Naardense Bijbel

De Naardense Bijbel is een nauwkeurige en tamelijk letterlijke vertaling van de Bijbel in het Nederlands door predikant Pieter Oussoren. De eerste editie kwam in 2004 uit.

De bijbel is vernoemd naar de Nederlandse plaats Naarden. In de eerste editie zijn afbeeldingen opgenomen van gewelfschilderingen uit de Naardense Grote of Sint-Vituskerk.

Ter illustratie de eerste vijf verzen van de Bijbel in drie vertalingen:  

Naardense Bijbel	Statenvertaling	Herziene Statenvertaling
Ge 1:1 Sinds het begin is God schepper,- van de hemelen en de aarde. Ge 1:2 De aarde is woestheid en warboel geweest, met duisternis op het aanschijn van de oervloed,- maar adem van God reeds wervelend over het aanschijn van het water. Ge 1:3 Dan zegt God: kome er licht!- en er kómt licht. Ge 1:4 God ziet het licht aan: ja, het is goed! Zo brengt God scheiding aan tussen het licht en de duisternis. Ge 1:5 God roept tot het licht ‘dag’ en tot het duister heeft hij geroepen ‘nacht’; er komt een avond en er komt een ochtend: één dag.	Ge 1:1 In den beginne schiep God den hemel en de aarde. Ge 1:2 De aarde nu was woest en ledig, en duisternis [was] op den afgrond; en de Geest Gods zweefde op de wateren. Ge 1:3 En God zeide: Daar zij licht! en daar werd licht. Ge 1:4 En God zag het licht, dat het goed [was]; en God maakte scheiding tussen het licht en tussen de duisternis. Ge 1:5 En God noemde het licht dag, en de duisternis noemde Hij nacht. Toen was het avond geweest, en het was morgen geweest, de eerste dag.	Ge 1:1 In het begin schiep God de hemel en de aarde. Ge 1:2 De aarde nu was woest en leeg, en duisternis lag over de watervloed; en de Geest van God zweefde boven het water. Ge 1:3 En God zei: Laat er licht zijn! En er was licht. Ge 1:4 En God zag het licht dat het goed was; en God maakte scheiding tussen het licht en de duisternis. Ge 1:5 En God noemde het licht dag en de duisternis noemde Hij nacht. Toen was het avond geweest en het was morgen geweest: de eerste dag.

Tweeëndertig jaar werkte Oussoren aan de vertaling. In de loop der jaren verschenen fragmenten in boekvorm en vaktijdschriften. De Naardense Bijbel verscheen in zijn geheel in 2004, tegelijk met de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV), op 15 oktober. Evenals gebruikelijk bij de meeste vertalingen ging Oussoren uit van de Hebreeuwse en Griekse bronteksten van de bijbel.

Uitgangspunt van de vertaling is dat de bronteksten er in de eerste plaats zijn om voor te lezen. De vertaling is dan ook grotendeels ontstaan in een jarenlange voorleespraktijk; Oussorens vertalingen waren aanvankelijk bestemd voor eigen gebruik. Ze komen volgens de vertaler dan ook het best tot hun recht wanneer ze goed worden voorgedragen. Bij de vertaling van de Psalmen is expliciet rekening gehouden met het gebruik van de vertaling voor koorzang.

De regelindeling in het Oude Testament is bepaald door de liturgische zangtekens in de tekst. Dat heeft tot gevolg dat de regels in de Naardense Bijbel van korte lengte zijn. Oussoren zegt hierover: "Dat is met het oog op de voordracht meestal helpend - met het oog op het verstaan meestal verhelderend - en soms is de betekenis ervan ronduit raadselachtig. Het principe van deze regelindeling door de vertaler is ook toegepast op het Nieuwe Testament. Het tekstbeeld krijgt daardoor het karakter van een lang episch gedicht."

