Bijna-doodervaring

Een bijna-doodervaring (afgekort: BDE) of nabij-de-doodervaring is een bewuste ervaring door een persoon die klinisch dood is en daarna weer levend wordt.

Te onderscheiden van bijna-doodervaring (in de gebruikelijke zin van dit woord) zijn ervaringen van mensen op het randje van de dood. Mensen die sterven zien of horen soms hemelse (of helse) dingen, waarna zij de geest geven en hun (lichamelijke) dood definitief is. Wellicht zijn dergelijke ervaringen van dezelfde soort en betreffen zij dezelfde achtergrondwerkelijkheid.

Bij een bijna-doodervaring (in de gewone zin) blijkt de geest (de ziel, het zelf en/of het bewustzijn) nog actief te (kunnen) zijn, terwijl het lichaam geen tekenen van leven meer vertoont, de ademhaling is gestopt en het hart gestopt is met pompen en de doorstroom van bloed naar de hersenen is opgehouden. Dat blijkt uit een grote studie onder meer dan 2000 mensen die een hartstilstand hebben gehad, klinisch dood waren en weer tot leven waren gebracht. Aan de studie werkten vijftien medische centra mee. Nadat de dood is ingetreden, vervallen de hersencellen, wat een paar uur kan duren. In die tijdspanne kunnen sommige patiënten weer tot leven worden gebracht. Velen bleken te kunnen horen en zien, terwijl zij dood waren verklaard. Tot 40% van de overledenen was zich ervan bewust dat zij waren gestorven. 10% hadden een diepe, mystieke ervaring. 2% had een vol bewustzijn en kon beschrijven wat er, terwijl zij klinisch dood waren, rondom hen gebeurd was. Degenen die zich niets konden herinneren, hebben misschien wel een ervaring gehad, maar is deze uit het geheugen verdwenen door de medische behandeling die ze onmiddellijk na hun herleving in de intensive care afdeling hebben ontvangen.

In veel bijna-doodervaringen gaat men door een tunnel. Fotografische illustratie van de belevenis.

Er is een geval bekend van een vrouw die uit haar lichaam trad en een 12-cijferig nummer bovenop een hoog medisch apparaat zag, dat later bleek te kloppen.

Blinden die een bijna-doodervaring hebben kunnen mensen en zaken zien die ze anders niet kunnen zien. Een onderzoeker die meer dan 700 mensen met een bijna-doodervaring ondervroeg, vernam van twee blind geboren personen, dat ze kleuren konden zien, maar dat ze niet konden vertellen welke kleuren, omdat zij nooit geleerd hadden kleuren te benoemen. Een van de vrouwen schrok van de kleuren, maar vond ze ook mooi.

Mystieke ervaring

Sommigen hebben een 'mystieke' ervaring, die kan inhouden: gewaarwording van diepe vrede, zien van een helder, welkom hetend licht, zien van bekenden, zien van een volmaakt wezen vol licht en liefde en medelijden. Sommigen patiënten zeggen dat zij in hun BDE een ontmoeting met de Heer Jezus hebben gehad.

Gevolg. Een dergelijke diepe, als heel reëel ondervonden ervaring verandert het leven van de betrokkene grondig: hij of zij heeft geen of minder angst voor de dood, wordt onbaatzuchtiger, behulpzamer, is meer op het gezin betrokken.

Gevallen

• Mark McDonough: https://www.youtube.com/watch?v=sv0ZPnXU-9E. Als tiener liep hij brandwonden op; meer dan 65 procent van zijn huid was verband. Tijdens een lang en pijnlijk herstel werd zijn aarzelend geloof in God versterkt door een opmerkelijke bijna-doodervaring. Daarna besloot plastisch chirurg te streven om de lijdenden te helpen.

• Ian McCormack: https://www.youtube.com/watch?v=qrpVNjySPok. Door beten van kubuskwallen kwam hij op het randje van de dood. Hij heeft een ontmoeting met God, die zijn leven verandert en hem tot volgeling van Jezus maakt.

