Scheppingsorde

De scheppingsorde (voorheen scheppingsordinantiën) is een theologisch begrip dat de vaste orde in de geschapen wereld omvat, inclusief de natuurlijke verhouding van de mens tot de schepping en tot de medemens omvat. Deze orde is door de zondeval en de zondvloed niet veranderd. Ze geldt alle mensen.

De scheppingsorde houdt in:

• De vaste orde in schepselen: hun bestemming, wetten en leefregels;
• God schiep de mens in twee varianten, niet meer en niet minder. Zij verschillen in allerlei opzichten;
• Het huwelijk als een onverbrekelijke eenheid van een man en een vrouw;
• De mens als hoofd van de (aardse) schepping;
• Het hoofdschap van Christus over de man (1 Cor. 11);
• Het hoofdschap van de man over zijn vrouw (1 Cor. 11);
• Het gezag van ouders over hun kinderen;
• Het gezag van ouderen over jongeren.

Orde. De chaos, de woestheid, de vormeloosheid van Gen. 1:2 maakte plaats voor orde.

Verschillen. Bij het ordenen bracht God scheiding en onderscheid aan; Hij verdeelde: licht (dag) en duisternis (nacht), wateren boven en wateren onder het uitspansel, land en zee, verschillende soorten planten en dieren.

Ge 1:4  En God zag het licht, dat het goed [was]; en God maakte scheiding tussen het licht en tussen de duisternis. (...) Ge 1:7  En God maakte dat uitspansel, en maakte scheiding tussen de wateren, die onder het uitspansel [zijn], en tussen de wateren, die boven het uitspansel [zijn]. En het was alzo. (SV)

God heeft de mens in twee varianten geschapen: man en vrouw. Er zijn slechts twee geslachten. Man en vrouw zijn verschillend geschapen. Vastheid. Zon, maan en sterren kregen hun plaats en geregelde taak. "De vaste orde van de hemel en de aarde" (Jer. 33:25).

Jer 33:20  Zo zegt de HEERE: Als u Mijn verbond met de dag en Mijn verbond met de nacht kunt verbreken, zodat dag en nacht er niet [meer] op hun tijd zullen zijn, Jer 33:21  dan zal ook Mijn verbond met Mijn dienaar David verbroken kunnen worden, zodat hij geen zoon zal hebben die koning is op zijn troon, en [ook het verbond] met de Levieten, de priesters, Mijn dienaren. (...) Jer 33:25  Zo zegt de HEERE: Als Mijn verbond met de dag en de nacht er niet is, [als] Ik de vaste orde van de hemel en de aarde niet geregeld heb, Jer 33:26  dan zal Ik ook het nageslacht van Jakob en van Mijn dienaar David verwerpen, zodat Ik uit zijn nageslacht geen heersers over het nageslacht van Abraham, Izak en Jakob zal nemen. Want Ik zal een omkeer brengen in hun gevangenschap en Mij over hen ontfermen. (HSV)

Uitgangspunt. De scheppingsorde is er "van het begin af" (vs. 4). De schepping met haar orde was goed (Gen. 1:31). In het Nieuwe Testament wordt meermaals verwijzen naar de scheppingsorde: Matth. 19:8, Mark. 10:6, 1 Korinthe 11, Rom. 9: 20, 1 Tim. 2: 13. De Heer Jezus doet dat in Matth. 19.

Mt 19:4  Hij antwoordde echter en zei: Hebt u niet gelezen dat Hij die hen heeft geschapen, hen van het begin af als man en vrouw heeft gemaakt Mt 19:5  en gezegd heeft: ‘Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen en die twee zullen tot een vlees zijn’? Mt 19:6  Dus zijn zij niet meer twee maar een vlees. Wat dan God heeft samengevoegd, laat een mens dat niet scheiden. Mt 19:7  Zij zeiden tot Hem: Waarom heeft Mozes dan geboden een scheidbrief te geven en haar te verstoten? Mt 19:8  Hij zei tot hen: Mozes heeft om de hardheid van uw harten u toegestaan uw vrouwen te verstoten; van het begin af is het echter niet zo geweest. (Telos)

Gezag. Binnen de scheppingsorde zijn er bij levende wezens, waaronder de mens, gezagsverhoudingen. Het hoofdschap van de man over zijn vrouw houdt in dat hij zeker gezag over haar voert. Ze verschillen in hiërarchische positie, terwijl hun eventuele onvolwassen kinderen onder beider gezag staan. Dit betekent dat een vrouw niet "leert of over een man heerst" (1 Tim. 2:11).

