Hendrik van Griethuysen Antz.
Hendrik van Griethuysen (Antz.) (1851 - 1907) was een Nederlands-Hervormde reveilpredikant, schrijver en bewerker van Dächsels Bijbelverklaring.
Hij werd in 1851 geboren te Sintjohannesga in de gemeente Haskerland, provincie Friesland. Zijn vader was Anthony van Griethuysen, predikant, en zijn moeder Trijntje Jans Oppedijk. Hij was de oudste van drie kinderen, allen zonen. Zijn vader overleed toen Hendrik drie jaar oud was.
Om hem van naamgenoten te onderscheiden, wordt aan zijn naam wel 'Antz.' of 'Azn'. (=Anthony's zoon) toegevoegd. Zijn achternaam wordt ook gespeld Griethuijsen.
Hij bezocht het Sneeker Gymnasium en werd in 1870 student te Utrecht. In 1876 werd hij predikant te Schaarsbergen. In 1879 te Burgwerd (Friesland), in 1891 te Oosterwolde (Doornspijk) en in 1900 te Delft.
Hij heeft gewerkt niet alleen als predikant doch ook voor meer algemeen Christelijke belangen. Hij was werkzaam in de Geref. Zendingsbond. Hij was een warm voorstander van de Vrije Chr. School, was voorzitter van commissies die te Burgwerd in 1881 en te Delft in 1906 een Chr. School stichtten en was jaren lang lid en voorzitter van de examencommissie voor Chr. Nationaal Schoolonderwijs. Ook was hij bestuurslid van de Chr. Hoogere Burgerschool en het Marnix-gymnasium te Rotterdam en gaf enkele jaren aan de eerstgenoemde instelling godsdienstonderwijs. Hij was voorzitter van de Herv. School op Geref. grondslag te Delft.
In ‘t politieke leven heeft Van Griethuysen veel invloed uitgeoefend. Tijdens zijn verblijf in Burgwerd richtte hij met enige anti-revolutionaire vrienden het weekblad „Het Vaandel" op, een kerkelijk en politiek blad. Hiervan was hij verantwoordelijk redacteur. In Oosterwolde werd hij redacteur van de Edensche Courant.
Ook was Van Griethtuysen een tijdlang voorzitter van de centrale Antirev. Kiesvereeniging te Kampen. Tijdens verkiezingscampagnes was hij een onvermoeid spreker.
Hij wordt gerekend tot de Friese reveilpredikanten. Het Réveil was een geestelijk ontwaken, een opleving met name binnen de Nederlands-Hervormde Kerk. De oude rechtzinnigheid kwam in brede lagen in de Friese Hervormde Kerk weer op, mede door de invloed van mannen als Da Costa, Bilderdijk en Groen van Prinsterer, terwijl ook de lijn van dr. H. F. Kohlbrügge in Friesland gretig ingang vond. Van Griethuysen wordt genoemd onder bekende Réveilpredikanten in de 19e eeuw in Friesland[1].
Hij is driemaal getrouwd. In 1877 trouwde hij te Utrecht met Elisabeth Honig (1856-1890). Uit dit huwelijk werden 8 kinderen geboren, waarvan de eerste een levenloze dochter. In 1892 huwde hij te Oldebroek met Catharina van Woerden (1850-1898). Dit huwelijk bleef kinderloos. In 1904 trad te Delft hij in het huwelijk met Wilhelmina Geertruida (Mina) Fliehe (1869-1962). Uit dit derde huwelijk werd in 1906 één kind geboren: zoon Bernardus George ('Ben').
In 1900 werd Van Griethuysen predikant in Delft, waar hij in 1907 overleed, toen hij 55 jaar oud was. In een overlijdensbericht stond dat hij 'om zijn edel voorgaan zeer bemind' was.
Geschriften
- Door lijden tot heerlijkheid (1886)
- Op Golgotha (1887)
- Karl August Dächsel; F P L C van Lingen; H. van Griethuysen, Antz. et al, Bijbel, of De geheele Heilige Schrift, bevattende al de kanonieke boeken van het Oude en Nieuwe Testament (volgens de Staten-overzetting) : met in den tekst ingelaschte verklaringen en aanmerkingen van de beroemdste godgeleerden uit alle tijden (Kampen: Bos, 1893-1901). Dit bijbelcommentaar is opgenomen in de Online Bible, een uitgave van Importantia. Van Griethuijsen bewerkte de oorspronkelijke uitgave van Van Lingens bewerking van deze bijbelparafrase en commentaar van Karl August Dächsel. Zijn voorwoord in de tweede, herziene druk, bij het Oude Testament, is van 1892. Van Griethuysen mocht zijn werk door overlijden niet afmaken. Mattheüs is in druk verschenen. In de Nederlandse uitgave van het beroemde werk is veel commentaar van Van Griethuysen te vinden.
- Enkele stukken over de oud-Testamentische exegese, zijn lievelingsvak, in Troffel en Zwaard
- Uit de Diepte, overdenkingen
Meer informatie
Genealogische gegevens op http://www.camerama.demon.nl/vg123/utr/
Bronnen
Een biografisch krantenknipsel naar aanleiding van zijn overlijden in 1907. De digitale versie van het krantenknipsel is te vinden op GeheugenVanNederland.nl. De tekst van het krantenartikel is verwerkt. Zie ook een ander krantenknipsel.
L.H. Oosten, De Dokkumer Wouden kerkelijk en geestelijk. Het koude hoge Noorden (5), in: De Waarheidsvriend, 5 mei 1983.
Patrick van griethuysen en Loes Peters, over de Utrechtse tak van de familie Van Griethuysen, http://www.camerama.demon.nl/vg123/utr/
Voetnoot
- ↑ L.H. Oosten, De Dokkumer Wouden kerkelijk en geestelijk. Het koude hoge Noorden (5), in: De Waarheidsvriend, 5 mei 1983