• Richard Cole: https://www.youtube.com/watch?v=UAnySx2lHC8. Hij was geen gelovige. Hij vertelt een ontmoeting met God te hebben gehad. Hij mocht Hem niet zien. De ontmoeting veranderde zijn leven en hij werd een volgeling van Jezus.
• De Amerikaan Howard Storm (geboren 1946) was hoogleraar en hoofd van de afdeling Kunst van de Northern Kentucky University en overtuigd atheïst. Een bijna-doodervaring bracht hem in een duistere, helse omgeving waarin hij door boosaardige wezens gepijnigd en vernederd werd. Een innerlijke stem en een herinnering uit zijn jeugd deden hem tot Jezus bidden om verlossing. Daarop ging hij over uit de duisternis in het licht. Hij herstelde en werd predikant. Zijn ervaring beschrijf hij in een boek My Descent into Death (2000), 'Mijn afdaling in de dood'.
• Valerie Paters, een Amerikaanse, raakte door een auto-ongeluk ernstig gewond. In het ziekenhuis hield haar hersenactiviteit op en hield men haar lichaam kunstmatig in leven om organen te kunnen verkrijgen. Haar zus Cheryl had de overtuiging dat ze voor Valerie moest bidden. Valerie had in haar bijna-doodervaring een ontmoeting met Jezus. Zij voelde zich thuis gekomen en door Hem bemind. Valerie was al jaren gelovig. Toch geloofde ze niet dat God haar werkelijk liefhad, dat zij Zijn liefde waard was. Ze werd teruggezonden met de boodschap: vertel de mensen wie Ik ben. Haar zus ziet de verhoring van haar gebed voor het leven van Valerie als een groot wonder. Zij schreven een boek over de gebeurtenis: Heaven Is a Breath Away: An Unexpected Journey to Heaven and Back (2015).
• Crystal McVea, een Amerikaanse onderwijzeres, stierf aan een overdosis drugs. Ze zegt een ontmoeting met God te hebben gehad, die haar liet kiezen om te blijven of naar de aarde terug te keren.

Paulus een bijna-doodervaring?

Er is geopperd dat de apostel Paulus een bijna-doodervaring heeft meegemaakt. Deze gedachte is gegrond op de volgende verzen:

Hnd 14:19 Er kwamen echter Joden van Antiochie en Iconium, en zij overreedden de menigten, stenigden Paulus en sleepten hem buiten de stad in de mening dat hij dood was.    Hnd 14:20  Toen de discipelen hem echter omringden, stond hij op en ging de stad binnen. En de volgende dag vertrok hij met Barnabas naar Derbe. (Telos)

2Co 12:1  Er moet geroemd worden; het is wel niet nuttig voor mij, maar ik zal komen tot gezichten en openbaringen van de Heer.  2Co 12:2  Ik weet van een mens in Christus, veertien jaren geleden, (of het was in het lichaam, weet ik niet, of buiten het lichaam, weet ik niet, God weet het) zo iemand, die werd opgenomen tot in de derde hemel.  2Co 12:3  En ik weet van zo’n mens (of het was in het lichaam of zonder het lichaam, weet ik niet, God weet het)  2Co 12:4  dat hij werd opgenomen in het paradijs en onuitsprekelijke woorden hoorde, die het een mens niet geoorloofd is te spreken.  2Co 12:5  Over zo iemand zal ik roemen; maar over mijzelf zal ik niet roemen, tenzij in mijn zwakheden. (Telos)

De veertien jaren geleden (2 Cor 12:2) zou ongeveer uitkomen op de tijd van het voorval dat Hand. 14 verhaalt.

Tegen de gedachte dat de apostel een BDE heeft gehad, kan worden aangevoerd: 1. het is niet zeker dat Paulus een BDE heeft gehad; 2. als Paulus een BDE heeft gehad, is het niet zeker dat zulks in Hand. 14 gebeurde; 3. het is weliswaar waarschijnlijk, maar niet zeker, dat Paulus in 2 Cor.12:1 met "een mens in Christus" verhullend over zichzelf spreekt in plaats van over een ander mens.

Beoordeling

Dankzij de Bijbel weten wij dat de mens een ziel of geest heeft, die uit het stoffelijke lichaam kan gaan en los van dat lichaam kan bestaan en waarnemen. Een ontmoeting met de Heer, een engel of demon is niet onmogelijk.

Mensen die niet aan een hiernamaals, een bewust bestaan na de dood geloven, kunnen door de studie van bijna-doodervaringen op andere gedachten komen. Tot zulke ongelovigen of sceptici zegt Gary Habermas: "Als er leven na de dood is, speel je Russisch roulette, als je het niet nagaat en je afvraagt 'Wat betekent dit voor mij'." Habermas kent een scepticus die door de studie van BDE uiteindelijk ging geloven aan de opstanding van Jezus Christus.

