k
geen bewerkingssamenvatting
kGeen bewerkingssamenvatting |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 29:
'''Complotsmeders.''' Het complot wordt gesmeed door een groep kwaadwillenden. Dit is een groep die door de complotdenker al gewantrouwd werd vóórdat jij de groep een complot toedacht. Vaak zijn de verdachte groepen machtig, hebben ze grote (of vermeend grote) invloed in de samenleving, zoals politici, staatsambtenaren ('deep state'), bankiers, media, wetenschappers; of zijn ze geheimzinnig en hebben ze invloedrijke leden in de maatschappij, zoals de [[Vrijmetselarij|Vrijmetselaars]]; of behoren ze tot een etnische minderheid met invloedrijke leden in de maatschappij, zoals de [[Joden]]. Helaas zijn de Joden de groep die in de geschiedenis het meest geleden hebben onder de gevolgen van complotdenken.
'''Onbewezen.''' Meestal wordt de term 'complottheorie' in ongunstige zin gebruikt: op onvoldoende gronden een samenzwering onderstellen. Een kenmerk van een complottheorie is dat zij onbewezen is. ▼
'''Oorsprong.''' Waar komt het complotdenken vandaan? Waarom denken mensen zo? De algemene oorsprong van complottheorieën bestaat in tweeërlei neiging van ons mensen<ref name=":0" />: ▼
'''(On)waarheid.''' Een complottheorie kan wáár zijn, maar evengoed onwaar; in elk geval is zij onbewezen. Een kwaad vermoeden kan later waar of onwaar ''blijken'' te zijn. Een voorbeeld is het vermoeden dat de Amerikaanse president persoonlijk betrokken is geweest bij het afluisteren van de democraten (Watergateschandaal). Dat vermoeden zou in 1973 onbewezen zijn, maar in 1974 kwam het bewijs voor de waarheid ervan. Toen het bewijs geleverd was, was het vermoeden geen complottheorie meer, maar een feit, een bewezen geval van een complot. ▼
# onze neiging om vreemden of groepen, die geheimen hebben, te wantrouwen. Bij complotdenken verdenken wij een groep die we reeds wantrouwden.▼
# onze neiging om uit te gaan van het ergste als er gevaar is of als er een ramp gebeurd is. Bijvoorbeeld, we lopen op de weg, zien een auto op ons afkomen en denken meteen aan het ergste: niet mijn been of voet, maar mijn leven is in gevaar! De grote schrik stelt ons in staat snel te reageren (of kan ons verlammen). In het algemeen is het nuttig om van het ergste uit te gaan. Maar als er meer tijd is om het gevaar te bezien of te onderzoeken, kunnen we tot een meer juiste overtuiging en meer passende reactie komen. Wat de auto betreft zouden we kunnen waarnemen dat zijn knipperlicht aangeeft, dat hij rechtsaf zal slaan, voordat hij ons bereikt.▼
De argumenten, de ''gegevens'' die aangevoerd worden ter onderbouwing van de complottheorie kunnen best voor een deel waar zijn, of zelfs alle waar, maar de conclusie is onvoldoende gegrond, het vermeende complot is niet aangetoond. Gegevens zijn vaak voor meerderlei uitleg vatbaar. Men ''kan'' er ''ook'' een complot in/achter denken. ▼
Beide genoemde neigingen hebben de emotie van vrees gemeen. Complottheorieën zijn altijd te verwachten ''in bange tijden''. ▼
'''Begronding.''' Complottheorieën verschillen in hun begronding. Sommige zijn goed voorstelbaar, andere zijn zeer vergezocht of bizar. De vergezochte theorie van de platte aarde zegt dat de aarde niet rond, maar plat is, en dat de wetenschap de mensheid daarover al eeuwenlang voorliegt. Een aanhanger ervan kan beweren dat iedere foto van de (bolvormige) aarde, gemaakt door de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA, met een computerprogramma is gemanipuleerd. Sommige complottheorieën lijken goed doordacht; hun aanhangers beroepen zich vaak op een eigen onderzoek. ▼
'''Vatbaarheid.''' Wat voor mensen zijn dat, die complotdenkers? Wel, wij zijn allemaal in meer of mindere mate gevoelig voor complotdenken<ref name=":0" />. Doch bepaalde particuliere eigenschappen vergroten de kans dat iemand in een complottheorie gelooft: goedgelovigheid, lager opgeleid-zijn. Links- en rechtsextremisten geloven eerder aan een complottheorie. Mensen die aan een complottheorie geloven, geloven ook vaker in paranormale verschijnselen. Mensen die goed zijn in analytisch denken zijn minder geneigd in een complottheorie te geloven. ▼
'''Symptomen.''' Symptomen van complotdenken zijn: met betrekking tot een gevaar of ramp wordt gewaagd van een achterliggend 'plan', een geheime 'bedoeling'. Men verwijst naar een bepaalde club, groep, organisatie met dat plan, die bedoeling. En soms zegt men weet te hebben van het oogmerk van deze groep.
