Vaccin tegen SARS-CoV-2: verschil tussen versies

7.528 bytes toegevoegd ,  11 maanden geleden
k
 
(9 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 24:
* verzwakt vaccin: Vidprevtyn van Sanofi (FR)/GlaxoSmithKline (VK)<ref name=":2" />, bevat een synthetisch (recombinant) stekeleiwit.
* geïnactiveerd vaccin: VLA2001 van Valneva (AT/FR); Sinovac, ook bekend als Coronavac (China); Sinopharm (Vero cell)(China).
Men kan de vaccins verdelen in twee hoofdgroepen: de moderne genetische (DNA- en mRNA-) vaccins en de traditioneel ontwikkelde, niet-genetische vaccins.
 
Een andere verdeling van de vaccins, in drieën, is<ref name=":19">Zie bericht van Pieter Borger op Twitter.com dd. 12 okt 2021: https://twitter.com/BorgerPieter/status/1447898804435492868</ref>:
 
# Eiwit-vaccins: vaccins gebaseerd op eiwit: normale of klassieke vaccins gebaseerd op het geïnactiveerde of verzwakte virus; nieuwere vaccins gebaseerd op synthetische virus-eiwitten.
Regel 33:
 
== Genetische vaccins ==
Genetische vaccins bevatten een genetische code van het te bestrijden virus. De code komt in je eigen lichaamscellen terecht en zet de cellen aan tot vervaardiging van een virusdeeltje, een lichaamsvreemde stof.
 
De benaming 'vaccin' voor ''genetische'' vaccins is omstreden, omdat dit soort vaccins ''gentechnologische'' middelen zijn en heel anders werken dan de klassieke vaccins. Bij een klassieke vaccinatie wordt een 'antigen' (afkorting van '<u>anti</u>body <u>gen</u>erator' = antilichamenverwekker) ingespoten, eiwitten die de aanmaak van antistoffen uitlokken. DNA en rNA lokken, normaliter<ref>Bij bepaalde autoimmuunziekten echter hebben mensen antilichamen tegen DNA. Aldus moleculair geneticus Pieter Borger, bericht op Twitter.com, 4 feb. 2022, https://twitter.com/BorgerPieter/status/1489555674271002624</ref>, niet de aanmaak van antistoffen uit. "DNA en RNA vaccins kunnen dus per definitie geen vaccins zijn", aldus een moleculair geneticus<ref name=":22">Pieter Borger, bericht op Twitter.com, 4 feb. 2022, https://twitter.com/BorgerPieter/status/1489555674271002624</ref>. De kwestie is terminologisch. Als men 'vaccin' met Van Dale definieert als "(medisch) preparaat waarmee tegen een ziekte wordt ingeënt", dan vallen de genetische vaccins daar ook onder. Als men het begrip 'vaccin' echter bepaalt als "afgezwakte ziekteverwekker die wordt ingespoten tegen een ziekte", dan vallen genetische vaccins daar niet onder.
 
=== Recombinant vectorvaccins ===
Regel 42 ⟶ 44:
'''Werking.''' In tegenstelling tot mRNA-vaccins zijn DNA-vectorvaccins ontworpen om de kern van een menselijke cel in te gaan, waar zich het menselijke DNA bevindt. In de kern wordt op grond van het virale DNA het virale RNA aangemaakt, dat de celkern verlaat en de ribosomen in de cel aanzet tot de productie van het stekeleiwit. Dit eiwit wordt vervolgens buiten de cel gebracht en lokt een immuunreactie uit.<ref name=":2" />
 
