Rooms-Katholieke Kerk

De Rooms-Katholieke Kerk (RKK), ook kortweg Katholieke Kerk genoemd, is het grootste kerkgenootschap binnen de christenheid. Eind 2008 waren er in wereld 1,16 miljard rooms-katholieken. De RKK beroept zich op de Bijbel, maar ook op de Traditie en het leergezag van Rome.

De landen waar de meeste katholieken wonen zijn Brazilië en Mexico (stand 2016). In Nederland zijn ruim 4,2 miljoen katholieken (2010). Van hen is ongeveer 6 procent actief als vrijwilliger in de kerk (2010). In Nederland gaat zo’n 7 procent van de katholieken met grote regelmaat naar de kerk (2010). Met Kerstmis en Pasen gaan er meer. 

Mariaverering. In de leer neemt Maria, de moeder van Jezus Christus, een zeer vooraanstaande plaats in. De bijzondere verering van haar is kenmerkend voor de rooms-katholieke leer en praktijk. Ze zou in haar aardse leven altijd maagd zijn gebleven en geen andere kinderen dan haar zoon Jezus hebben gehad. Ze wordt onder meer 'de moeder van God', 'moeder van God de Zoon', 'bruid van de Heilige Geest', de 'Koningin van de hemel', 'toevlucht van de zondaars', "Medeverlosseres' en 'moeder van de kerk' genoemd. Ze heeft de rol van middelares gekregen, tot wie dikwijls wordt gebeden. Zie verder bij het artikel Mariaverering. 

Heiligenverering. De verering van zogenoemde heiligen neemt in de kerk een prominente plaats in. Het kerkelijk jaar heeft vele dagen gewijd aan de gedachtenis van deze of gene heilige. Zo is er een feestdag van de heilige Franciscus van Sales, die patroonheilige van de katholieke journalistiek is. Tot de heiligen wordt ook gebeden. Op 9 mei 2013 bijvoorbeeld deelde de presentatrice van de roomskatholieke omroep Radio Maria mee dat men negen dagen lang tot "Sint Jozef" (Sint = heilige) had gebeden. 

Ook de verering van overblijfselen en voorwerpen (relikwiën) neemt in de Rooms-Katholieke Kerk een plaats in.

Priesters en kloosterlingen moeten ongehuwd blijven (celibaatsplicht). Geen enkele andere kerk in de geschiedenis heeft van alle 'geestelijken' gevraagd dat ze celibatair leven. 

De kerk scheldt boete voor beleden zonden kwijt door een aflaat.  

De leider van de Rooms-Katholieke Kerk is de bisschop van Rome en wordt paus genoemd. Hij is tevens staatshoofd van Vaticaanstad. De officiële titel van de paus is Pontifex Maximus (=Grootste Bruggenbouwer). Daarnaast wordt hij Heilige Vader genoemd. Een paus regeert doorgaans tot zijn dood.

De paus wordt gekozen door kardinalen die daarvoor uit de hele wereld in Rome bijeenkomen achter gesloten deuren. Kardinalen zijn 'geestelijken' die op de paus na de hoogste rang in de Rooms-Katholieke Kerk bekleden. Voor de verkiezing van een nieuwe paus gaan ze 'in conclaaf' - van Lat. cum clave = 'met de sleutel', daar de stemming achter gesloten deuren plaatsheeft. De kardinalen van het conclaaf mogen niet ouder dan 80 jaar zijn. In 2013 namen ruim 100 stemgerechtigde kardinalen aan de verkiezing deel. Gewoonlijk wordt de nieuwe paus uit hun midden gekozen. Hij moet minstens tweederde van de stemmen krijgen. Kanshebbers op het pausschap worden 'pausbaar' (papabile, meervoud papabili) genoemd. Het conclaaf van kardinalen kan uren tot zelfs jaren duren (zie paragraaf Geschiedenis verderop).

In zijn bestuur van de kerk wordt de paus bijgestaan door de Bisschoppensynode, die (anno 2009) uit 250 'synodevaders' bestaat.

Sint Pieter Basiliek te Rome.

Nederland en België zijn elk een kerkprovincie. In de Nederlandse kerkprovincie gaan 300.000 rooms-katholieke gelovigen regelmatig in het weekeinde naar de kerk (2009). Deze kerkprovincie omvat zeven bisdommen: Utrecht, Groningen-Leeuwarden, Haarlem-Amsterdam, Rotterdam, Den Bosch, Breda en Roermond. Een bisdom (of diocese) is het ambtsgebied van een bisschop. Het belangrijkste bisdom heet een aartsbisdom en de bisschop heet aartsbisschop. Het aartsbisdom in Nederland is het bisdom Utrecht. Het qua aantal gelovigen grootste bisdom is dat van Den Bosch.

