Oeigoeren

Oeigoeren is de naam van een overwegend islamitisch volk, dat verwant is aan de Turken en voornamelijk woont in de noordwestelijke autonome regio Xinjiang in China, waar ze 45% van de bevolking uitmaken (2019). Er leven naar schatting zo'n 10 miljoen Oeigoeren in China (2018).

Regio Xinjiang

Oeigoeren zijn etnisch verwant aan de volken in Centraal-Aziatische landen als Oezbekistan, Kazachstan en Kirgizië. Ze spreken van oorsprong een taal die meer verwant is aan het Turks dan aan het Chinees. De meeste Oeigoeren zijn islamitisch. Etnisch, talig en religieus voelen zij een verwantschap met volken meer naar het westen, zoals de Turken. Turkije herbergt de grootste diaspora Oeigoeren (2018).

Onafhankelijkheidsstreven

Een deel van de Oeigoeren streeft onafhankelijkheid na. Een Oeigoerse onafhankelijkheidsbeweging heeft de afgelopen jaren talloze, bloedige aanslagen gepleegd in China. En duizenden Oeigoeren zijn naar Syrië en Irak afgereisd om zich aan te sluiten bij jihadistische groeperingen.

Onderdrukking

De reactie van de Chinese overheid was een omvangrijke campagne tegen extremisme. Zij houdt verschillende politieke en religieuze groepen van deze etnische moslimminderheid voor terroristen, mede omdat ze onafhankelijkheid wensen. De Oeigoeren in Xinjiang worden met camera's met gezichtsherkenning, checkpoints, militairen en afname van DNA in de gaten gehouden.

Belangrijkste volken in Xinjiang (2000).

██ Oeigoeren

██ Han-Chinezen

██ Kazachen

Volgens de Verenigde Naties (2018) zitten ruim een miljoen islamitische Chinezen, veelal Oeigoeren, vast in tientallen heropvoedingskampen. China ontkent dat er heropvoedingskampen zijn: het zijn juist centra voor educatie en opleiding. Een hoge partijfunctionaris zei (2018) dat personen "die misleid zijn door religieus extremisme (...) zullen worden geholpen met hervestiging en educatie". China zegt dat het de religie en cultuur van zijn etnische minderheden beschermt en dat de "veiligheidsmaatregelen" nodig zijn ter voorkoming van terrorisme en extremisme.

Omdat de wereld een goede verhouding met China wil, is het lastig om het lot van de Oeigoeren bespreekbaar te maken.

Geschiedenis

In de jaren '80 van de 20e eeuw genoten bevolkingsgroepen zoals de Oeigoeren privileges volgens Beller-Hann. Dat is echter geleidelijk aan veranderd.

In 2009 zei de Turkse premie Erdogan dat de behandeling van moslims in China gelijk staat aan genocide. Daarop was de relatie met China een tijdlang slecht.