De techniek van een recombinant vectorvaccin is nogal nieuw en niet degelijk onderzocht (feb. 2021)<ref name=":13" /><ref>Over DNA-vaccins, zie https://en.wikipedia.org/wiki/DNA_vaccine</ref>. De kans bestaat dat het virale DNA wordt opgenomen in het DNA van de menselijke cel<ref name=":16">[[Peter Borger]], https://twitter.com/BorgerPieter/status/1380088350539927554, 8 april 2021. </ref>. Adenovirussen en de DNA-vectorvaccins daarop gebaseerd worden in ongeveer 1 tot 5 vanop de 1000 menselijke cellen opgenomen in het genoom van de cel<ref>[[Peter name="Borger]], https:16"//twitter.com/BorgerPieter/status/1380088350539927554, 8 april 2021, zegt dat bij 1 tot 5 op de 1000 cellen viraal DNA in het menselijk DNA wordt opgenomen.</ref><ref>Een andere opgave zegt: "Recent studies have shown that replication-incompetent adenoviral vectors randomly integrate into host chromosomes at frequencies of 0.001-1% of infected cells." In: K Mitani, S Kubo, [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12109211/ Adenovirus as an integrating vector], in: Curr Gene Ther. 2002 May; 2(2):135-44.
</ref><ref name=":18">[https://www.youtube.com/watch?v=Iok0uK4flPI&t=5m45s Biologe Clemens Arvay deckt auf: So funktionieren die Medien]! Youtube.com: RPP Institut, 29 jan. 2021.</ref>. "Na gevaccineerd te zijn met een DNA-vectorvaccin heeft iemand zeker ergens in zijn lichaam een genetisch veranderde cel"<ref name=":16" />. Een verandering van het menselijk genoom in cellen kan trouwens ook gebeuren door een virale infectie<ref name=":18" />. Wellicht zal de genetisch veranderde cel sterven ([https://nl.wikipedia.org/wiki/Apoptose apoptose]). Zo niet, dan kunnen zich op den duur onverwachte afwijkingen manifesteren in het zenuwstelsel, het afweersysteem of de stofwisseling<ref name=":17">Peter Borger, https://twitter.com/BorgerPieter/status/1339516643949629440, 17 dec. 2020.</ref>. Denk bijvoorbeeld aan kanker<ref name=":18" />. DNA-vector vaccines zijn hierop niet onderzocht (stand 8 april 2021)<ref name=":16" />. Daarom is het, aldus een moleculair geneticus<ref name=":16" />, sterk af te raden om een dergelijk vaccin te nemen.
 
Regel 52 ⟶ 54:
Een mRNA- of RNA-vaccin brengt mRNA voor de aanmaak van het stekeleiwit van het virus in menselijke cellen. Het lichaam herkent onmiddellijk het aangemaakte eiwit als lichaamsvreemd en activeert afweercellen om er antilichamen en T-cellen tegen te produceren.
 
Drie uren na de bekendwording van de genetische code van het virus werd met de ontwikkeling van mRNA-vaccins begonnen. Het stekeleiwit is een goede ingang, zo wist men al, voor vaccineren<ref name=":6" />. De mRNA-techniek wordt voor het eerst breed toegepast voor vaccins die aan mensen worden gegeven. Het mRNA-vaccin van Pfizer/BioNTech is getest op meer dan 20.000 mensen, die ermee zijn ingeënt<ref name=":3">[https://www.youtube.com/watch?v=QfMufkTBBdM Erasmus MC vaccinatie Q&A.] Youtube.com: Erasmus MC, 6 jan. 2021. Duur: 4 min. 35 sec.</ref>. RNA-vaccins zijn (feb. 2022) minder uitgebreid getest dan DNA-vaccins<ref name=":22" />.
 
