'''Woorden.''' In de Griekse grondtaal van het Nieuwe Testament en in de oude Griekse vertaling van het Oude Testament (Septuagint) heet zij in het Grieks ''lepra.'' Van het Griekse ''lepra'' komt het Latijnse woord ''leprosus'' (= melaats), komt het Nederlandse woord ''leproos'', d.i. iem. die aan lepra lijdt, een melaatse. In de middeleeuwen was het woord ‘melaatsheid’ of ‘lazerij’ gebruikelijk<ref name=":4">Daan van Leeuwen, 'Leven buiten de stadsmuren. De wijze van functioneren van het goudse leprooshuis in de late middeleeuwen', in: [https://www.diegoude.nl/wp-content/uploads/2015/08/Tidinge-augustus-2013.pdf Tidinge van die Goude, aug. 2013](pdf).</ref>.
De term ''melaats'' in de Bijbel heeft een ruimere betekenis dan het hedendaagse begrip ''lepra''.
In de late middeleeuwen ontstaan leprooshuizen, ook genoemd ‘leprozerieën’ of ‘lazarushuizen’. Lazarus gold in het bijgeloof als de beschermheilige van de leprozen. In de geschiedenis van Lazarus en de rijke man, door Jezus verteld (Luc. 16:19-31), is Lazarus een arme man, wiens huid overdekt is met zweren <blockquote>''Lu 16:20 Nu lag er ook een arme, genaamd Lazarus, aan zijn voorpoort, vol zweren, Lu 16:21 begerig zich te verzadigen met wat van de tafel van de rijke viel; maar zelfs de honden kwamen zijn zweren likken.'' (Telos) </blockquote>De geschiedenis vertelt niet dat Lazarus melaats was. Toch is hij een symbool voor leprapatiënten geworden.
Regel 10:
'''Twee soorten lepra.''' Men onderscheidt naar het aantal leprabacteriën in het lichaam van de melaatse twee soorten lepra: multibacillaire lepra (MB) en paucibacillaire lepra (PB). Bij multibacillaire lepra heeft de leprapatiënt een groot aantal leprabacteriën in zijn lichaam en meer dan vijf gevoelloze vlekken op zijn huid. Deze vorm van lepra is erg besmettelijk. Bij paucibacillaire lepra heeft de leprapatiënt een klein aantal leprabacteriën in zijn lichaam en minder dan vijf gevoelloze vlekken op zijn huid. Deze tweede vorm van lepra is nauwelijks besmettelijk.
'''Oorzaak'''. Melaatsheid (lepra) ontstaat door een bacteriële infectie: zij wordt veroorzaakt door de leprabacterie. Deze bacterie huist vooral in de ‘koelere’ delen van het lichaam, zoals de ledematen en in het gezicht. De bacterie ''Mycobacterium leprae'' is verwant aan tuberculose.
'''Besmettelijkheid'''.
'''Besmetting.''' Verspreiding en besmetting met de leprabacterie gebeurt door druppeltjes die vrijkomen bij hoesten en niezen. De verspreide bacteriën kunnen zo bij anderen binnendringen via neus en keel of via huidwondjes<ref name=":0">[https://nl.wikipedia.org/wiki/Lepra Lepra], nl.wikipedia.org. Geraadpleegd 9 okt. 2020.</ref>. Het spreekt vanzelf dat mensen die in nauw en veelvuldig contact staan met een onbehandelde leprapatiënt, zoals familieleden, buren, vrienden, een grotere kans hebben om besmet te raken.
'''Natuurlijke afweer'''. Slechts 1 op de 100 besmette mensen krijgt de ziekte lepra<ref name=":1" /><ref>[https://www.leprastichting.nl/wat-is-lepra/ Wat is lepra?], Leprastichting.nl. Geraadpleegd 16 okt. 2020. Een video op deze pagina zegt dat 95% van de mensen immuun is voor lepra.</ref>. De andere worden beschermd door hun eigen ingeschapen afweersysteem. Wie een slecht afweersysteem heeft, heeft groter kans op lepra.
