3e eeuw na Chr.

242

In Salona (de huidige Kroatische stad Split), de hoofdstad van de Romeinse provincie Dalmatia, wordt Diocletianus geboren, die 60 jaar later (in 302) als keizer een grote christenvervolging zou ontketenen.

282

Marcus Aurelius Carus (c. 230 - 283) wordt in 282 keizer van Rome. Zijn heerschappij duurt tot 283. Spoedig nadat Carus keizer was geworden, benoemt hij in 282 zijn zonen Carinus en Numerianus tot Caesar.

283

Marcus Aurelius Carinus (250?-285) wordt begin 283 door zijn vader Carus benoemd tot mede-keizer van Rome. Carinus regeert tot juli 285.

Tijdens een veldtocht tegen de Perzen sneuvelt keizer Carus.

Marcus Aurelius Numerianus (253?-november 284) wordt, na de dood van zijn vader Carus, in 283 tot keizer van Rome benoemd. Hij regeert tot november 284. De broers Carinus en Numerianus zijn dus beiden keizer.

284

Halverwege het jaar 284 wordt keizer Numerianus ziek en sterft begin november. Zijn broer Carinus, ook keizer, blijft als de enige van de twee keizers over. Het leger kiest echter gardegeneraal Gaius Aurelius Valerius Diocletianus (ca. 242-316) als opvolger van Numerianus.  Diocletianus regeert van 284 tot 305.

In de eerste zeventien jaar van zijn regering liet Diocletianus de christenen met rust, hij had zelfs tientallen christenen in dienst. Diocletianus is vanaf 302 een fanatiek vervolger van de christenen (→ Vervolging van christenen).

285

In 285 vindt een veldslag plaatsen tussen twee Romeinse legers. Het ene leger is van Diocletianus, in 284 door het leger tot keizer benoemd. Het andere leger bestaat soldaten die keizer Carinus trouw zijn. Het is onduidelijk welk leger won, maar Carinus wordt vermoord. In juli 285 wordt Diocletianus alleenheerser van het Romeinse Rijk.

286

Dioeletianus, in 284 keizer geworden. stelt uit eigen beweging in 286 een medekeizer aan in de persoon van Maximianus, die het bewind zou voeren over het Westen. Diocletianus verheft Nicomedia tot de oostelijke hoofdstad van het Romeinse rijk. Nicomedia was een van de belangrijkste steden van noordwest Klein-Azië.

293

Rond 290 voert keizer Diocletianus, heerser van het Oost-Romeinse rijk, een vierhoofdig keizerschap in. Dit vierhoofdig rijksbestuur wordt tetrarchie genoemd, een nieuwe bestuursvorm. Vier ('tetra' in het Grieks) keizers zwaaien voortaan de scepter over de Romeinse Rijk: een augustus senior, een augustus junior, een caesar senior en een caesar junior. De vier keizers waren:

• Diocletianus, augustus senior voor het Oosten
• met Galerius als caesar junior.
• Maximianus: augustus junior voor het Westen
• met Constantius I Chlorus als caesar senior. 

Diocletianus was als augustus senior het belangrijkste lid van de tetrarchie. Hij zetelde in Nicomedia (of Nicomedië), de oostelijke hoofdstad van het rijk. De twee caesars zijn subregenten. Zij moeten respectievelijk Diocletianus en Maximianus ondersteunen en hen opvolgen. Maximianus stelt 'Caesar' Constantius I Chlorus over Brittannië en Gallië aan.

Dioeletianus resideert te Nicomedië (in Klein-Azië), Maximianus te Milaan, Constantius I Chlorus te Trier en Galerius te Sirmium in de Romeinse Donauprovineie Pannonië (het tegenwoordige Metrowitz, ongeveer 60 km westelijk van Belgrado). Rome bleef de hoofdstad van het Romeinse Imperium, doch was geen residentie meer.

Constantius I Chlorus is de vader van de Constantijn de Grote (geboren tussen 270 en 288), de eerste christenkeizer (306-337).

Bron

H.M.H. Bartels, Geschiedenis der Katholieke Kerk (Venloo: G. Mosmans senior, 1926) blz. 44. Enige tekst hiervan, betreffende de jaren 286 en 293 n.C., is onder wijziging verwerkt op 24 maart 2019.