'''mRNA.''' Op grond van het gevonden recept voor stekeleiwitten maakte men op kunstmatige wijze mRNA (messenger RNA, boodschapper-RNA). Dit is een speciale vorm van RNA die een cel kan binnenkomen en de cel instructies kan geven<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WOvvyqJ-vwo How mRNA Vaccines Work - Simply Explained]. Youtube.com: Simply Explained, 30 dec. 2020. Duur: 4 min. 25 sec.</ref> voor de aanmaak van stekeleiwitten, niet voor de aanmaak van het virus zelf. Een mRNA-vaccin bevat een RNA-virusachtige met een recept (mRNA) uit het coronavirus virus voor de aanmaak van het stekeleiwit dat kenmerkend is voor het coronavirus. Een cel die het boodschappermolecuul RNA binnen krijgt maakt aan de hand van het recept het stekeleiwit aan. Dit eiwit zit, zoals gezegd, aan de buitenkant van het virus en komt, door de 'geïnfecteerde' cel aangemaakt, ook aan de buitenkant van de cel te zitten. Het eiwit is vreemd aan ons lichaam en lokt een reactie van ons afweersysteem uit. Zo rust het vaccin ons immuunsysteem toe voor de herkenning en bestrijding van het coronavirus. Ons lichaam wordt alvast bewapend voor wanneer we echt zouden raken met het virus. Dit virus wordt dan herkend aan de stekel-eiwitten en vervolgens aangevallen en vernietigd.
Regel 82 ⟶ 84:
Naast de genoemde veelvoorkomende kortdurende bijwerkingen kunnen zich zeldzame bijwerkingen van het Pfizer-vaccin voordoen. Op 1 miljoen doseringen hebben 3 mensen een ernstige allergische reactie (''anafylaxie'') gehad. Deze bijwerking is goed te verhelpen met medicatie. Mensen kunnen trouwens allergisch zijn voor elke stof die er bestaat.<ref name=":5" />
 
Het genetische vaccin (DNA- of RNA-vaccin) wordt in de spier geïnjecteerd. Als het in de bloedbaan, die door de bovenarm loopt, terechtkomt, komt het DNA of mRNA in de cellen van andere weefsels en organen terecht, vaak in het hart<ref name=":19" />. Daar leiden ze dan tot de productie van het viruseiwit, eventueel gevolgd door ontstekingsreacties, zoals een hartontsteking, en trombosen.
 
Zijn er bijwerkingen van het Pfizer-vaccin na lange tijd? Dat is in jan. 2021 nog niet bekend. Onvruchtbaarheid van de vrouw is geen gevolg van het mRNA-vaccin noch van COVID-19<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=1TH9tfULMgc mRNA Vaccinatie - Onvruchtbaarheid? (Evidence based)]. Youtube.com: JufDanielle, 5 jan. 2021. Duur: 2 min. 59 sec.</ref>. Vaccins hebben nooit bijwerkingen op lange termijn. Een vaccin wordt opgeruimd door het afweersysteem.<ref name=":5" />
Regel 120 ⟶ 122:
 
=== Werkzaamheid van genetische vaccins ===
Hoe langer de vaccinatie geleden is, hoe minder antistoffen mensen hebben. De hoeveelheid antistoffen in het bloed is in ruim twee maanden tijd ongeveer gehalveerd. Bij de huidige genetische, op het stekeleiwit gerichte vaccins maak je alleen antistoffen tegen het stekeleiwit, dus tegen één onderdeeltje van het virus. Heb je de ziekte doorgemaakt, dan heb je ook antistoffen tegen andere onderdelen van het virus. Bovendien daalt het aantal antistoffen na een natuurlijke infectie langzamer.<ref name=":20">[https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2409524-bloedbank-hoeveelheid-antistoffen-in-bloed-in-twee-maanden-gehalveerd Bloedbank: hoeveelheid antistoffen in bloed in twee maanden gehalveerd], nieuwsbericht op: NOS.nl, 14 dec. 2021.</ref>
 
Volledig gevaccineerde personen met doorbraakinfecties blijken even besmettelijk te zijn als besmette ongevaccineerden<ref>Aldus een artikel in The Lancet van 29 okt. 2021: https://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(21)00648-4/fulltext</ref>.
 
=== Boosterprik ===
Daar het aantal antistoffen in de loop van de tijd afneemt en het virus nog rondwaart, kunnen boosterprikken worden aangeboden. Deze 'oppeppers' moeten de hoeveelheid antistoffen op vermeerderen. Het is (december 2021) niet bekend bij welke hoeveelheid antistoffen mensen voldoende beschermd zijn<ref name=":20" />.
 
