k
→Jaren '40
k (→16e eeuw) |
k (→Jaren '40) |
||
Regel 825:
In 1939/40 leven in Nederland 160.000 Joden, van wie 140.000 de Nederlandse nationaliteit hebben<ref name=":1">[https://nos.nl/artikel/2320304-excuses-rutte-overheid-schoot-tekort-tijdens-de-holocaust.html Excuses Rutte: overheid schoot tekort tijdens de Holocaust], NOS.nl, nieuwsbericht van 26 jan. 2020.</ref>. De overigen zijn meest Joden die zijn gevlucht uit Duitsland. Stap voor stap voert de Duitse bezetter in de bezettingsjaren anti-Joodse maatregelen in. In twee jaar tijd voltrektt zich een ontwikkeling, die in nazi-Duitsland zelf acht jaar heeft geduurd. Er worden 107.000 Joden weggevoerd naar de vernietigingskampen, van wie er 102.000 het niet overleven<ref name=":1" />. Dat is naar verhouding het hoogste aantal Joodse slachtoffers in de door Hitler-Duitsland bezette landen in West-Europa. Uit Den Haag zijn in de oorlog 10.000 Joden naar de concentratiekampen gebracht. Uit Deventer, waar in 1942 590 personen als Joodse ingezetenen geregistreerd stonden, zijn 401 in de holocaust omgekomen<ref>[http://www.timesofisrael.com/restaurant-owner-evicts-dutch-jewish-community-from-synagogue/ Restaurant owner evicts Dutch Jewish community from synagogue], nieuwsbericht op TimesofIsrael.com, 31 juli 2018.</ref>. [[Bestand:Razzia Meijerplein februari 1941.jpg|miniatuur|564x564px|Razzia op Joden, Jonas Daniël Meijerplein te Amsterdam. De eerste razzia op Joden. Op zaterdagmiddag 22 februari 1941 verscheen een colonne Duitse vrachtwagens in de buurt van het Waterlooplein. De omgeving werd geheel afgezet. Op meedogenloze wijze werden jonge joodse mannen op het Jonas Daniël Meijerplein bijeen gedreven. Ook op de dag daarop werden vele joodse mannen opgepakt. In totaal 427 joden tussen de twintig en vijfendertig jaar werden afgevoerd naar het kamp Schoorl.]]
'''1940.''' Op 9 april valt het Duitse leger Denemarken en Noorwegen binnen. — Op 19 april wordt in Nederland, waar de oorlogsdreiging gevoeld wordt, de Staat van Beleg afgekondigd. Met de Staat van Beleg kan de overheid bijvoorbeeld burgers evacueren en spullen vorderen.<ref>Bron: https://twitter.com/Oorlogsbronnen/status/1384074310705242113, 19 april 2021.</ref> ▼
==== 1940 ====
▲
Op 10 mei 1940 valt het Duitse leger Nederland binnen. — Op 11 mei start de Slag om de Grebbeberg. Bij de hevige gevechten vallen ruim 400 Nederlandse en 275 Duitse doden. Na drie dagen stand te hebben gehouden trekt het Nederlandse leger zich terug. — Op 12 mei begint de Slag om de Afsluitdijk: het enige Nederlandse succes in deze meidagen. De Duitsers worden tegengehouden bij de stelling Kornwerderzand en de Afsluitdijk wordt behouden. — Op 14 mei wordt Rotterdam gebombardeerd. — Op 15 mei capituleert Nederland. Zeeland is uitgezonderd, daar wordt doorgevochten. De Koninklijke familie en het kabinet is dan al gevlucht. — Op 17 mei wordt het Zeeuwse Middelburg gebombardeerd. Er vallen 22 doden en een groot deel van de binnenstad wordt verwoest. Op 27 mei eindigt ook de strijd in Zeeland.<ref>Bron: https://twitter.com/Oorlogsbronnen/status/1394206067031216135, 17 mei 2021.</ref>
Regel 839 ⟶ 841:
Op 26 sept. verbieden de Duitse bezetters alle Joodse bladen. Alleen de Joodsche Raad mag een blad uitgeven: Het Joodsche Weekblad.
