k
geen bewerkingssamenvatting
kGeen bewerkingssamenvatting |
|||
| (2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
Regel 58:
De landgraaf van Hessen gaf zich nu ook over. Kort, voordat de oorlog begonnen was, was Luther op 63 jarigen leeftijd gestorven. </blockquote>'''Augsburgs interim (1548)'''. Omdat de paus draalde met de toegezegde verbeteringen aan te brengen, begon de keizer zelf de kerkelijke zaken te regelen bij het ''Augsburgse interim'' (1548). <blockquote>De paus had het concilie van Trente verlegd naar Bologna omdat hij de oppermacht van de keizer begon te vrezen. Nu regelde de keizer de kerkelijke zaken zelf. In het Augsburgse interim werd vastgesteld, dat het Katholieke geloof moest gehandhaafd worden. Dit interim werd met dwang in gevoerd, maar overal stuitte men op tegenstand. </blockquote>'''Wederdopers.''' In vele landen van Europa openbaarde zich binnen het protestantisme een nieuwe richting, de richting van de ''[[Anabaptisten]]'' of ''Wederdopers''. <blockquote>De Anabaptisten leerden geheel iets anders dan de Reformatoren. Zij predikten dat door de zonde de mens, het huisgezin, de kerk, de maatschappij en de staat zo verdorven waren dat er iets nieuws moest geschapen worden. Geen herschepping, maar een ''nieuwe'' schepping. De Reformatoren leerden dat de genade herschept, maar dat weerspraken de Anabaptisten. Zij verwierpen de kinderdoop, eisten een kerk van louter heiligen, wilden geen staatsdiensten verrichten, verboden de eed enz.
Zij traden het eerst op in Zwitserland (Coenraad Grebel en Balthasar Hubmaier). Uit dat land verjaagd, verspreidden zij zich door Duitsland, Oostenrijk, Italië en andere landen. Hun invloed was op vele plaatsen groter dan die der Reformatie.</blockquote>Het toppunt van de dwaling van de Anabaptisten bemerkten wij in het nieuwe Jeruzalem, dat zij in Münster wilden stichten onder de heerschappij van Jan van Leiden, 'de koning van Sion'. <blockquote>De Anabaptisten hadden ook in Nederland veel aanhangers. Twee aan twee trokken hun apostelen erop uit, om te prediken en te dopen. Twee van hen, namelijk Jan Matthysz, een bakker uit Haarlem en Jan Beukelsz, een kleermaker uit Leiden, gingen zelfs over de grenzen en wisten in de stad Münster grote opgang te maken. De bisschop werd verjaagd en de stad werd geheel en al naar de zin van de Anabaptisten geregeerd. Jan van Leiden heerste als koning. De grootste gruwelen echter vonden er plaats. De stad werd echter ingenomen en Jan van Leiden werd gedood en in een ijzeren kooi aan de toren opgehangen. Jan Matthysz was al eerder in de strijd gevallen. Hiermede was deze 'nieuwe schepping' te midden van de oude wereld een mislukking gebleken. </blockquote>[[Bestand:Spread of the Anabaptists 1525-1550.png|thumb|Verspreiding van het anabaptisme over West-Europa in de periode 1525-1550{{Legenda|violet|Nederlandse [[Doopsgezinden]] (verspreid vanuit Emden (Nedersaksen).}}{{Legenda|lightblue|Zuid- en Centraal-Duitse anabaptisten (verspreid vanuit Königsberg in Franken)}}{{Legenda|lightgreen|[[Zwitserse Broeders]] (verspreid vanuit Zürich (stad).}}{{Legenda|yellow|[[Hutterieten]] (verspreid vanuit Nikolsburg)}}|geen|626x626px]]
In het jaar 1536 kwam Calvijn te Genève en bleef daar op aandringen van de prediker Willem Farel, totdat hij in 1538 die stad moest verlaten. Calvijn deed op een van zijn reizen Genève aan. Farel, die daar met Viret al gearbeid had in reformatorischen geest, bezwoer Calvijn, dat hij in die stad zou blijven. Calvijn gehoorzaamde en begon met de beide genoemde predikers krachtig te arbeiden aan de reformatie der kerk, maar de strenge tucht, welke Calvijn oefende, beviel aan vele inwoners niet. De Libertijnen zochten zijn val en in 1538 werd Calvijn met zijn ambtsbroeders Farel en Viret uit Genève verdreven.
Hij ging nu naar Straatsburg, waar hij door bemiddeling van zijn vrienden hoogleraar werd.
In 1541 keerde Calvijn op aandrang van de raad der stad naar Genève terug. De verwarring was in Genève, sinds Calvijn de stad verlaten had, zo groot geworden, dat de magistraat in 1840 besloot Calvijn terug te roepen. Eerst in 1541 voldeed hij aan het verzoek. Toen begon zijn reformatorische arbeid eerst voor goed. Hij gaf in hetzelfde jaar zijn „Ordonnances ecciésiastiques" ("Kerkelijke ordonanties") uit, waarin hij zijn beginselen voor de kerkregering blootlegde. Onder veel tegenstand zette hij de hervorming door. Niet alleen het kerkelijke, maar ook het huiselijk en maatschappelijk leven werd naar de Heilige Schrift geregeld. Ontzettend groot was de werkkracht die Calvijn ontwikkelde. Hij predikte zondags en in de week, hij gaf college aan vele studenten, hij schreef vele boeken en hij gaf mondelinge en schriftelijke adviezen aan honderden. In 1564 stierf hij.
