Afweer: verschil tussen versies

Regel 21:

== Algemene en bijzondere afweer ==

Men kan algemene (''aspecifieke'') en bijzondere (''specifieke'') afweer onderscheiden. In het Engels spreekt men 'the innate immune systeem' en 'the adaptive immune system'<ref name=":0" />.

Men kan algemene (''aspecifieke,'' ingeboren, natuurlijke) en bijzondere (''specifieke,'' verworven) afweer onderscheiden. In het Engels spreekt men 'the innate immune systeem' en 'the adaptive immune system'<ref name=":0" />.

=== Algemene afweer ===

De algemene afweer is ~~aangeboren~~. Hij richt zich tegen al het lichaamsvreemde, in twee verdedigingslinies. Hij maakt geen onderscheid tussen verschillende soorten ziekteverwerkers. De weerstand blijft gelijk, ook na herhaalde infectie.

De algemene of natuurlijke afweer is ingeboren. Hij richt zich tegen al het lichaamsvreemde, in twee verdedigingslinies. Hij maakt geen onderscheid tussen verschillende soorten ziekteverwerkers. De weerstand blijft gelijk, ook na herhaalde infectie. In tegenstelling tot het verworven afweersysteem heeft het geen geheugenfunctie.

==== Eerste algemene afweer ====

Regel 32:

Ook slijmvliezen en zure gebieden vallen onder de eerste algemene afweer. Slijmvliezen scheiden antistoffen uit die mogelijke ziekteverwekkers uitschakelen. In zure gebieden kunnen de meeste micro-organismen niet overleven. Ook trilharen in de luchtwegen en micro-organismen in de darmen vallen onder de eerste barrière.

Een gezonde leefstijl is schraagt de natuurlijke afweer.

==== Tweede algemene afweer ====

Regel 46:

Regel 48:

'''Complementsysteem.''' Tot de aspecifieke afweer behoort ook het complementsysteem. Dit bestaat uit eiwitten die afweercellen activeren zodra er een ziekteverwekker binnendringt, onder meer vreetcellen (''fagocyten''), die ziektekiemen en dode of stervende cellen opslokken en verteren.<ref>Wim de Jongste, Peter Borger, 'Hoe werkt een vaccin? Een beschrijving van 7 verschillende soorten', in: ''Weet Magazin'', feb. 2021.</ref>

Als indringers erin slagen de eerste barrière te passeren (bijvoorbeeld via ingenomen voedsel, ingeademde vergiftigde lucht of via een sneetje in de huid) stuiten ze op de tweede barrière. De doorbloeding neemt toe (''vasodillatatie''), door de stofjes histamine en bradykinine. Ook de doorlaatbaarheid (''permeabiliteit'') van de bloedvaten neemt toe. Daardoor kunnen meer zuurstof en voedingsstoffen bij het ontstoken gebied komen. Het complementsysteem wordt geactiveerd. Dit bestaat uit eiwitten die de witte bloedcellen aantrekken tot het ontstekingsgebied. Ook vergemakkelijkt dit systeem het verteren door de witte bloedcellen der macrofagen. In het ontstekingsgebied ontstaat roodheid (''rubor''), warmte (''calor''), pijn (''dolor'') en/of zwelling (''tumor''). De ontstekingsreactie is een poging van het lichaam om de lichaamsvreemde indringer te bestrijden. Het gebied waar de ontsteking zit zal echter niet meer goed kunnen functioneren.

Als indringers erin slagen de eerste barrière te passeren (bijvoorbeeld via ingenomen voedsel, ingeademde vergiftigde lucht of via een sneetje in de huid) stuiten ze op de tweede barrière. De doorbloeding neemt toe (''vasodillatatie''), door de stofjes histamine en bradykinine. De bloeddruk daalt. Ook de doorlaatbaarheid (''permeabiliteit'') van de bloedvaten neemt toe. Daardoor kunnen meer zuurstof en voedingsstoffen bij het ontstoken gebied komen. Het complementsysteem wordt geactiveerd. Dit bestaat uit eiwitten die de witte bloedcellen aantrekken tot het ontstekingsgebied. Ook vergemakkelijkt dit systeem het verteren door de witte bloedcellen der macrofagen. In het ontstekingsgebied ontstaat roodheid (''rubor''), warmte (''calor''), pijn (''dolor'') en/of zwelling (''tumor''). De ontstekingsreactie is een poging van het lichaam om de lichaamsvreemde indringer te bestrijden. Het gebied waar de ontsteking zit zal echter niet meer goed kunnen functioneren.

Nadat het complementsysteem is geactiveerd, komen de witte bloedcellen, zoals neutrofielen (neutrofiele granulocyten). Neutrofielen zijn verterende cellen (fagocyten), die de indringer opeten en verteren tot kleine stukjes. De neutrofielen of neutrofiele granulocyten houden zich op in de bloedbaan. Ze zijn de meest voorkomende vorm van fagocyten, die samen 50 tot 60% van de witte bloedcellen vormen. De neutrofielen hebben een diameter van 10 micrometer. Een liter menselijk bloed bevat ongeveer 5 miljard neutrofielen. Ze leven ongeveer vijf dagen. Wanneer ze de juiste signalen hebben ontvangen, duurt het ongeveer dertig minuten om het bloed te verlaten en de plaats van infectie te bereiken. Een neutrofiel scheidt interleukine-1 (IL-1) uit, het stofje dat koorts verwekt. Van koorts heeft het lichaam voordeel en bijvoorbeeld een bacterie nadeel.

Regel 78:

Regel 80:

Zodra alle bacteriën vernietigd zijn, stopt de ontstekingsreactie.

== Afweer en leeftijd ==

Kinderen hebben een sterk afweersysteem. Bij bejaarden is de afweer minder, waardoor ze kwetsbaarder zijn. Dat verschil kwam duidelijk naar voren in de [[COVID-19]]-pandemie.

== Overgevoelige afweer ==