▲'''Oorsprong.''' Waar komt het complotdenken vandaan? Waarom denken mensen zo? De algemene oorsprong van complottheorieën bestaat in tweeërlei neiging van ons mensen<ref name=":0" />:
▲'''Onbewezen.''' Meestal wordt de term 'complottheorie' in ongunstige zin gebruikt: op onvoldoende gronden een samenzwering onderstellen. Een kenmerk van een complottheorie is dat zij onbewezen is.
▲# onze neiging om vreemden of groepen, die geheimen hebben, te wantrouwen. Bij complotdenken verdenken wij een groep die we reeds wantrouwden.
▲'''(On)waarheid.''' Een complottheorie kan wáár zijn, maar evengoed onwaar; in elk geval is zij onbewezen. Een kwaad vermoeden kan later waar of onwaar ''blijken'' te zijn. Een voorbeeld is het vermoeden dat de Amerikaanse president persoonlijk betrokken is geweest bij het afluisteren van de democraten (Watergateschandaal). Dat vermoeden zou in 1973 onbewezen zijn, maar in 1974 kwam het bewijs voor de waarheid ervan. Toen het bewijs geleverd was, was het vermoeden geen complottheorie meer, maar een feit, een bewezen geval van een complot.
▲# onze neiging om uit te gaan van het ergste als er gevaar is of als er een ramp gebeurd is. Bijvoorbeeld, we lopen op de weg, zien een auto op ons afkomen en denken meteen aan het ergste: niet mijn been of voet, maar mijn leven is in gevaar! De grote schrik stelt ons in staat snel te reageren (of kan ons verlammen). In het algemeen is het nuttig om van het ergste uit te gaan. Maar als er meer tijd is om het gevaar te bezien of te onderzoeken, kunnen we tot een meer juiste overtuiging en meer passende reactie komen. Wat de auto betreft zouden we kunnen waarnemen dat zijn knipperlicht aangeeft, dat hij rechtsaf zal slaan, voordat hij ons bereikt.
▲Beide genoemde neigingen hebben de emotie van vrees gemeen. Complottheorieën zijn altijd te verwachten ''in bange tijden''.
▲De argumenten, de ''gegevens'' die aangevoerd worden ter onderbouwing van de complottheorie kunnen best voor een deel waar zijn, of zelfs alle waar, maar de conclusie is onvoldoende gegrond, het vermeende complot is niet aangetoond. Gegevens zijn vaak voor meerderlei uitleg vatbaar. Men ''kan'' er ''ook'' een complot in/achter denken.
▲'''Vatbaarheid.''' Wat voor mensen zijn dat, die complotdenkers? Wel, wij zijn allemaal in meer of mindere mate gevoelig voor complotdenken<ref name=":0" />. Doch bepaalde particuliere eigenschappen vergroten de kans dat iemand in een complottheorie gelooft: goedgelovigheid, lager opgeleid-zijn. Links- en rechtsextremisten geloven eerder aan een complottheorie. Mensen die aan een complottheorie geloven, geloven ook vaker in paranormale verschijnselen. Mensen die goed zijn in analytisch denken zijn minder geneigd in een complottheorie te geloven.
▲'''Begronding.''' Complottheorieën verschillen in hun begronding. Sommige zijn goed voorstelbaar, andere zijn zeer vergezocht of bizar. De vergezochte theorie van de platte aarde zegt dat de aarde niet rond, maar plat is, en dat de wetenschap de mensheid daarover al eeuwenlang voorliegt. Een aanhanger ervan kan beweren dat iedere foto van de (bolvormige) aarde, gemaakt door de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA, met een computerprogramma is gemanipuleerd. Sommige complottheorieën lijken goed doordacht; hun aanhangers beroepen zich vaak op een eigen onderzoek.
'''Risico.''' Het risico dat complotdenkers lopen is:
| |||