Rechtmatig

Rechtmatig is wat overeenkomstig de wetten, of het recht, is. Het woord wordt gebezigd van handelingen. Strijdt een handeling niet met de rechten die een ander tegen ons kan doen gelden, dan is zij rechtmatig. Voorbeelden: "iemand rechtmatig veroordelen", "een rechtmatig onderzoek", "dat is een rechtmatige vordering".

Liefde tot de naaste houdt tevens in dat wij recht en billijkheid betrachten.

Gelijkende begrippen zijn rechtvaardig en billijk. Rechtmatig, rechtvaardig en billijk hebben het denkbeeld gemeen dat iemands rechten niet verkort worden. Een handeling die niemands rechten verkort, is rechtmatig, en hij die haar bedrijft is rechtvaardig. Een rechter die vonnis velt overeenkomstig de letter der wet, is rechtvaardig en velt een rechtvaardig oordeel. Wie echter in zijn gedrag toont naast en boven de geschreven wet de ongeschreven wet te eerbiedigen, — de rechter die bij het vellen van een vonnis gewijzigde toestanden, verzachtende omstandigheden, bewezen, diensten, enz. in aanmerking neemt — handelt billijk.

Christus. Van de messias wordt voorzegd dat hij de zachtmoedigen 'met rechtmatigheid' bestraffen zal.

Jes 11:4  Maar Hij zal de armen met gerechtigheid richten, en de zachtmoedigen des lands met rechtmatigheid bestraffen; doch Hij zal de aarde slaan met de roede Zijns monds, en met den adem Zijner lippen zal Hij den goddeloze doden. (SV)

Bronnen

Handwoordenboek van Nederlandsche Synoniemen (1908), s.v. Billijk — rechtvaardig — rechtmatig en s.v. Echt — louter — onvermengd — onvervalscht — oprecht — recht — rechtmatig — rein — waar — waarachtig — zuiver. Tekst hiervan is onder wijziging verwerkt op 22 jan. 2020.

Petrus Weiland, Kunstwoordenboek (1821) s.v. Billijk, regtmatig, regtvaardig wen s.v. Echt, waar, regt, regtmatig, opregt, louter, rein, zuiver, onvervalscht.