Modalisme: verschil tussen versies

3.661 bytes toegevoegd ,  1 jaar geleden
k
 
(4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1:
Het '''modalisme''' is de ketterse leer, in de 2e en 3e eeuw n.C. opgekomen en ook vandaag nog aan te treffen, dat Christus slechts een verschijningsvorm (Lat. ''modus'') van God de Vader is geweest, niet een aparte goddelijke persoon.
 
[[Bestand:Shield-Trinity-Scutum-Fidei-compact.svg|miniatuur|De betrekkingen van de goddelijke Personen in het [[Latijn]] verwoord. Vader (Pater), Zoon (Filius) en Heilige Geest (Spiritus Sanctus). Met dit schema kan men de Drie-eenheid verduidelijken: één Godheid, drie goddelijke personen. Maar volgens het modalisme zijn Vader en Zoon en Heilige Geest niet afzonderlijke goddelijke personen, maar zijnswijzen van één goddelijke persoon.]]
De leer is een poging om de eenheid van God te handhaven en het Bijbelse onderscheid van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest te verklaren. Dit onderscheid is, aldus het modalisme, geen onderscheid van personen, maar van wijzen (modi), verschijningsvormen. De éne God vertoont zich op drie gestalten, zoals water zich vertoont in de drie vormen (toestanden) vast (als sneeuw en ijs), vloeibaar (als water) en gasvormig (als waterdamp). Water in vloeibare vorm is water, bevroren water is water en waterdamp is eveneens water, terwijl de ene toestand van vloeibaar water niet hetzelfde is als ijs of als waterdamp; één stof, drie gestalten.
 
'''Terminologie.''' Behalve 'modalisme' wordt de leer genoemd: ''Sabellianisme (''naar Sabellius, die het predikte), ''praexianisme (''naar de leraar ''Praxeas).''<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=vXJIbvsb00s&t=25m40s Christian Apologists and Early Heresies.] Youtube.com: Ryan Reeves, 18 jan. 2015. Vanaf 30 min. 45 sec. bespreekt de kerkhistoricus Ryan Reeves het modalisme.  </ref> De term 'modalisme' geeft het duidelijkste de kern van deze leer omtrent de Drie-eenheid weer.
 
'''Leer.''' De leer is een poging om de eenheid van God te handhaven (''monotheïsme)'' en het Bijbelse onderscheid van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest — de Drie-éénheid — te verklaren.
 
De leer is een poging om de eenheid van God te handhaven en het Bijbelse onderscheid van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest te verklaren. Dit onderscheid is, aldus het modalisme, geen onderscheid van personen, maar van wijzen (modi), verschijningsvormen, manifestaties. DeGod éneis Godéén en ongedeeld. Hij vertoont zich opin drie gestalten, zoals de ene substantie water zich vertoont in de drie vormen (toestanden) vast (als sneeuw en ijs), vloeibaar (als water) en gasvormig (als waterdamp). Water in vloeibare vorm is water, bevroren water is water en waterdamp is eveneens water, terwijl de ene toestand van vloeibaar water niet hetzelfde is als ijs of als waterdamp; één stof, drie gestalten.
[[Bestand:Irish clover.jpg|miniatuur|Drieblads klaver of Klavertje drie.]]
Een ander beeld is dat van Klavertje drie (zie afbeelding): één blad dat uit drie deelblaadjes bestaat.
 
De leer van het modalisme werd gebracht door Sabellius (begin 3e eeuw) en anderen. De éne God heeft zich op drie wijzen gemanifesteerd: als Vader door de schepping, als Zoon door de menswording en als Geest door de heiligmaking. Daarom wordt het modalisme ook genoemd ''Sabellianisme''.
 
Modalisten ontkennen het onderscheid van de goddelijke ''Personen'' in de [[Drieëenheid]]. God is één Persoon, die drie verschillende rollen heeft; gelijk een en dezelfde acteur drie verschillende rollen kan spelen, of gelijk een man drie rollen kan vervullen: vader, zoon, advocaat.
 