== Niet-genetische vaccins ==
Dit type vaccin brengt geen virale genen van SARS-Cov-2 in het menselijk lichaam. En wat door deze vaccins wordt toegediend, komt zeker niet in ons DNA terecht<ref name=":19" />. "Daarom is er geen enkele mogelijkheid dat deze vaccins in ons DNA kunnen integreren en dus kunnen ze ons genetisch materiaal niet veranderen." ([[Pieter Borger]], moleculair geneticus)<ref name=":21">Pieter Borger, [https://twitter.com/BorgerPieter/status/1473420525737287686 berichten] op Twitter.com, 21 dec. 2021. Reeks berichten over de vaccins van Novavax en Valneva. </ref>
Wat door deze vaccins wordt toegediend, komt zeker niet in ons DNA terecht<ref name=":19" />.
 
=== Subeenheidvaccin ===
Een zogenoemd 'subeenheidvaccin' of 'subeenheid-eiwitvaccin' of 'eiwitgebaseerd vaccin' of 'eiwit-vaccin' tegen SARS-CoV-2/Covid-19 bevat veel kopieën van het stekeleiwit van het coronavirus.<ref name=":2" /> 'Subeenheid' slaat op een onderdeel van het virus, in dit geval het stekeleiwit. De eiwitten moeten door een levend organisme zijn aangemaakt. Dat kunnen bijvoorbeeld bacteriën of gistcellen zijn.
 
'''NVX-CoVID373.''' In het geval van het vaccin NVX-CoVID73 van Novavax is het stekeleiwit synthetisch gemaakt. doorHet virusgen met de code voor de vervaardiging van het stekeleiwit is in een motinsectenvirus, dushet Baculovirus, gebracht. Dit virus is daarna in insectencellen afkomstig van een insectmotvlinder vermeerderd. DieZover bekend kunnen Baculovirussen geen mensen infecteren. Voor het vaccin van Novavax zijn geen cellen van geaborteerde kinderen gebruikt. Cellen van de mot krijgen de instructie voor het aanmaken van het stekeleiwit en produceren vervolgens dit eiwit.<ref name=":14">[https://nos.nl/artikel/2369634-pas-veel-minder-maatregelen-na-meer-prikken-welke-vaccins-komen-er-nog-aan.html Pas veel minder maatregelen na meer prikken: welke vaccins komen er nog aan?] NOS.nl, 21 feb. 2020.</ref> Voor het vaccin van Novavax zijn geen cellen van geaborteerde kinderen gebruikt. De aangemaakte stekeleiwitten worden verzameld en dan gehecht aan nanodeeltjes. Zo'n nanodeeltje is 50 nanometer (= 0,00005 mm) in doorsnee . Met de aangehechte stekeleiwit vertoont het nanodeeltje een 'corona' (kroon) van stekeleiwitten. Het lijkt daarmee op het SARS-Cov2-virus. Bij toediening van het Novavax-vaccin worden de nanodeeltjes met de viruseiwitten eraan ingespoten, samen met een natuurlijke hulpstof (saponin) om het afweersysteem te prikkelen. Het stekeleiwit van Novavax kan contact maken met de ACE2-recepter van een cel, maar kan zich niet ontsluiten als het stekeleiwit van een echt virus. Van het vaccin komt noch het nanodeeltje noch het stekeleiwit de cel binnen.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=O2ffOChJRbE Novavax - der neue Star am Corona-Impfstoffhimmel]? Youtube.com: Dr. Otmar Sensen, 9 sept. 2021. Duur: 8 min. 2 sec. </ref>
 
De aangemaakte stekeleiwitten worden verzameld, gezuiverd en dan gehecht aan nanodeeltjes van Polysorbaat 80. Polysorbaat 80 is een oppervlakteactieve stof (surfactant) die vaak wordt gebruikt in de farmaceutische, cosmetische en voedingsmiddelenindustrie. Zij zit bijvoorbeeld zepen en shampoos. Het surfactant verlaagt de oppervlaktespanning, zodat de oplosbaarheid van het S-eiwit groter wordt en makkelijker in het lichaam wordt opgenomen.<ref name=":21" /> Zo'n nanodeeltje is 50 nanometer (= 0,00005 mm) in doorsnee .
 