1Ti 2:11  Een vrouw moet zich stil, in alle onderdanigheid laten leren; 1Ti 2:12  maar ik sta aan een vrouw niet toe dat zij leert of over een man heerst, maar zij moet stil zijn. 1Ti 2:13  Want Adam is eerst geformeerd, daarna Eva; 1Ti 2:14  en Adam werd niet verleid, maar de vrouw werd verleid en viel in overtreding. (Telos)

Dat de man van de vrouw is betekent niet dat zij verschillen in waarde. Ze zijn gelijkwaardig, beiden naar Gods beeld en gelijkenis geschapen, maar binnen de scheppingsorde verschillen zij in plaats en rol en verantwoordelijkheid. De vrouw is als gelijkwaardige helpster aan haar man gegeven.

Zondeval. Maar een engel wilde als God zijn. Hij nam geen genoegen meer met zijn plaats in de scheppingsorde, waarin God het hoofd, de regeerder en onderhouder van zijn schepselen is. Hij werd een tegenstander van God en Diens orde. Zijn naam Satan betekent 'tegenstander'.

Toen Mannin en Adam gezondigd had, riep God eerst Adam, niet Mannin die het eerste overtrad. Hij sprak eerst Adam op zijn overtreding aan, daarna zijn vrouw. In de scheppingsorde was Adam het hoofd van Mannin en was hij verantwoordelijk voor hun gezamenlijk doen en laten. Adam had helaas meer gehoord naar zijn vrouw dan naar God.

Mannin leidde Adam tot zijn val. De scheppingsorde veranderde ten aanzien van hen niet, Adam bleef haar hoofd, maar het hoofdschap van de man zou als gevolg van de zonde heerschappij worden. De man zou de neiging krijgen om over zijn vrouw te héérsen.

Sinds de zondeval is de mens geneigd tegen gezag in te gaan: tegen Gods gezag en tegen door Hem gedelegeerd gezag, gezag dat door Hem over ons gesteld is. Het vlees (= onze zondige natuur) bedenkt de dood en dingen die vijandig zijn tegen God; het kan zich niet aan de wet van God, aan Zijn onderwijs, geboden en verboden onderwerpen.

Ro 8:6  want wat het vlees bedenkt, is de dood, maar wat de Geest bedenkt, is leven en vrede;  Ro 8:7  omdat wat het vlees bedenkt, vijandschap is tegen God, want het onderwerpt zich niet aan de wet van God, want het kan dat ook niet. (Telos)

Het vlees kan gezag misbruiken. Overheidspersonen kunnen gezag misbruiken; de man kan dat doen ten aanzien van zijn vrouw of zijn kinderen. Daarom worden gezagsdragers geroepen om uit liefde en in nederigheid dienstbaar te zijn en worden mannen vermaand om hun vrouwen lief te hebben (onder meer in Ef. 5:25).

Normatieve consequenties van de scheppingsorde

De scheppingsorde dient door ons - vrije, zelfbewuste, redelijke schepselen - in acht genomen te worden. Hoe hebben wij op grond van de scheppingsorde te handelen?

Man en vrouw. Hun verschil in scheppingsorde komt als eerste tot uiting in de hiërarchische relatie: de man als hoofd en de vrouw als zijn hulpe (helpster). Zij behoren die functie te vervullen. Een andere normatieve consequente van de scheppingsorde is dat echtgenoten hun eenheid moeten bewaren en niet mogen scheiden; ook dat een vrouw niet mag leren of over een man heersen (1 Tim. 2:12). Zie boven.

Sommigen zijn van mening dat het sekseverschil ook gevolgen heeft voor de roeping van man en vrouw. De man is geroepen om in het publieke leven (werk, samenleving) te dienen en de vrouw in het private leven (huisgezin, moederschap). Dit was de mening van de bekende geleerde en staatsman Abraham Kuyper.

Huwelijk. De man is het hoofd van de vrouw, die hem tot hulp is gegeven. Het geschapen verschil van man en vrouw en hun bestemming om een eenheid te vormen in het huwelijk heeft normatieve gevolgen voor de onderlinge omgang van mensen: "wat dan God heeft samengevoegd, laat een mens dat niet scheiden" (Matth. 19:6)

Landsbestuur. Op grond van de scheppingsorde is de Nederlandse Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) van mening dat vrouwen geen leidinggevende rol in de partij en in de politiek mogen spelen. De SGP is van mening dat een leidinggevende rol voor vrouwen in de politiek in strijd is met de goddelijke roeping en plaats van de vrouw.

Kiesrecht. In 1917-1920 woedde er in de toenmalige christelijke Anti Revolutionaire Partij een heftige discussie over de consequentie van de scheppingsorde. De een stelde dat het kiesrecht voor vrouwen opengesteld zou moeten worden, de ander was hierop tegen.

Zie ook

Gezag