Een modalist zou een tekst als deze kunnen aanvoeren: <blockquote>''Joh 12:44 Jezus nu riep en zei: Wie in Mij gelooft, gelooft niet in Mij, maar in Hem die Mij heeft gezonden. Joh 12:45  En wie Mij aanschouwt, aanschouwt Hem die Mij heeft gezonden.'' (Telos)</blockquote>
De leer werd gebracht door Sabellius (begin 3e eeuw) en anderen. De éne God heeft zich op drie wijzen gemanifesteerd: als Vader door de schepping, als Zoon door de menswording en als Geest door de heiligmaking. Daarom wordt het modalisme ook genoemd ''Sabellianisme''.
 
De leer van het modalisme is door verschillende kerkvergaderingen als 'ketterij' veroordeeld.
 
Een modalist zou een tekst als deze kunnen aanvoeren:<blockquote>''Joh 12:44 Jezus nu riep en zei: Wie in Mij gelooft, gelooft niet in Mij, maar in Hem die Mij heeft gezonden. Joh 12:45  En wie Mij aanschouwt, aanschouwt Hem die Mij heeft gezonden.'' (Telos)</blockquote>
 
== Beoordeling ==
'''Onderscheid van Personen.''' Het hoofdbezwaar tegen het modalisme is dat de Schrift, die ons God openbaart, onderscheid maakt tussen de Vader en de Zoon, en wel niet slechts tussen rollen, niet slechts een ''functioneel'' onderscheid, maar ook een ''persoonlijk'' onderscheid. Het modalisme past niet bij de Schriftgegevens. Zie bijvoorbeeld: <blockquote>''1Jo 1:3  wat wij gezien en gehoord hebben, verkondigen wij ook u, opdat ook u met ons gemeenschap hebt. En onze gemeenschap nu is met de Vader en met zijn Zoon Jezus Christus.'' (Telos) </blockquote>Het gaat om een gemeenschap met twee verschillende Personen, niet om gemeenschap met twee rollen van één Persoon.
 
Dat de Vader en de Zoon verschillende personen zijn, blijkt ook uit het volgende vers. <blockquote>''2Jo 1:9  Ieder die verder gaat en niet blijft in de leer van Christus, die heeft God niet. Wie in de leer blijft, die heeft zowel de Vader als de Zoon.'' (Telos) </blockquote>Als de Vader en de Zoon identieke personen zouden zijn, dan zou het 'zowel ... als' in 'zowel de Vader als de Zoon' zonder zin zijn.
 
Het modalisme bemoeilijkt het lezen en verstaan van de Schrift, ja, is in strijd met Gods Woord. Ook de volgende voorbeelden maken dat duidelijk.
Regel 20 ⟶ 28:
'''Jezus' voorbestaan.''' De Zoon van God is het Woord. Hij was bij God en was ook Zelf God.
 
<blockquote>''Joh 1:1  In het begin was het Woord; en het Woord <u>was bij God</u>, en het Woord was God.'' Joh 1:2  ''Dit was in het begin bij God.'' (Telos) </blockquote><blockquote>''Joh 17:5  en nu, verheerlijk Mij, U, Vader, bij Uzelf met de heerlijkheid <u>die Ik bij U had</u> voordat de wereld was.'' (Telos) </blockquote>Als de Zoon en de Vader één persoon zijn, is zeggen dat de een ''bij'' de ander was zonder betekenis. <blockquote>''1Pe 1:20  HijEr is weleen voorgekend"Ik" vooren deeen grondlegging van de wereld"U", maar in het laatst van de tijdenEen geopenbaardspreekt ter wille van u,'' (Telos) </blockquote>'''God heefttot de wereldenAnder dooren Jezus gemaakt.''' <blockquote>''Heb 1:2  die Hij gesteld heeftniet tot erfgenaamZichzelf. van alle dingen, door Wie Hij ook de werelden gemaakt heeft.'' (Telos) </blockquote>
 