Met de aangehechte stekeleiwit vertoont het nanodeeltje een 'corona' (kroon) van stekeleiwitten. Het lijkt daarmee op het SARS-Cov2-virus. Bij toediening van het Novavax-vaccin worden de nanodeeltjes met de viruseiwitten eraan ingespoten, samen met een natuurlijke hulpstof (saponin) en de hulpstof Matrix M om het afweersysteem te prikkelen. Saponinen zijn plantaardige glycosiden, suikerachtige moleculen die in planten voorkomen. Ze hebben zeepachtige eigenschappen en stimuleren de afweerreactie in de lymfeknopen.
 
Het stekeleiwit van Novavax kan contact maken met de ACE2-receptor van een menselijke cel, maar kan zich niet ontsluiten als het stekeleiwit van een echt virus. Van het vaccin komt noch het nanodeeltje noch het stekeleiwit de cel binnen.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=O2ffOChJRbE Novavax - der neue Star am Corona-Impfstoffhimmel]? Youtube.com: Dr. Otmar Sensen, 9 sept. 2021. Duur: 8 min. 2 sec. </ref> Het eiwit blijft niet lang in het lichaam bestaan, want het wordt meteen als lichaamsvreemd herkend. Er is dus veel minder gelegenheid om aan het ACE2-eiwit te binden.
 
Een punt van kritiek is dat het vaccin van Novavax "zeer snel op de markt is gebracht en dus niet voldoende getest"<ref name=":21" />. Het beschreven gebruik van saponin is een nieuwe techniek, die nog niet uitvoerig is beproefd<ref name=":21" />.
 
=== Verzwakt vaccin ===
Regel 136 ⟶ 151:
 
=== Geïnactiveerd vaccin ===
Dit vaccin bevat een geïnactiveerd SARS-CoV-2 virus. Het werkt op eenzelfde manier als de griepprik. Het virus wordt in enorme hoeveelheden gekweekt in bepaalde cellen. Vervolgens wordt het chemisch geïnactiveerd, zodat het niet meer infectieus is, dus niet meer ziek kan maken.<ref name=":14" /> Een nadeel is dat sommige virussen de chemische onschadelijkmaking mogelijk 'overleven', in het vaccin worden opgenomen en na vaccinatie iemand ziek maken, zij het waarschijnlijk in mindere mate.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Wc-AlxAmi90 Wann kommt Novavax und Valneva?] Youtube.com: Dr. Otmar Sensen, 1 dec. 2021. Duur: 10 min. 40 sec. </ref>
 
'''VLA2001.''' Het vaccin VLA2001van Valneva gebruikt een geïnactiveerd coronavirus en hulpstoffen om het immuunsysteem in te schakelen. Het is daardoor goed te vergelijken met een conventioneel vaccin. Het virus is gekweekt in Vero-cellen, dat zijn niercellen van apen. De gekweekte virussen zijn chemisch geinactiveerd. De structuur van het stekeleiwit is behouden. In het vaccin wordt aluin gebruikt als hulpstof ter versterking van de afweerreactie (immuunverstreker, adjuvans). Aluin dit is een zeer goed geteste immuunversterker en is in zeer lage niet-schadelijke hoeveelheden toegevoegd.<ref name=":21" />
 
Het vaccin van Valneva bevat ook de CpG immuunoppepper (CpG1018), die in miniscule vetbolletjes (lipide nanodeeltjes) zijn gestopt. Dit zijn kleine DNA-sequenties (reeksen) van 20-22 DNA-letters (bijzonder de letter C en G). Deze reeksen komen in bacteriën voor en ook in menselijke DNA.
 
Wanneer mensen in contact komen met bacteriën, worden deze organismen afgebroken en de in de bloedbaan vrijgekomen CpG-reeksen veroorzaken een immuunrespons, vergelijkbaar met een door bacteriën teweeggebrachte immuunreactie. .
 