'''Calvijn in betrekking tot de andere reformatoren.''' Van al de Reformatoren heeft Calvijn de meeste invloed gehad. Zijn leer en kerkinrichting was ook het meest naar de Heilige Schrift. Calvijn ging bij zijn leer uit van de volstrekte soevereiniteit van God. De verkiezing bood hem onmisbare troost voor de zekerheid van het heil. In de meeste leerstukken kwam hij met de andere Reformatoren overeen, maar in de leer van het avondmaal o.a. nam hij een zelfstandig standpunt in. Hij leerde, dat Christus' vlees en bloed wel gegeten en gedronken wordt, maar niet met de lichamelijke mond, doch met de mond van het geloof. De opvolger van Calvijn was Theodorus Beza. In Zwitserland verkreeg de Reformatie van Genève de overhand over die van Zwingli, voornamelijk omdat Zwingli's opvolger Bullinger met Calvijn overeenstemde in mening. {{Tijdbalk kerkgeschiedenis 1500-1549}}
=== Tijdtafel van gebeurtenissen ===
Regel 96 ⟶ 104:
1548. Augsburgse Interim. Adiaphoristische strijd.
1549. Consensus tigurinus.
'''Augsburgse godsdienstvrede (1555).''' Plotseling trad nu als redder van het bedreigde Protestantisme op Maurits van Saksen, die door zijn handelwijze de oorzaak werd van de Augsburgse godsdienstvrede (1555). <blockquote>Maurits van Saksen had een groot leger onder zijn bevel. Hij had in opdracht om Maagdenburg, het bolwerk der Protestanten, te tuchtigen. Toen de stad veroverd was, keerde Maurits plotseling zijn zwaard tegen de keizer, omdat deze zijn woord niet gehouden had jegens de landgraaf van Hessen. De keizer, op de oorlog niet voorbereid, moest in 1555 de vrede van Augsburg sluiten. Bij die vrede werden aan Katholieken en Protestanten gelijke rechten toegekend. </blockquote>'''Uitbreiding van de Reformatie.''' Gedurende al de jaren van strijd had de Reformatie zich uitgebreid in de Noordelijke landen, Denemarken, Noorwegen, Zweden en de Oost-zee-provincies. In al deze landen kwam de nieuwe leer tot heerschappij. De reformatorische beginselen van Calvijn hebben zich voornamelijk in Frankrijk, Nederland, Engeland en Schotland baan weten te breken.
<u>Frankrijk.</u> In Frankrijk was koning Frans I tegen de Reformatie, maar ondanks veel tegenstand nam het aantal Hervormden dagelijks toe, ook onder de hogere standen. Eerst had Luther in Frankrijk invloed, maar dit duurde slechts kort. Calvijns leer vond daarna overal ingang. In 1559 werd te Parijs reeds een eerste algemene synode gehouden, waar de Gallische confessie werd aangenomen.
<u>Nederland.</u> In Nederland oefende ook eerst de Hervorming van Luther veel invloed, maar de beginselen van Calvijn waren al spoedig hier bekend en behaalden de overhand. In 1524 verscheen de hele Heilige Schrift reeds in de Nederlandse taal. In 1559 ontwierp de Waalse predikant [[Guido de Brès]] een geloofsbelijdenis. In 1563 berijmde Petrus Datheen de Psalmen. In 1566 werd op een synode te Antwerpen de geloofsbelijdenis van de Bres aangenomen als de Nederlands confessie.
<u>Engeland.</u> In Engeland had Hendrik VIII de Rooms-Katholieke Kerk losgescheurd van de pauselijke stoel, maar hij wilde de Roomse leer laten zoals zij was. Onder zijn opvolger Eduard VI werd echter de Reformatie ter hand genomen. Thomas Cranmer, aartsbisschop te Canterbury, ging daarbij voor. Vele misbruiken werden afgeschaft (vormsel, oorbiecht, laatste oliesel, gebed voor de doden enz.). Heel dit goede werk kwam in gevaar, toen de 'bloedige Maria' aan de regering kwam (1553).
<u>Schotland.</u> In Schotland had Patrick Hamilton de reformatorische beginselen geleerd, maar voornamelijk John Knox werd de Reformator van Schotland. Hij was een gestreng man voor zichzelf en voor anderen.
Ook in Polen, waar de beroemde à Lasco vandaan kwam, die zoveel gedaan heeft voor de Reformatie. In Hongarije, Zevenbergen, Bohemen en zelfs Spanje en Italië vond Calvijns prediking weerklank. {{Tijdbalk kerkgeschiedenis 1550-1599}}
1551-1552. Heropening van het concilie van Trente.
1551. Majoristische strijd.
| |||