Zie "U" en "Mij" in het volgende vers. Dat spreekt van twee Personen. Jezus bestond al in de hemel, onderscheiden van de Vader, vóórdat de Zoon een lichaam kreeg, dat God de Vader Hem had toebereid. <blockquote>''Heb 10:5 Daarom zegt Hij bij zijn komen in de wereld: ‘Slachtoffer en offerande hebt U niet gewild, maar U hebt Mij een lichaam toebereid; (TELOS)''</blockquote>'''God heeft de werelden door Jezus gemaakt.''' <blockquote>''Heb 1:2  die Hij gesteld heeft tot erfgenaam van alle dingen, door Wie Hij ook de werelden gemaakt heeft.'' (Telos) </blockquote>
 
God (de Vader) heeft niet Zichzelf gesteld tot erfgenaam van alle dingen, noch door Zichzelf de werelden gemaakt.
Regel 39 ⟶ 49:
Een modalist moet aldus verstaan: de Vader kent Mij, d.i. Zichzelf, en Ik ken de Vader, d.i. Mijzelf.
 
'''Spreken.''' De Zoon heeft gesproken wat de Vader hem gezegd heeft. <blockquote>''Joh 12:49  Want Ik heb niet uit Mijzelf gesproken; maar de Vader die Mij heeft gezonden, die heeft Mij een gebod gegeven wat Ik zeggen en wat Ik spreken moet.  Joh 12:50  En Ik weet dat zijn gebod eeuwig leven is. Wat Ik dan spreek, spreek Ik zo als de Vader Mij heeft gezegd.'' (Telos) </blockquote>Een modalist moet aldus verstaan: "Ik heb niet uit Mijzelf gesproken; maar God, die Zichzelf als Zoon heeft gezonden, heeft Zichzelf als Zoon een gebod gegeven, wat Hij als Zoon zeggen en wat Hij als Zoon spreken moet. En Ik weet dat Gods (d.i. Mijn) gebod eeuwig leven is. Wat Ik dan als Zoon spreek, spreek Ik zo als Ik mijzelf als Vader heb gezegd".
 
'''Geloven, aanschouwen.''' Een modalist zou zich kunnen beroepen op deze tekst: <blockquote>''Joh 12:44 Jezus nu riep en zei: Wie in Mij gelooft, gelooft niet in Mij, maar in Hem die Mij heeft gezonden. Joh 12:45  En wie Mij aanschouwt, aanschouwt Hem die Mij heeft gezonden.'' (Telos) </blockquote>Deze tekst onderstelt echter tegelijk een onderscheid tussen de Zender en de Gezondene. God de Vader heeft niet Zichzelf gezonden. De woorden "wie Mij aanschouwt, aanschouwt Hem die Mij heeft gezonden" kunnen begrepen worden door Jezus naar de Schrift als Beeld van God de Vader te nemen. <blockquote>''Col 1:15  Hij is het beeld van de onzichtbare God, de eerstgeborene van de hele schepping,'' (Telos)</blockquote>De Heer Jezus is het beeld van de Vader, waarom Hij kan zeggen: "wie Mij aanschouwt, aanschouwt Hem die Mij heeft gezonden".
 
De Heer Jezus is het beeld van de Vader, waarom Hij kan zeggen: "wie Mij aanschouwt, aanschouwt Hem die Mij heeft gezonden".
 
'''Werken.'''
 
<blockquote>''Joh 5:17 Maar Jezus antwoordde hun: Mijn Vader werkt tot nu toe en Ik werk ook.  Joh 5:18  Daarom dan trachtten de Joden des te meer Hem te doden, omdat Hij niet alleen de sabbat brak, maar ook God zijn eigen Vader noemde, zodat Hij Zich aan God gelijk maakte. Joh 5:19  Jezus dan antwoordde en zei tot hen: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: de Zoon kan niets doen van Zichzelf, tenzij Hij de Vader iets ziet doen; want alles wat Die doet, dat doet ook de Zoon evenzo. Joh 5:20  Want de Vader heeft de Zoon lief en toont Hem alles wat Hijzelf doet; en Hij zal Hem grotere werken tonen dan deze, opdat u zich verwondert. Joh 5:21  Want zoals de Vader de doden opwekt en levend maakt, zo maakt ook de Zoon levend wie Hij wil. Joh 5:22  Want ook de Vader oordeelt niemand, maar heeft heel het oordeel aan de Zoon gegeven, Joh 5:23  opdat allen de Zoon eren zoals zij de Vader eren. Wie de Zoon niet eert, eert de Vader niet die Hem heeft gezonden.'' (Telos) </blockquote>
 