'''VLA2001.''' Het vaccin VLA2001van Valneva gebruikt een geïnactiveerd coronavirus en hulpstoffen om het immuunsysteem in te schakelen. Hetinactief inactievegemaakte virus kan in de menselijke cel komen en zich niet vermenigvuldigen. Het voordeel van dit vaccin is dat niet alleen het stekeleiwit als uitwendig kenteken van het virus wordt aangeboden, alle dertien plaatsen waar ons afweersysteem kan aangrijpen. Er worden dan verscheidene antistoffen aangemaakt, gelijk bij een infectie met een actief virus. Wanneer het stekeleiwit van het actieve virus verandert, dan kan het afweersysteem nog altijd reageren op de overige uitwendige delen (oppervlaktestructuren, eiwitten) van het virus en daar antistoffen op afsturen. Het lichaam heeft meer mogelijkheden om het virus af te weren dan wanneer het enkel is voorbereid op het stekeleiwit.
 
Een punt van kritiek is dat de vermelde inzet van de CpG immuunbooster nog niet uitgebreid op mensen is getest<ref name=":21" />
'''VLA2001.''' Het vaccin VLA2001van Valneva gebruikt een geïnactiveerd coronavirus en hulpstoffen om het immuunsysteem in te schakelen. Het inactieve virus kan in de menselijke cel komen en zich niet vermenigvuldigen. Het voordeel van dit vaccin is dat niet alleen het stekeleiwit als uitwendig kenteken van het virus wordt aangeboden, alle dertien plaatsen waar ons afweersysteem kan aangrijpen. Er worden dan verscheidene antistoffen aangemaakt, gelijk bij een infectie met een actief virus. Wanneer het stekeleiwit van het actieve virus verandert, dan kan het afweersysteem nog altijd reageren op de overige uitwendige delen van het virus en daar antistoffen op afsturen. Het lichaam heeft meer mogelijkheden om het virus af te weren dan wanneer het enkel is voorbereid op het stekeleiwit.
 
'''Sinovac.''' Een ander voorbeeld van een vaccin met een geïnactiveerd coronavirus is Coronavac, ook Sinovac geheten, van de Chinese producent Sinovac Biotech<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/CoronaVac</ref>.
 
== Meer informatie ==
Regel 147 ⟶ 170:
[https://nl.wikipedia.org/wiki/COVID-19-vaccin COVID-19-vaccin], nl.wikipedia.org.
 
[https://www.ema.europa.eu/en/human-regulatory/overview/public-health-threats/coronavirus-disease-covid-19/treatments-vaccines/covid-19-vaccines COVID-19 vaccines], op: EMA.Europ.eu. Statusinformatie betreffende de goedkeuring en invoering van vaccins in de Europese Unie.
'''Valneva.'''
 
[https://www.youtube.com/watch?v=ogA-YZVLIMU How it is made]. Youtube.com: Pierre Capel, 25 mei 2023. Duur: 7 min. 21 sec. Hoe het genetische vaccin tegen SARS-CoV-2 gemaakt is. Technische uitleg in het Nederlands door de Nederlandse immunoloog Pierre Capel.
 
'''Valneva.'''
 
[https://www.youtube.com/watch?v=44MmUvd4-wk Worldwide Vaccine Series | Episode 01: Valneva COVID-19 Vaccine]. Youtube.com: Dr. Hong's Pharmacy Classroom, 23 aug. 2021. Duur: 2 min. 38 sec. Over de producenten en de samenstelling van het vaccin.
 
'''Novavax.'''
 
Vaccin NVX-CoVID373 van Novavax
 
https://www.novavax.com/our-unique-technology Informatie door Novavax over het vaccin het de gebruikte techniek om het te maken.
 