Bijna-doodervaringen zijn echter niet zo betrouwbaar als het geschreven woord van God. Als iemand zegt iets te hebben meegemaakt in de bijna-doodervaring en het is strijdig met Gods Woord, dan mogen wij er geen geloof aan hechten.

Meer informatie

W.C. van Dam, Doden sterven niet. Kampen: Kok, 1980. Pagina's: 107. Christelijke beschouwing.

Maarten Costerus, Gelukzalig gevoel op de rand van de dood, op: RD.nl, 31 aug. 2021. Naar aanleiding van het verschijnen van het boek Daarna door Bruce Greyson over nabij-de-doodervaringen. In het artikel komt ook André Aleman, hoogleraar cognitieve neuropsychiatrie aan het UMC Groningen, aan het woord, die wijst op mogelijke natuurlijke verklaringen.

In het diepe | #3 met Shakyra Kruijsman. Podcast in de serie In het diepe. Gesprek met Shakyra Kruijsman, die een religieuze bijna-doorervaring doormaakte. Haar leven verandert er niet door. Pas later leert zij God kennen door de contacten met christenen.

Engelstalig

In volgorde van publicatiedatum:

Ring, K., Cooper, S. Near-Death and Out-of-Body Experiences in the Blind: A Study of Apparent Eyeless Vision. Journal of Near-Death Studies 16, 101–147 (1997). https://doi.org/10.1023/A:1025010015662

Kenneth Ring, Mindsight: Near-Death and Out-of-Body Experiences in the Blind. Uitgeverij: iUniverse, 2e uitgave 14 maart 2008. Pagina's: 176. Oorspronkelijke uitgave in 1999. In het Nederlands vertaald: Blind ziende. Bijna-doodervaringen van blinden. Deventer: uitgeverij Ankh-Hermes bv, 2001.

Janice Miner Holden (red.), Bruce Greyson  (red.), Debbie James (red.), The Handbook of Near-Death Experiences: Thirty Years of Investigation. Praeger, 2e druk, 2009. Pagina's: 316. Wetenschappelijke behandeling door meerdere schrijvers. De meeste van de 11 studies zijn gebaseerd op voordrachten op een wetenschappelijke conferentie in de herfst van 2006 in Houston, Texas.

J. Steve Miller, Near-Death Experiences as Evidence for the Existence of God and Heaven: A Brief Introduction in Plain Language. Uitgever: Wisdom Creek Press, LLC, 2012. Pagina's: 198.

Researchers say there's evidence that consciousness continues after clinical death. Youtube.com: CBS News, 20 okt. 2017. Duur: 6 min. 2 sec. Onderzoeker Sam Parnia van het Langone Medical Center van New York University vertelt over de uitkomsten van een studie van de ervaring van patiënten nadat zij klinisch dood waren. De bevindingen wijzen op een ziel of geest die na de dood bewuste ervaring kan hebben.

Near-Death Experiences: An Interview with Dr. Gary Habermas. Youtube.com: Matthew L. Halsted, 6 dec. 2019. Duur: 41 min. 18 sec. Goede inleiding tot het onderwerp; vraaggesprek met Gary Habermas, een filosoof en apologeet die BDE's onderzocht heeft.

Gevallen

Richard ontmoet God. Youtube.com: Her B, 17 okt. 2015. Duur: 11 min. 56 sec. Engelstalig met Nederlandse ondertiteling. In 2005 onderging Richard een ingrijpende operatie, waarbij hij zijn lichaam verliet en een ontmoeting met God had. Het veranderde zijn leven: hij ging de Bijbel bestuderen, liet zich dopen en ging Jezus volgen.

'I-T-S-R-E-A-L': Woman Dies, Meets Jesus Face to Face in Heaven, Comes Back with a Message. Youtube.com: CBN News, 23 juli 2023. Duur: 5 min. 44 sec. De Amerikaanse Tina Hines had een bijna-doodervaring in 2018, waarbij zij naar haar zeggen een ontmoeting met Jezus had.

Bron

Researchers say there's evidence that consciousness continues after clinical death. Youtube.com: CBS News, 20 okt. 2017. Duur: 6 min. 2 sec. Onderzoeker Sam Parnia van het Langone Medical Center van New York University vertelt over de uitkomsten van een studie van de ervaring van patiënten nadat zij klinisch dood waren. De bevindingen wijzen op een ziel of geest die na de dood bewuste ervaring kan hebben.