De woordenschat van het Bijbelse Hebreeuws is veel kleiner dan die van het huidige Nederlands. Dat wil zeggen dat voor sommige Hebreeuwse woorden meerdere Nederlandse equivalenten zijn. In sommige gevallen is dat omgekeerd. Het Hebreeuws heeft bijvoorbeeld voor angst, armoede en verdrukking weer meer woorden dan het Nederlands. Het uitgangspunt is echter om zo consequent als mogelijk vast te houden aan vaste vertaalwoorden, zodat onder andere woordspel hoorbaar wordt.

Woordvolgorde en zinsopbouw volgen de oorspronkelijke taal. De bedoeling hiervan is dat de lezer op den duur zal thuisraken in het Bijbelse woordveld, de eigenaardige wendingen en nuances - en de daarmee samenhangende zeggingskracht.

Een ander opvallend kenmerk is dat de werkwoordsvormen waar mogelijk zijn vertaald met de tegenwoordige tijd, als een praesens historicum; dus niet: God zei tot Abram, maar God zegt tot Abram... Deze tegenwoordige tijd wil recht doen aan het vloeiende karakter van het Hebreeuwse werkwoord en wil de tekst een levendig en actueel karakter geven.

De vierletterige Godsnaam Jhwh, doorgaans vertaald met HEER(E), wordt in de Naardense Bijbelvertaling weergegeven met de ENE. Deze vertaalkeuze wordt in een bijlage verantwoord. Als aanduiding gaat deze weergave terug op Deuteronomium 6:4: Hoor, Israël, JHWH is één en op Zacharia 14:9: JHWH is één, en zijn naam is één. Oussoren: „In de Bijbelse geschriften is er deze Ene die 'de Ene' wil zijn, die de mensen zijn liefde verklaart, en die van zijn partners in het verbond een onverdeeld hart, één hart, vraagt. Naar die bevrijdende vraag krijgt in deze vertaling Israëls God zijn Nederlandse naam."

De Naardense Bijbel is vanaf 2007 verkrijgbaar in regionale edities. In plaats van afbeeldingen van de tongewelfschilderingen uit Naarden, die de eerste editie verfraaiden, bevatten de regionale edities plaatselijke afbeeldingen.

Een herziene uitgave van De Naardense Bijbel verschijnt in november 2014. De herziening is nog letterlijker en preciezer. Want „hoe dichter bij de bron, hoe meer de tekst gaat spreken.” De vertaler wil het kernachtige van het Hebreeuws beter tot zijn recht laten komen. Daarom worden interpreterende woordjes in de herziening zo veel mogelijk weggelaten. Dat moet zorgen voor versobering, minder inlegkunde, en meer ruimte voor de lezer.

Beoordeling

De vertaling is nauwkeurig, veel nauwkeuriger dan de gelijktijdig verschenen Nieuwe Bijbelvertaling. Wie wil weten wat er in het oorspronkelijk staat, doet zijn voordeel met deze vertaling. De vertaling heeft een plaats in de rij van brontekstgetrouwe vertalingen als de Statenvertaling, Herziene Statenvertaling, NBG '51 vertaling, Willibrordvertaling en de TELOS-vertaling.

De Naardense vertaling leest echter minder prettig dan de Herziene Statenvertaling of de NBV. De vertaling komt ‘stroef’, 'hoekig' over.

De keus om de Godsnaam te vertalen door ‘de Ene’ is minder juist dan ‘Jahweh’ of ‘HEER(E)’. De laatste vertaling ‘HEER(E)’ gaat terug op de Griekse vertaling van het Oude Testament (Septuaginta) en de Griekse brontekst van het Nieuwe Testament.

Meer informatie

Art. Naardense Bijbel op Wikipedia.nl

De tekst van de Naardense bijbel is te vinden op NaardenseBijbel.nl

Bron

Art. Naardense Bijbel op Wikipedia.nl. De tekst van de versie dd. 24 mei 2014 is verwerkt.