[https://www.precisionvaccinations.com/vaccines/novavax-covid-19-vaccine Novavax COVID-19 Vaccine], op: PrecisionVaccinations.com. Overzichtsartikel dat steeds wordt geactualiseerd.
Regel 159 ⟶ 188:
[https://www.youtube.com/watch?v=tlB-5E-wpU0 Novavax | How does Novavax work?] Youtube.com: Friendly Neighborhood Immunologist, 13 juli 2021. Duur: 12 min. 23 sec. Verklaart met een opgebouwde tekening de maak, de samenstelling en de werking van het vaccin en de werking van het immuunsysteem.
 
[https://www.youtube.com/watch?v=O2ffOChJRbE Novavax - der neue Star am Corona-Impfstoffhimmel]? Youtube.com: Dr. Otmar Sensen, 9 sept. 2021. Duur: 8 min. 2 sec. ArtsTandarts Otmar Sensen verklaart de productie en werking van het vaccin.
 
Novavax Oct 11th 2021 Interim Results (Severe Outcome Data Review). Youtube.com: Drbeen Medical Lectures, 20 oktober 2021. Duur: 25 min. 35 sec. Over de bijwerkingen van het vaccin als gebleken bij proefpersonen. Het beeld ervan is gunstig te waarderen.
 
[https://www.youtube.com/watch?v=YBWdCOwEP7s Novavax COVID vaccine Where are you? Will you be too late?] Youtube.com: Dr. Hong's Pharmacy Classroom, 31 okt. 2021. Duur: 11 min. 51 sec. Behandelt allerlei vragen over het coronavaccin van Novavax.
 
[https://www.bitchute.com/video/9SaDy3yfal0T/ Novavax]. Bitchute.com: pierrecapel, 21 dec. 2021. Duur: 9 min. 13 sec. Gepensioneerd immunoloog Pierre Capel beschrijft de vervaardiging en de samenstelling van dit vaccin.
https://www.novavax.com/our-unique-technology Informatie door Novavax over het vaccin het de gebruikte techniek om het te maken.
 
=== Bijwerkingen ===
Regel 179 ⟶ 210:
 
''Artsen Voor Vrijheid'' ([https://www.artsenvoorvrijheid.be/ Artsenvoorvrijheid.be]) is een Belgisch "neutrale, onafhankelijke organisatie die getuigenissen verzamelt van artsen en specialisten, zorgpersoneel en verpleegkundigen, wetenschappers en laboranten, patiënten en hun familie, zelfstandigen, werknemers en ouders. Artsen Voor Vrijheid biedt een platform en klankbord aan vele artsen die de maatregelen kritisch benaderen. Daarnaast bieden we een overzicht van actuele informatie komende van andere bronnen rond de corona crisis."<ref>Citaat genomen van de website op 4 dec. 2021: https://www.artsenvoorvrijheid.be/blog/wie-zijn-wij/</ref>
 
[https://www.youtube.com/watch?v=kE9UUX7NV5Q Spike Protein from Infection or Vaccine Can Be Problematic for Some (An Article Review)]. Youtube.com: DrBeen medical Lectures, 28 dec. 2021. Duur: 43 min. 44 sec. Na een vaccinatie die zich tegen het stekeleiwit richt of na een natuurlijke infectie is het mogelijk dat ons lichaam antistoffen aanmaakt tegen de ACE2-receptor van onze cellen, waardoor vreemde bijwerkingen of langdurige COVID resulteren. Been vindt daarom dat anti-stekeleiwit vaccins tegen het SARS-CoV2 heroverwogen moeten worden.
 
== Zie ook ==
[[Vaccin]] | [[Coronacrisis]]
 
== BronBronnen ==
[https://www.youtube.com/watch?v=mooLTE5MvVs Hoe werkt het corona vaccin?] Youtube.com: Erasmus MC, 8 jan. 2021. Duur: 2 min. 55 sec. Over de werking van het mRNA-vaccin van Pfizer/BioNTech.
 
Pieter Borger, [https://twitter.com/BorgerPieter/status/1473420525737287686 berichten] op Twitter.com, 21 dec. 2021. Reeks berichten over de vaccins van Novavax en Valneva.
 
Zie ook de Voetnoten hieronder.