[[Bestand:Paucibacillary leprosy (PB).jpg|links|miniatuur|260x260px|Lichte vlek, hier op de elleboog. Zo kan het eerste verschijnsel eruit zien. ]]
'''Incubatietijd'''. De tijd tussen de besmetting en het uitbreken van de ziekte is gemiddeld 2 tot 5 jaar. Dat komt doordat de leprabacterie zich zeer langzaam vermenigvuldigt: eens in de twee weken. Tijdens de incubatietijd kan de drager ongemerkt besmettelijk zijn: hij heeft nog niet door dat hij geïnfecteerd is. [[Bestand:Leprosy deformities hands.jpg|miniatuur|385x385px|''Melaatsheid in vergevorderd stadium. Verkorte vingers.'' ]]
'''Ziekteverschijnselen.''' De bacterie tast de huid en de zenuwen vlak onder de huid aan. Lepra begint met rood-witte vlekken op de huid, die jeuken, tintelen of gevoelloos zijn. Handen en voeten kunnen gevoelloos raken. Spieren in handen, voeten en oogleden kunnen verzwakken en er kunnen verlammingen ontstaan. Oren wangen en neus zwellen op. De traanvochtproductie neemt toe of af.
'''Gevolgen'''. De bacterie tast de huid en de zenuwen vlak onder de huid aan, waardoor gevoelloze rood-witte plekken op de huid ontstaan, handen en voeten gevoelloos raken, spieren in handen, voeten en oogleden verzwakken, verlammingen ontstaan. Door de gevoelloosheid merkt iemand minder gauw dat hij of zij zich verbrandt of wondjes oploopt. Dit kan tot gevolg hebben grote wonden, infecties, zweren, open wonden, blindheid<ref>Door verzwakte oogspieren kan de leprapatiënt zijn ogen niet meer sluiten. De ogen drogen uit, stof vuil blijft makkelijk in de ogen zitten, met blindheid tot gevolg.</ref> en ernstige verminkingen en blijvende handicaps zoals klauwhanden, stompvoeten of een leeuwengezicht. Lepra tast dus het lichaam aan en leidt tot handicaps. De ziekte van de lijder is dus zeer zichtbaar voor zijn medemensen, is weerzinwekkend. De symptomen verschillen per patiënt en het soort lepra. Een leproos hoeft niet alle symptomen te krijgen. Wordt hoe later lepra ontdekt en behandeld wordt, hoe groter de kans op ingrijpende gevolgen. ▼
▲
Behalve lichamelijke gevolgen zijn er ook maatschappelijke gevolgen. Leprapatiënten komen wegens hun handicaps vaak zonder werk te zitten. Uit vrees voor besmetting worden ze door hun naasten vaak vermeden of zelfs verstoten. Ze tellen niet meer mee in de maatschappij. Een melaatse gold in het oude Israël als fysiek onrein en de mensen hielden zich van hem of haar op afstand. In veel delen van de wereld wordt melaatsheid gezien als hekserij of als straf van God. Bang om in afzondering terecht te komen, durven leprapatiënten vaak met niemand over hun ziekte te praten en soms durven ze zelfs niet naar het ziekenhuis te gaan. ▼
''"Lepra takelt de zenuwen af. Ze doen niet meer wat ze horen te doen: prikkels doorgeven en zorgen voor een adequate reactie. Bijvoorbeeld je hand terugtrekken bij de hitte van een vuur, of een steentje uit je schoen halen als die in je voet prikt. Het begint vaak met een onschuldig vlekje, een kleine ongevoeligheid. Maar wordt het niet behandelt, dan groeit het uit tot blijvend zenuwschade en kunnen ernstige handicaps ontstaan."'' (Marit Hofman)<ref>De Nederlandse Marit Hofman bleek als 12-jarig meisje lepra te hebben. Daarvan is zij genezen. Zij heeft gewerkt voor ''Leprazending''. Bron: https://www.leprazending.nl/maritblogt. Geraadpleegd op 16 okt. 2020.</ref>
▲'''Maatschappelijke gevolgen.''' Behalve lichamelijke gevolgen zijn er ook maatschappelijke gevolgen. Leprapatiënten komen wegens hun handicaps vaak zonder werk te zitten. Uit vrees voor besmetting worden ze door hun naasten vaak vermeden of zelfs verstoten. Ze tellen niet meer mee in de maatschappij. "Vaken raken ze alles en iedereen kwijt."<ref name=":1" /> Een melaatse gold in het oude Israël als fysiek onrein en de mensen hielden zich van hem of haar op afstand. In veel delen van de wereld wordt melaatsheid gezien als hekserij of als straf van God. Bang om in afzondering terecht te komen, durven leprapatiënten vaak met niemand over hun ziekte te praten en soms durven ze zelfs niet naar het ziekenhuis te gaan. Vrouwelijke leprapatiënten zijn bang dat hun man hen verlaten zal als hij erachter komt.