Een bisdom omvat parochies met aan het hoofd een pastoor. Een pastoor (van Lat. pastor= herder) is een priester die door de bisschop benoemd werd als verantwoordelijke van een parochie. De gelovigen die aan de herderlijke zorg van de pastoor zijn toevertrouwd vormen een parochie. De parochie wordt bestuurd door het parochiebestuur (kerkbestuur) en bestaat uit de pastoor (voorzitter) en leken die door de bisschop zijn benoemd. De pastoor kan worden bijgestaan door een kapelaan (in Nederland) of onderpastoor (in Vlaanderen); ook genoemd parochievicaris.

Meerdere parochies kunnen een dekenaat (of decanaat) vormen met aan het hoofd een deken. Het doel is voornamelijk het bundelen van werkzaamheden ten behoeve van de herderlijke zorg. De deken is een priester van het bisdom en is benoemd door de bisschop.

Jong Katholiek, de afdeling Jeugd en Jongeren van de Nederlandse kerkprovincie, organiseert jaarlijks de Katholieke Jongerendag, een ontmoetingsdag voor rooms-katholieke jongeren van 12 t/m 30 jaar. In 2008 trok de Jongerendag ruim 2000 bezoekers. 

De Raad voor de Eenheid onder Christenen is het orgaan binnen de Rooms-Katholieke Kerk dat zich met de oecumene bezighoudt. 

De Congregatie voor de Geloofsleer is de instantie binnen het Vaticaan die waakt over de zuiverheid van het rooms-katholieke geloof.

Het Vaticaan brengt nieuws via Radio Vaticaan, Vaticaan Televisie, het Vaticaanse nieuwsblad L'Osservatore Romano, een persbureau en Fides, een agentschap voor nieuws over zending.

Elk jaar houdt de paus met Pasen een paastoespraak en spreekt hij de paaszegen Urbi et Orbi uit. Het volgende nieuwsbericht gewaagt hiervan:

Zoals elk jaar met Pasen heeft paus Benedictus XVI zondag vanaf het balkon van de Sint-Pieterbasiliek in Rome de zegen urbi et orbi uitgesproken. Daarvoor had hij zich in zijn paastoespraak onder meer uitgesproken tegen geweld en voor diplomatie en dialoog in Libie. Urbi et orbi (Latijn voor: voor de stad en de wereld) staat voor de stad Rome en de omliggende wereld. De pausen leggen met deze formule de nadruk op hun leiderschap van de wereldkerk. Tienduizenden belangstellenden waren getuige van de ceremonie op het Sint-Pietersplein in Vaticaanstad. De 84-jarige Benedictus XVI bad voor de bevolking in het Midden-Oosten. Hij sprak de hoop uit dat de ,,menselijke waardigheid'' het in deze regio ,,zal winnen van de duisternis van verdeeldheid''. In nagenoeg vlekkeloos Nederlands bedankte de in Duitsland geboren paus zoals gebruikelijk ook voor de bloemen uit Nederland.
(Bron: Radio Nederland Wereldomroep, nieuwsbericht van 24 april 2011)

Op de Derde Zondag van de Advent zegent de Paus traditiegetrouw de beeldjes van het Kindje Jezus in de kerststal. De beeldjes worden met een Italiaans woord Bambinelli genoemd.

Op ethisch terrein neemt de Rooms-Katholieke Kerk traditionele en Schriftmatige standpunten in. Het huwelijk zij voorbehouden aan een man en een vrouw; de kerk wijst homoseksuele omgang en het homohuwelijk af. Overspel, echtscheiding en abortus zijn een kwaad. 

In verscheidene landen wordt de kerk geplaagd door schandalen van seksueel misbruik van kinderen door priesters en andere rooms-katholieke geestelijken. De kerk is in onder meer Nederland, de Verenigde Staten, Ierland en Belgie in de afgelopen jaren - we schreijven 2012 - geconfronteerd met talrijke misbruikschandalen. In de afgelopen decennia (tot 2011) konden in Nederlandse rooms-katholieke instellingen als gevolg van falend toezicht naar schatting tussen 10 en 20 duizend kinderen worden misbruikt. 

Haarlemse pastoor verdacht van misbruik Een Haarlemse pastoor wordt verdacht van seksueel misbruik van jonge meisjes. Bij een landelijke stichting voor slachtoffers van misbruik binnen de kerk zijn zeker 20 meldingen binnengekomen over de pastoor. Het misbruik werd volgens het Haarlems Dagblad al in 1996 gemeld aan de toenmalige bisschop, maar daar lijkt niets mee te zijn gedaan. De pastoor heeft onder meer gewerkt in Heemstede en Haarlem. Hij organiseerde ook uitjes voor kinderen naar Texel. De stichting van slachtoffers is nog op zoek naar meer getuigen. Bron: Radio Nederland Wereldomroep, nieuwsbericht 4 febr. 2012