Oude kerkgeschiedenis: verschil tussen versies

Het eerste tijdvak van de Oude Kerkgeschiedenis is de '''apostolische eeuw''' (30 - c. 100 n.C.), van de geboortedag van Christus' gemeente op de Pinksterdag tot circa 100. Deze periode heeft door het werk van de apostelen en de teboek­stelling van de Nieuw-Testamentische geschriften een grondleggend karakter gehad. Het boek „[[De Handelingen der Apostelen|De Handelingen van de apostelen]]", dat naast de apostolische brieven de oudste bron van de Kerkgeschiedenis is, tekent met sobere doch treffende woorden het ontstaan en het leven van de Jeruzalemse gemeente. De kerkgeschiedenis begint met de geboorte van de gemeente van Jezus Christus: de samenvoeging van de gelovigen, door de Heilige Geest, tot één lichaam, met als Hoofd de verheerlijkte Heer in de hemel. 

'''Vervolging.''' Ook wordt in dit eerste tijdvak reeds het voorspel gezien van de bloedige vervolging, waaraan de Kerk in de volgende eeuwen zou blootstaan. Men denke aan [[Stefanus]], [[Jakobus (naam en verwijzing)|Jacobus]], [[Paulus]], [[Petrus]] en [[Johannes (apostel)|Johannes]]. Paulus was eerst zelf een vervolger van de Gemeente. De eerste vervolging, in de eerste eeuw, kwam van de vijandige Joden, onder wie Saulus van Tarsus, en duurde betrekkelijk kort, maar daarop, reeds in de tweede helft van de eerste eeuw, volgde de vervolging door de heidenen, en deze vervolging was veel vreselijker. In drie perioden kan de vervolging door de heidense Romeinen verdeeld worden. De eerste periode valt in de 1e eeuw en is meer te beschouwen als uitbarstingen van persoonlijke wreedheid en willekeur van sommige Keizers, zoals Nero en Domitianus.

Het tweede tijdvak van de oude kerkgeschiedenis is de tijd van de '''wording van de Katholieke kerk''' (100-323 n.C.): het ontstaan en de ontwikkeling van deze kerk. Dit tijdvak kenmerkt zich door strijd. Het oude Jodendom en het oude Heidendom riepen een strijd in het leven ''binnen ''de kerk en het geweld van de Romeinse staat en de Heihei­dense wetenschap bekampten haar ''van buiten. ''UitHet dezeis strijdde kwamtijd devan kerkvervolgingen alsvan de ''Katholieke ''zegevierend techristenen, voorschijn.vervolgingen Haardie overwinningreeds werdin bekroond,het toeneerste Constantijntijdvak (laterwaren bijgenaamdbegonnen. ''deDit Grote'')tweede aantijdvak deduurde regeringruim kwamtwee eeuwen (100-323).

'''Uitbreiding.''' Uit de getuigenissen van Justinus Martyr, Irenaeus, Tertullianus blijkt dat zich het Christendom gedurende de tweede eeuw niet slechts in het Romeinse rijk maar ook in de omliggende landen heeft uitgebreid, ofschoon de stichting van de meeste gemeenten in duisterheid ligt. Niettegenstaande de zware vervolgingen vermeerdert het aantal Christenen steeds en vormt in de staat een zeer machtige minderheid, zoals de Israëlieten door natuurlijke aanwas in Egypte.

'''Dwalingen.''' In de gemeente zelf ontstaan echter behalve de nagenoemde sekten, verscheidene dwaalbegrippen en verkeerde praktijken, als:

<u>3. Standvastigheid van de martelaren</u>. Ook de standvastigheid van de martelaren wekte de verbazing en bewondering van de heidenen. „Kruisigt ons — roept Tertullianus (leefde ca. 160-220) uit — foltert ons, verbrijzelt ons! Wij winnen in aantal, naarmate we door u worden weggemaaid: een zààdzáád is het bloed van de christenen”<ref name=":0" />

Tegen zulke aanvallers stelden zich spoedig talrijke [[Apologeten]] of „Verdedigers van het geloof” te weer, die in hun voor een deel nog bewaard gebleven geschriften de lasteringen van de heidenen weerlegden, de dwalingen van het Heidendom aantoonden en de waarheid van Jezus' leer overtuigend bewezen. De beroemdste apologeten waren [[Justinus de Martelaar|Justinus]], [[Ireneüs van Lyon|Ireneüs]], [[Cyprianus]], [[Tertullianus]], [[Clemens van Alexandrië]] en [[Origenes]]. Te Alexandrië in Egypte werd in de tweede eeuw zelfs een zogenaamde Katechetenschool gesticht met het doel, bekwame verdedigers van de christelijke waarheid te vormen.

De gevaarlijkste vijanden van het christendomschristendom waren ten allen tijde de dwaalleeraarsdwaalleraars, welke uit hoogmoed hun verstand niet aan de het geloof wilden onderwerpen en daarom de leer van Christus vervalsten, en vele anderen meesleepten. Zulke dwaalleraars waren er reeds in de eerste eeuw, naar het woord van de apostel Paulus: <blockquote>''1Co 11:19  Want er moeten ook sekten onder u zijn, opdat ook de beproefden onder u openbaar worden. (Telos)''</blockquote>Men houde in het oog, dat niet allen die dwaalden, formele ketters waren. Tot de gewichtigste ketterijen van de eerste eeuwen behoren

* de [[Gnostiek|gnostieke]] leer van [[Cerinthus]], welke vermoedelijk door de apostel [[Johannes (apostel)|Johannes]] is bestreden;

* de Nazareërs;

* de Eskesaïeten, die Jodendom en christendom met astrologie en tovenarij vermengden.

De ''Chiliasten'' of ''Millenarii'' (van ''mille'' = duizend) beweerden, dat na een zesduizendjarig bestaan van deze wereld de Antichrist zal komen en zegepralen. Na een heerschappij van drie en een half jaar zal de Christus overwinnen. Dan begint het [[Duizendjarige rijk|duizendjarige rijk]], dat zijn zetel te Jeruzalem heeft. Christus beheerst de wereld, die in een paradijs-toestand zal verkeren. Al die tijd blijft satan machteloos. Na die tijd hervat hij de strijd, die eindigt met zijn volslagen nederlaag en het Laatste Oordeel.

Het derde tijdvak van de oude kerkgeschiedenis is de tijd van de '''Grieks-Romeinse rijkskerk''' en duurt ruim twee en een halve eeuw (323-590 n.C.). Daarin zien we de Katholieke kerk zich huwen aan de staat. Ze wordt daardoor Grieks-Romeinse rijkskerk. In die kerk ontwikkelt zich het ''dogma, ''wordt het ''leven ''veruitwendigd, neemt de leer van de ''dubbele moraal ''vaste vormen aan en komt de ''hierarchiehiërarchie ''tot meerdere ontplooiing. Wegens de ontwikkeling van het dogma wordt deze tijd ook genoemd "de dogmatische tijd in de Grieks-Romaanse Staatskerk"<ref>H.A. van der Mast, ''Beelden en schetsen uit de kerkgeschiedenis'' (Amsterdam: H.A. van Bottenburg, 1924), blz. 580. </ref>.