k
geen bewerkingssamenvatting
kGeen bewerkingssamenvatting |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
| (5 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
Regel 4:
13,8 miljard jaar geleden: 'big bang' of 'oerknal', het ontstaan van het heelal uit een enorm heet punt, met een oneindig grote dichtheid. Tegelijkertijd met de oerknal ontstaan ruimte en tijd.
{{Geologische tijdschaal}}
4,56 miljard - 542 miljoen jaar geleden: geologisch tijdvak van het Precambrium, dat met het ontstaan van de aarde begint.
Regel 35 ⟶ 37:
500 miljoen jaar geleden: de eerste planten en insecten verschijnen op het land
488,3 - 443,7 miljoen jaar geleden: geologisch tijdvak van het Ordovicium, onderdeel van het Paleozoïcum. Ongeveer 385 miljoen jaar geleden begint het land op aarde vol te groeien met hoge bomen en bossen. Tot dan toe zijn er alleen groene struikachtige planten met ondiepe wortels, die geen bloemen hebben. Met deze landplanten is de aarde bezaaid.<ref>Bron: https://scientias.nl/veel-minder-co2-dan-gedacht-in-atmosfeer-400-miljoen-jaar-geleden-zet-klimaatmodellen-op-zijn-kop/ Nieuwsbericht 24 dec. 2022.</ref>
443,7 - 416,0 miljoen jaar geleden: geologisch tijdvak van het Siluur, onderdeel van het Paleozoïcum.
Regel 95 ⟶ 97:
ca. 230.000 jaar geleden. De oudste fossiele resten van Homo sapiens zijn gevonden in Oost-Afrika en dagtekenen van die tijd<ref>https://scientias.nl/oudste-fossiele-resten-van-onze-voorouders-blijken-nog-veel-ouder-dan-gedacht/. Bericht dd. 12 jan. 2022.</ref>.
ca. 200.000 jaar geleden. De oudste fossiele resten van Denisovamensen, gevonden in een grot in het zuiden van Siberië, dateren van deze tijd.<ref>https://scientias.nl/mysterieuze-denisovamensen-waren-200-000-jaar-geleden-al-in-deze-grot-te-vinden, 30 nov. 2021.</ref>
[[Bestand:Mensen verspreiding oertijd.jpg|geen|miniatuur|920x920px|"Tot 40.000 jaar geleden woonden alleen de neanderthalers in Europa" (NOS.nl: 24 feb. 2018)]]
ca. 158.000 jaar geleden leefden er mensen op de Tibetaanse hoogvlakte: de mensensoort denisovamens, een zustersoort van de neanderthalers<ref>Nieuwsbericht van 1 mei 2019 op NOS.nl: https://nos.nl/artikel/2282873-uitgestorven-mensensoort-tienduizenden-jaren-geleden-al-op-dak-van-wereld.html </ref>.
Regel 103 ⟶ 105:
Ca. 80.000 - 50.000 geleden. Moderne mensen (homo sapiens) verlaten Afrika<ref name=":3" />. Ze komen in Europa en elders Neanderthalers tegen en vermengen zich met hen, waardoor moderne mensen het DNA van Neanderthalers hebben.
Ca. 23.000 en 14.000 jaar geleden: het Magdalenische tijdperk, een vroege jagers- en verzamelaarscultuur. Deze wordt gekenmerkt door de bloei van vroege kunst, waaronder grotschilderingen, de versiering van gereedschappen en wapens en het graveren van stenen en botten.<ref>[https://scientias.nl/prehistorische-kunstenaars-werkten-s-nachts-en-zagen-dan-mogelijk-dingen-die-er-niet-waren/ 'Prehistorische kunstenaard werken 's nachts en zagen mogelijk dingen die er niet waren'], op Scientas.nl, 21 april 2022.</ref>
ca. 18.000 v.C. proto-schrift van jager-verzamelaars<ref name=":7">Bron: https://nos.nl/artikel/2458891-londense-amateurarcheoloog-lost-mysterie-uit-ijstijd-op</ref>. Deze mensen in de IJstijd zijn de eersten waren die een systematische kalender gebruiken "met daarin aanduidingen om grote ecologische gebeurtenissen aan te geven."<ref name=":7" />
ca. 11.000-3000 v.C. Neolithicum of Nieuwe Steentijd, vertoont technische en sociale veranderingen, voortkomend uit de overgang van een samenleving van jager-verzamelaars met een rondtrekkend bestaan, naar een agrarische samenleving van mensen die in nederzettingen wonen. De voornaamste vernieuwingen - 'de neolithische revolutie' genoemd - waren landbouw en veeteelt, het gebruik van werktuigen van gepolijste steen en aardewerk. Er zijn bewijzen van collectief geweld gevonden. "In veel regio’s vierden geweld en conflict hoogtij. Het betekent dat geweld en oorlog wijdverspreid waren in veel neolithische gemeenschappen in Noordwest-Europa, een theorie die indruist tegen de heersende opvattingen over deze periode."<ref>Bron: https://scientias.nl/eerste-boeren-waren-weinig-vreedzaam-zo-blijkt-uit-analyse-van-meer-dan-2300-skeletten/ dd. 20 jan. 2023.</ref>
▲16.000 v.C.: De laatste ijstijd bereikt zijn hoogtepunt<ref name=":1" />.
ca. 9.000 v.C.: De mens veredelt wilde planten<ref name=":1" />. Een stukje menselijk gevonden op de Maasvlakte in Nederland zou meer dan 9000 jaar oud te zijn. Daarmee is het een van de oudste vondsten van de mens in Nederland<ref>[http://nos.nl/video/601645-bot-op-maasvlakte-9000-jaar-oud.html Bot op Maasvlakte 9000 jaar oud], nieuwsbericht op NOS.nl, 24 jan. 2014.</ref>.
| |||