k
→1517-1648 Reformatie en Contra-reformatie
Regel 19:
Dit eerste tijdvak geeft ons tevens een beeldengalerij te aanschouwen van grote mannen, helden vol van geloof, zoals Luther, Zwingli, Calvijn en hun uitnemende helpers in verschillende landen, die in Gods kracht tegen dwaling, bijgeloof en gewetensdwang de strijd aanbonden. Voorts doet dit tijdvak ons zien, wat de contra-reformatie van Roomse zijde geweest is.
'''Luther.''' De man, die door God verkoren was, om het grote en gezegende werk van de Reformatie te beginnen, was [[Maarten Luther]] (1483-1546). Hij was van eenvoudige komaf, studeerde rechten, werd monnik te Erfurt, maakte een reis naar Rome, werd doctor in de theologie te Wittenberg, ontdekte evangelische waarheden in de Schrift en publiceerde te Wittenberg in oktober 1517 95 stellingen, waarmee hij misstanden in de kerk aan de orde stelde.
'''Aflaatkramerij.''' De naaste oorzaak voor het optreden van Luther was de schandelijke aflaatkramenij van de Dominicaner monnik Johan Tetzel. Wat was er gebeurd? Paus Leo X had een jubel-aflaat uitgeschreven ter wille van de bouw van de St. Pieterskerk. Tal van aflaatkramers trokken door de verschillende landen. Voor Noord-Duitsland was aangewezen Johan Tetzel. Schaamteloos bood deze zijn waar te koop aan. Luther leerde de jammerlijke gevolgen van deze handel kennen in de biechtstoel. Toen begon de ijver voor het Huis van de Heer hem te verteren en op 31 oktober 1517 verschenen zijn 95 stellingen aan de deur van de slotkapel te Wittenberg. Al deze stellingen hadden betrekking op de aflaat. Binnen korte tijd waren ze wijd en zijd verspreid, en ze oogstten op vele plaatsen in Europa veel bijval.
'''Druk op Luther uitgeoefend.''' De paus dacht eerst, dat de zaak van Luther een onbetekenende twist was, maar, spoedig van het tegendeel overtuigd, deed hij moeite, om de koene strijder tot zwijgen te brengen. → [[Maarten Luther]].
'''Vriendschap van Humanisten.''' Door zijn vrijmoedig optreden maakte Luther zich vele vrienden, die zijn beginselen echter niet doorzagen. De Humanisten Ulrich von Hutten en Franz von Sickingen zagen in Luther de man, die het opnam voor de vrije gedachte, maar zij begrepen niet, dat Luther in alles gebondenheid aan Gods Woord als eis stelde. De vriendschap van deze Humanisten was gevaarlijk voor het werk van de Kerkhervorming.
'''Melanchton.''' Van heel andere aard was de vriendschap van [[Philippus Melanchton]] (1497-1560), hoogleraar in de Griekse taal te Wittenberg, de bezadigde en vredelievende medestrijder van de grote hervormer Luther. Voor deze was hij van grote betekenis. Luther schreef: „ik ben de baanbreker, Melanchton is de man, die in stilte zaait met zijne rijke gaven, hem door God verleend".
'''Luther en aanhangers in de ban gedaan.''' Toen Luther zijn reformatorische denkbeelden door verschillende boeken trachtte te verbreiden, dreigde de paus met de ban. De paus veroordeelde 41 zinsneden uit deze boeken en gebood, dat Luther binnen 60 dagen herroepen zou, anders zou hij door de ban getroffen worden.
Toen Luther voor de Elsterpoort in Wittenberg alle pauselijke canonieke boeken en de bul verbrandde, deed de paus hem en al zijn aanhangers werkelijk in de ban. Toen was terugkeer onmogelijk geworden.
Eerst schreef Luther tegen de gedreigde ban, maar op 10 december 1520 verbrandde hij in tegenwoordigheid van een menigte studenten en doctoren alle pauselijke canonieke boeken en de dreigbul. Toen was de breuk met Rome's kerk een voldongen feit. De paus sprak nu de ban uit over Luther en al diens aanhangers en het interdict over alle plaatsen, waar deze zich mochten ophouden.
{{Tijdbalk kerkgeschiedenis 1500-1599}}
=== Tijdtafel van gebeurtenissen ===
1511. 31 Oct. Luther bevestigt zijn stellingen aan de deur van de slotkapel te Wittenberg.
1518. Luther voor Cajetanus in Augsburg. Melanchton hoogleraar in Wittenberg.
| |||