Het modalisme moet aannemen dat, als de Zoon en de Vader dezelfde Persoon zijn, de Zoon wèl iets kan doen van Zichzelf en als de Zoon de Vader iets ziet doen, Hij Zichzelf iets ziet doen. En dat de Vader Zichzelf toont wat Hij doet. De tekst maakt echter duidelijke dat er twee goddelijke Personen bestaan, die op elkaar betrokken zijn.
 
'''Liefde.'''
Regel 68 ⟶ 86:
Modalist: "Ik als Zoon heb Mijzelf als Vader verheerlijkt op de aarde, terwijl Ik als Zoon het werk heb voleindigd dat Ik als Vader Mijzelf als Zoon te doen heb gegeven".
 
Jezus bad niet tot Zichzelf. maar tot Zijn Vader in de hemel. En in Gethsémané sprak Jezus in zielsbenauwdheid tot Zijn Vader; God sprak niet tot zichzelf.
 
'''Gebieden.''' De Vader gaf Zijn Zoon het gebod om zijn leven af te leggen en het daarna weer te nemen. <blockquote>''Joh 10:17  Daarom heeft de Vader Mij lief, omdat Ik mijn leven afleg, opdat Ik het weer neem.  Joh 10:18  Niemand neemt het van Mij, maar Ik leg het uit Mijzelf af; Ik heb macht het af te leggen en heb macht het weer te nemen. Dit gebod heb Ik van mijn Vader ontvangen.'' (Telos) </blockquote>Modalist: "Dit gebod heb ik van Mijzelf ontvangen". Maar een gebod kun je niet aan jezelf geven als je het al hebt.
Regel 81 ⟶ 99:
 
'''Jezus in de schoot van de Vader.''' De apostel Johannes schreef:<blockquote>''Joh 1:18  Niemand heeft ooit God gezien; de eniggeboren Zoon die in de schoot van de Vader is, die heeft Hem verklaard.'' (Telos)</blockquote>Hier worden twee personen onderscheiden. Iemand kan niet in zijn eigen schoot zijn, aan zijn eigen boezem liggen.
 
Jezus verschijnt voor het aangezicht van God (de Vader) voor ons. <blockquote>''Heb 9:24  Want Christus is niet ingegaan in het met handen gemaakte heiligdom, een tegenbeeld van het ware, maar in de hemel zelf, om nu te verschijnen voor het aangezicht van God voor ons;'' (Telos) </blockquote>Hij verschijnt niet voor het aangezicht van Zichzelf.
 
'''Jezus' belijden.'''
 
Jezus belijdt de naam van zijn belijders voor de Vader in de hemelen. <blockquote>''Mt 10:32  Ieder dan die Mij zal belijden voor de mensen, die zal ook Ik belijden voor mijn Vader die in de hemelen is.  Mt 10:33  Maar wie Mij verloochent voor de mensen, die zal ook Ik verloochenen voor mijn Vader die in de hemelen is.'' (Telos) </blockquote>Als Jezus en de Vader identiek zijn, belijdt hij voor Zichzelf, wat ongerijmd is.
 
== Meer informatie ==
Regel 91 ⟶ 111:
==Zie ook==
[[Drie-eenheid]]
 
== Bron ==
[https://www.youtube.com/watch?v=vXJIbvsb00s&t=25m40s Christian Apologists and Early Heresies.] Youtube.com: Ryan Reeves, 18 jan. 2015. Vanaf 30 min. 45 sec. bespreekt de kerkhistoricus Ryan Reeves het modalisme.
 
==Voetnoot==