==== 1941 ====
Op 10 jan. verordent Rijkscommissaris Seyss-Inquart de registratie van alle joodse inwoners van Nederland bij het Bevolkingsregister. De gegevens zijn trouwens al bekend bij de Joodse gemeentes en het bevolkingsregister. Toch is de registratie, die een gulden kost, verplicht. Een jood die dit weigert kan een gevangenisstraf tot vijf jaar krijgen. <ref name=":3">Bron: Oorlogsbronnen.nl.</ref>
Regel 863 ⟶ 866:
In 1941 vertrekt het eerste bataljon vrijwilligers van de Weerbaarheidsafdeling van de NSB om als soldaten in het oostfront te vechten tegen de Bolsjewieken.<ref>Video: [https://www.youtube.com/watch?v=Eq_1Xwtsm04 Waffen SS first Dutch volunteers 1941 speech Mussert NSB WA translation east front]. Youtube.com: ItsEasyForYou, 23 mei 2009. Speelduur: 6 min. 16 sec. Eedaflegging aan Adolf Hitler, toespraak van Mussert, defilé. </ref>
==== 1942 ====
Vanaf 3 mei wordt de Joden het dragen van een Jodenster verplicht gesteld. De ster dient zichtbaar op de borst gedragen te worden. De ster wordt gedistribueerd door de Joodsche Raad en kost 4 cent per stuk.<ref>Bron: https://twitter.com/Oorlogsbronnen/status/1389132637508358144, 3 mei 2021.</ref>
Regel 878 ⟶ 882:
Op 11 nov. worden tijdens een razzia bij confectiefabriek 'Hollandia Kattenburg' in Amsterdam-Noord 367 Joodse medewerkers opgepakt. Samen met hun familieleden worden ze weggevoerd naar Duitse concentratiekampen.<ref>https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Razzia%20Hollandia-Kattenburg%20in%20Amsterdam. Geraadpleegd op 11 nov. 2021.</ref>[[Bestand:Een joodse ziekenverzorgster heeft zich vrijwillig aangemeld op het sportcomplex op het Amsterdamse Olympiaplein.jpg|miniatuur|563x563px|Amsterdam, Olympiaplein, 20 juni 1943. Een joodse ziekenverzorgster heeft zich vrijwillig aangemeld op het sportcomplex op het Olympiaplein. Haar bejaarde patiënten waren eerder die dag opgegepakt. Zij verkoos bij hen te blijven en liet zich samen met haar patiënten naar Westerbork afvoeren. De vrouw overleefde de oorlog niet. ]]
'''1943.''' In de nacht van 21 op 22 januari wordt “Het Apeldoornsche Bosch” geruimd, een instelling voor Joodse psychiatrische patiënten en verstandelijk gehandicapte kinderen, de enige Joodse instelling in Nederland waar Joden met een psychische aandoening zijn ondergebracht<ref name=":2">[https://nos.nl/artikel/2320418-herinneringscentrum-voor-1300-gedeporteerde-joden-uit-psychiatrisch-centrum.html Herinneringscentrum voor 1300 gedeporteerde Joden uit psychiatrisch centrum], NOS.nl, nieuwsbericht van 26 jan. 2020</ref>. Claartje van Aals, een jonge verpleegkundige, schrijft een laatste briefje aan haar hartsvriendin Aagje<ref>Aangehaald in [https://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/paul-blokhuis/documenten/toespraken/2020/01/20/toespraak-paul-blokhuis-herdenking-ontruiming-het-apeldoornsche-bosch Toespraak van staatssecretaris Paul Blokhuis bij de herdenking van de ontruiming van Het Apeldoornsche Bosch], 20 jan. 2020.</ref>: ▼
==== 1943 ====
▲
''“Vandaag gaan we foetsie. Waarheen weten we nog niet. Alles moet ik achterlaten, alleen het hoogstnoodzakelijke kan ik meenemen. Als ik wil, kan ik duiken, maar ik voel me verplicht om met de mensen mee te gaan, want daar gaat je hart toch wel naar uit. Agie, ik schei er uit.”''
Regel 898 ⟶ 904:
Op 20 juli worden zover bekend 2197 mensen, Joden, op transport gezet naar Sobibor, een vernietigingskamp in het oosten van Polen<ref name=":3" />.
==== 1944 ====
Op 4 aug. wordt Anne Frank gearresteerd in Het Achterhuis, waar ze is vanaf 6 juli 1942 is ondergedoken.
Op 13 september is het laatste transport van Joden vanuit Westerbork.
Regel 906 ⟶ 913:
Op 14 sept. wordt de eerste Nederlandse stad bevrijd: Maastricht, de hoofdstad van de Nederlandse provincie Limburg. Het zal nog negen maanden duren voordat op 11 juni 1945 de bevrijding van Nederland is voltooid.
<u>Razzia in Putten.</u> Op 2 oktober 1944 voert de Duitse bezetter een razzia uit in Putten en pakt 659 mannen op, het grootste deel van de mannelijke beroepsbevolking. De razzia is een represaillemaatregel voor de aanslag door een groep verzetsstrijder. Diezelfde avond gaan zo'n 110 woningen in vlammen op. Op die dag spreekt de plaatselijke hervormde predikent C. B. Holland (1878-1948) de mannen toe in de Oude Kerk en bidt met hen. Vervolgens verzoekt hij allen om samen [https://psalmboek.nl/zingen.php?psID=84&psvID=3#psvs Psalm 84 vers 3 en 4] te zingen. Volgens getuigen heeft de predikant zichzelf aangeboden om in plaats van de mannen te worden weggevoerd, wat werd afgeslagen. De mannen worden weggevoerd naar kamp Amersfoort en daarna afgevoerd naar diverse concentratiekampen, de meesten van hen, 606 in getal, naar concentratiekamp Neuengamme. Zeshonderd mannen zullen niet meer terugkeren.<ref name=":02">[http://nos.nl/artikel/2155135-joods-monument-in-putten-onthuld-voor-vergeten-werkkamp.html Joods monument in Putten onthuld voor vergeten werkkkamp], nieuwsbericht op NOS.nl, 27 jan. 2017. </ref><ref>Tijs van den Brink, [https://www.rd.nl/opinie/ds-holland-bood-zichzelf-aan-bij-razzia-putten-om-wegvoering-te-voorkomen-1.1598143 Ds. Holland bood zichzelf aan bij razzia Putten om wegvoering te voorkomen], RD.nl, 30 sept. 2019.</ref><ref>Informatiebord in de herdenkingshof bij het beeld 'Vrouw van Putten'. </ref>[[Bestand:Vrouw van Putten beeld.jpg|Standbeeld ter nagedachtenis van de razzia in Putten. Het werd op 1 oktober 1949 onthuld door koningin Juliana. De vrouw, in klederdracht, met een zakdoek in haar rechterhand, kijkt in de richting van de Oude Kerk, van waaruit de opgepakte mannen werden weggevoerd.|alt=|geen|omkaderd]]▼
De luchtlandingen beginnen op in de middag van 17 september. 's Avonds komen de Britse soldaten aan bij de Rijnbrug.