'''Voorkomen.''' De ziekte komt (anno 2020) vooral voor in India, Indonesië en Brazilië. In 2018 woonde 75% procent van alle leprapatiënten op behandeling in India<ref name=":0" />. In Nederland is de ziekte sinds de vrijwel helemaal verdwenen; er worden naar schatting jaarlijks nog tussen de vijf en tien nieuwe gevallen vastgesteld (stand 2019). De besmetting hebben de Nederlanders opgelopen in het buitenland.
Jaarlijks komen er wereldwijd ruim 200.000 nieuwe leprapatiënten bij (stand 2020)<ref name=":1" /><ref>[https://www.leprazending.nl/over-leprazending/wat-is-lepra Wat is lepra?] Leprazending.nl, geraadpleegd op 16 okt 2020, zegt: "Ieder jaar worden ongeveer 210.000 mensen met lepra geregistreerd, waaronder 18.000 kinderen. Het werkelijke aantal ligt hoger, de ziekte wordt niet altijd herkend of geregistreerd."</ref>. Elke twee minuten wordt bij iemand de ziekte lepra vastgesteld<ref>Bron: [https://www.leprazending.nl/ Leprazending.nl], geraadpleegd 16 okt. 2020.</ref> <ref name=":5">Uitzending van 'Brandstof' dd. 16 okt. 2020, een radio-programma van Groot Nieuws Radio. Twee vrouwen van de Leprazending kwamen daarin aan het woord. </ref>.
'''Behandeling.''' Lepra is te genezen door een cocktail van antibiotica die gedurende langere tijd dagelijks ingenomen moet worden, in geval van paucibacillaire lepra (PB) 6 maanden, en in geval van multibacillaire lepra (MB) 12 maanden. De medicatie doodt de leprabacteriën en stopt de infectie.<ref name=":1">[https://www.leprastichting.nl/wat-is-lepra/ Wat is lepra?], Leprastichting.nl. Geraadpleegd 16 okt. 2020.</ref> Het kan een half tot 2 jaar duren voor alle bacteriën zijn gedood<ref>[https://www.leprazending.nl/is-lepra-besmettelijk Is lepra besmettelijk], Leprazending.nl. Geraadpleegd op 16 okt. 2020</ref>. Verder kan hersteloperaties uitvoeren en revalidatie toepassen.
'''Zinnebeeld'''. Melaatsheid, walgelijk bij door haar veroorzaakte verminkingen, is in de Bijbel een zinnebeeld van (uitbrekende) zonde. De zonde, gelijk melaatsheid, tast aan, verzwakt, verminkt. Melaatsheid kan iemand blind maken, ook de zonde verduistert onze blik. De zondaar, gelijk de melaatste, verkeert in een onreine toestand.
Regel 124 ⟶ 128:
Over het stellen van de diagnose, zie [https://www.leprastichting.nl/wat-is-lepra/ Wat is lepra?], Leprastichting.nl.
Marit Hofman vertelt op https://www.leprazending.nl/maritblogt over haar ervaring als leprapatiënte in haar tienertijd.
Daan van Leeuwen, 'Leven buiten de stadsmuren. De wijze van functioneren van het goudse leprooshuis in de late middeleeuwen', in: [https://www.diegoude.nl/wp-content/uploads/2015/08/Tidinge-augustus-2013.pdf Tidinge van die Goude, aug. 2013](pdf). Beschrijft de geschiedenis van het Goudse leprozenhuis en de behandeling van leprozen in de Middeleeuwen.
| |||