Erbarmen

Erbarmen is medelijden met een ongelukkige, met de bereidwilligheid om te helpen.

In betekenis grotendeels overeenkomend zijn zich ontfermen (zich) en zich aantrekken. '(Zich) erbarmen' en '(zich) ontfermen' betekenen allebei medelijden hebben met een ongelukkige. Bij ontfermen denkt men meer aan de daad, die het gevolg is van het innig gevoel, bij erbarmen meer aan de bereidwilligheid om te helpen. Veel verschillen zij echter niet van elkaar; zij worden dan ook door elkaar gebruikt.

Wanneer meer bepaald het gevolg van het medelijden, de daaruit voortvloeiende daad ten bate van een persoon bedoeld wordt, is ook 'zich iemand aantrekken' er mee synoniem, en vrij wel gelijk in betekenis. Bij zich aantrekken wordt echter meer de daad, dan de gemoedsstemming in het oog gehouden.

Een Kananese vrouw smeekte Jezus dat hij zich over haar zou erbarmen (TELOS-vertaling). Vergelijk verschillende vertalingen:

Mt 15:22 En zie, een Kananese vrouw die uit dat gebied kwam, riep de woorden: Erbarm U over mij, Heer, Zoon van David! Mijn dochter is ernstig bezeten. (TELOS)

Mt 15:22 En ziet, een Kananese vrouw, uit die landpalen komende, riep tot Hem, zeggende: Heere! [Gij] Zone Davids, ontferm U mijner! mijn dochter is deerlijk van den duivel bezeten. (SV)

Mt 15:22 En zie, een Kananese vrouw, die uit dat gebied kwam, riep naar Hem: Heere, Zoon van David, ontferm U over mij! Mijn dochter is ernstig door een demon bezeten. (HSV)

Mt 15:22 En zie, een Kananese vrouw uit dat gebied kwam en riep: Heb medelijden met mij, Here, Zoon van David, mijn dochter is deerlijk bezeten. (NBG51)

Bron

Handwoordenboek van Nederlandsche Synoniemen (1908) s.v. Erbarmen (zich) — ontfermen (zich) — aantrekken (zich).