Alsem

Alsem (Hebr. לַעֲנָה la’anah; Gr.: αψινθος apsinthos; Lat.: Artemisia herba-alba Asso; Eng. wormwood) is een bittere en schadelijke plant die op woeste plaatsen groeit. De naam 'alsem' wordt ook gebruikt voor het bittere aftreksel van de alsemknoppen. In het bijbelboek Openbaring wordt de ster die in de wateren viel en hen bitter maakte ‘Alsem’ genoemd.

Wetenschappelijk gesproken is Alsem een geslachtsnaam, met de Latijnse naam Artemisia. Hieronder vallen meerders Alsemsoorten, bij voorbeeld de "gewone Alsen" (zie afbeelding). 

In de Bijbel komt “alsem” 8 keer voor in het Oude Testament en 1 keer als de naam van een ster in het Nieuwe Testament. Alsem staat in de Bijbel figuurlijk voor zware rampspoed, bitter leed.

Door de zeer bittere smaak en de giftige werking, wordt de plant in verschillende passages figuurlijk gebruikt in vervloekingen. In de wet (Deuteronomium 29:18) wordt een ieder die zich van de Heere afwend vergeleken met Alsem.

Ten tijde van Amos was in Israël de gerechtigheid praktisch verandert in 'alsem', een wansmakelijke en bittere aangelegenheid. 

Am 6:12 Rennen paarden op een rots? Ploegt men er met runderen? Ja, u hebt recht in gal veranderd, en de vrucht van de gerechtigheid in alsem. (HSV)

In het boek Jeremia wordt gezegd dat het volk alsem te eten en te drinken krijgt (Jeremia 9:15; 23:15)

Jer 9:14 Maar hebben gewandeld naar het goeddunken huns harten, en naar de Baals, hetwelk hun vaders hun geleerd hadden.
Jer 9:15 Daarom zegt de HEERE der heirscharen, de God Israëls, alzo: Ziet, Ik zal dit volk spijzen met alsem, en Ik zal hen drenken met gallewater;''

Later in Klaagliederen (3:15; 3:19) geeft de profeet Jeremia hij aan dat hij zelf alsem kreeg.

Kla 3:15  [He]. Hij heeft mij met bitterheden verzadigd, Hij heeft mij met alsem dronken gemaakt. (...) Kla 3:19  [Zain]. Gedenk aan mijn ellende en aan mijn ballingschap, aan den alsem en galle. (SV)

In het boek Spreuken is sprake van alsem naar aanleiding van de bittere gevolgen van een verhouding met een vreemde vrouw (Spreuken 5:4).

De ster Alsem

In het Nieuwe Testament en wel in het boek Openbaring wordt nog eenmaal van “alsem” gesproken, nu in de symbolische betekenis van een giftige ster:

Opb 8:11 En de naam van de ster wordt Alsem genoemd. En het derde deel van de wateren werd alsem, en velen van de mensen stierven door de wateren, omdat zij bitter waren gemaakt. (TELOS)

Voor commentaar op deze passage, zie Openbaring 8.

Varia

Frappant is dat “Chernobyl”, de plaats in Oekraïne waar op 26 april 1986 een kernramp plaatsgreep, in het Russisch “alsem, bitter” betekent.

Bronnen

Voor de eerste versie van dit artikel op 11 maart 2011 is gebruik gemaakt van Jan Pieter van de Giessen, Alsem, gepubliceerd dd. 16 april 2008 en te vinden op Bijbelaantekeningen.nl. De auteur heeft hiervoor toestemming verleend.