[[Bestand:Vrouw van Putten onderschrift.jpg|Woorden onder op het standbeeld 'Vrouw van Putten'. "En God zal alle tranen van hunne oogen afwisschen," aangehaald uit Opb. 21:4a.|alt=|geen|omkaderd]]Op 10 en 11 november vindt in Rotterdam een grote razzia plaats. Zo'n 52.000 mannen worden opgepakt en afgevoerd naar werkkampen in Oost Nederland of naar Duitsland in het kader van de Arbeidsinzet. De 'Razzia van Rotterdam' Het zal de grootste razzia in bezet Nederland zijn.<ref>https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Razzia%20van%20Rotterdam. Geraadpleegd 11 nov. 2021.</ref>▼
Op 18 en 19 september landen Poolse airbornes tussen Heelsum en Wolfheze, ten westen van Arnhem.
Het lukt de geallieerden niet de brug in Arnhem te veroveren, de vermaarde 'Brug te ver'.
Op 23 sept. geven de Duitsers het bevel tot ontruiming van Arnhem. Meer dan 90.000 inwoners vertrekken. De Duitsers plunderen de verlaten huizen.
De slag om Arnhem is voor de Duitsers de laatste overwinning in de Tweede Wereldoorlog. Er komen meer geallieerden om dan bij de geallieerde invasie op de kust van Normandië. Operatie Market Garden is grotendeels mislukt. Voor meer informatie, zie voetnoot<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=gllSvpLxGmc Duitse soldaten over de Slag bij Arnhem]. Youtube.com: Thirstypioneer, 12 okt. 2016. Speelduur: 29 minuten. Beelden afgewisseld met gesprekken met twee Duitse soldaten die bij Arnhem hebben gevochten en een Duitse historicus.</ref>.
▲<u>Razzia in Putten.</u> Op 2 oktober 1944 voert de Duitse bezetter een razzia uit in Putten en pakt 659 mannen op, het grootste deel van de mannelijke beroepsbevolking. De razzia is een represaillemaatregel voor de aanslag door een groep verzetsstrijder. Diezelfde avond gaan zo'n 110 woningen in vlammen op. Op die dag spreekt de plaatselijke hervormde
[[Bestand:Vrouw van Putten onderschrift.jpg|Woorden onder op het standbeeld 'Vrouw van Putten'. "En God zal alle tranen van hunne oogen afwisschen," aangehaald uit Opb. 21:4a.|alt=|geen|omkaderd]]In de nacht van 23 op 24 oktober worden 123 Airbornes, soldaten van de luchtlandingen die waren ondergedoken, in het geheim de Rijn overgezet, om bij de geallieerden te komen.
▲
<u>Hongerwinter.</u> Terwijl het deel van Nederland beneden de rivieren is bevrijd, moet Noord-Nederland nog een half jaar wachten. In de hongerwinter van 1944-45 sterven in het onbevrijde deel van Nederland ruwweg 20.000 Nederlanders door honger, uitputting en kou, waarvan 9000 geregistreerde gevallen. Met 'operatie manna' werpen Britse bommenwerpers voedselpakketten af ten behoeve van de hongerende bevolking in het westen en midden van Nederland.
==== 1945 ====
17 april. Het dorp Ede wordt bevrijd door de Canadezen met Sherman tanks (foto van zo'n tank hieronder).
Regel 930 ⟶ 950:
Op 15 aug. capituleert Japan. Daarmee komt een einde aan een periode van bezetting van Nederlands-Indië waarin zo'n 140.000 Nederlandse burgers en militairen vastzaten in Japanse kampen. Zeker 25.000 van hen kwamen om. - In New York de oprichting van de United Nations Organization (UNO), met als doel de handhaving van vrede en veiligheid.
==== 1946 ====
De voormalige Duitse Rijkscommissaris van Nederland in het bezette Nederland, Seyss-Inquart, wordt tijdens het Proces van Neurenberg op 1 oktober 1946 schuldig bevonden aan oorlogsmisdrijven en misdaden tegen de menselijkheid, en ruim twee weken later ter dood gebracht.
==== 1948 ====
==== 1949 ====
=== Jaren '50 ===
| |||