Dirk Arie van den Bosch

Dirk Arie van den Bosch (1884 - 1942) was een bekende Haagse predikant, die door de Nazi's werd gearresteerd en in kamp Amersfoort overleed. Hij was een populaire kanselprediker en de eerste hervormde predikant die slachtoffer werd van de naziterreur.

Dirk Arie van den Bosch werd op 23 oktober 1884 in Hazerswoude, een dorp in de provincie Zuid-Holland, geboren. Hij bezocht het gymnasium te Leiden en studeerde aan de Rijksuniversiteit aldaar, om in 1910 kandidaat te worden in Noord-Holland. Op 4 september van dat jaar werd hij bevestigd in het ambt van predikant in zijn eerste gemeente te Nieuw-Vennep. Hij aanvaardde zijn ambt met een toespraak 1 Cor. 19:16b. In 1914 vertrok hij naar Stedum, welke standplaats hij in 1916 met de residentie (Den Haag) verwisselde, waar hij op 13 februari intrede deed als opvolger van W. A. Zeydner.

Van den Bosch was een populaire Hervormd predikant in Den Haag. Zijn preken trokken duizenden mensen.

In 1935 vierde hij zijn zilveren (25-jarig) ambtsjubileum. Een krant noemde hem "een van de meest bekende Haagse hervormde predikanten" en schreef:

  De jubilaris is in breede kringen een vooraanstaand figuur. Hij maakt o.m. deel uit van het hoofdbestuur van de Ned. Chr. Radio Vereeniging, alsook van dat van de Utrechtsche Zendingsvereeniging, terwijl hij ook deel heeft uitgemaakt van het hoofdbestuur van de Nat. Ver. "Pro Rego". Voorts  heeft ds. v. d. Bosch zitting in het bestuur van de Prov. Commissie van de Confessioneele Vereeniging in Zuid-Holland en is hij in zijn woonplaats voorzitter van het bestuur van het Chr. Mil. Tehuis en van den Een-uur-loon-bond, wiens activiteit den bouw van de Julianakerk verzekerde, waarvoor H.K.H. Prinses Juliana voor enkele jaren den eersten steen legde.  
   In Den Haag is wijk 2 aan de. zorgen van den jubilaris, die in „Rehoboth" zijn wijkgebouw heeft, toevertrouwd. Van de hand van den jubilaris verschenen enkele preeken in druk, terwijl hij ook schreef in het bekende tijdschrift ..Stemmen des Tijds" (over de Buchmannbeweging). Tevens redigeert hij een eigen wijkblad „De Rehoboth-bode", dat iedere maand het licht ziet. Ds. v. d. Bosch is een zeer populair prediker die nog elken Zondag groote scharen om zijn kansel vereenigt. Man van groote welsprekendheid is hij in den lande een bekende redenaar voor winterlezingen etc.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak was hij predikant van de Julianakerk in de Haagse wijk Transvaal. Op 4 sept. 1940 vierde hij zijn 30-jarig ambtsjubileum. Dezelfde krant berichtte over de jubilaris:

Ds. v. d. Bosch is in breede kringen een vooraanstaand figuur. Zoo maakt hij o.a. deel uit van het hoofdbestuur van de Ned. Chr. Radio Vereeniging, waarvan hij vice-voorzitter is en van het hoofdbestuur van de Utrechtsche Zendingsvereeniging. In zijn woonplaats is hij voorzitter van het Chr. Mil. Tehuis en van den Een-uur-loon-bond, wiens activiteit den bouw van de Julianakerk verzekerde. In de residentie is wijk II aan de zorgen van ds. v. d. Bosch, die in „Rehoboth" zijn wijkgebouw heeft, toevertrouwd. Van de wijkvereeniging „Draagt elkanders lasten" is hij eere-voorzitter. Ds. v. d. Bosch is een zeer populair prediker, die elken Zondag groote scharen om zijn kansel vereenigt.

Op verzoek van de uitgever Gebroeders Zomer en Keuning’s te Wageningen schreef hij een boekje, dat in november 1940 uitkwam onder de titel 666, Het getal eens menschen. Hierin waarschuwde hij voor het gebrek aan menselijkheid. Vlak na de verschijning werd het boek door de bezetter verboden en belandde de schrijver in de gevangenis van Scheveningen. Volgens de SS had Van den Bosch met zijn boek Hitler beledigd. In het boek legde de schrijver echter uit dat dat het niet Bijbels was om de naam Hitler (of Mohammed, Napoleon enz.) te herleiden uit de naam van het beest 666. Op de achtergrond speelden mee zijn hulp aan Joden en zijn afkeer van de nazi’s. Al voor 1940 had de SS deze predikant op het oog vanwege zijn kritiek op de nazi’s en hun Jodenhaat.

Overlijdensadvertentie in het Leids Dagblad, 27 maart 1942.

Zijn uitspraken en boek leidden er uiteindelijk toe dat hij op 11 december 1940 door de Duitsers werd gearresteerd. Hoewel de bezetter niet hard kon maken dat hij de wet zou hebben overtreden, achtten zij zijn woorden en invloed gevaarlijk. Na een verblijf in het `Oranjehotel´ te Scheveningen (11 december 1940 - 28 oktober/december 1942) kwam hij terecht in het kamp Amersfoort. Hier bleek hij een grote morele steun te zijn voor de gevangenen. Hij hield er kerkdiensten en gaf Bijbelles. Door de slechte leefomstandigheden liep hij dysenterie en een kaakontsteking op en hieraan overleed hij uiteindelijk op 20 maart 1942. De overlijdensadvertentie zei dat hij "den Kruisbanier tot in Gods handen dragen" mocht (zie afbeelding). Zijn lichaam werd ter aarde besteld op de Gemeentelijke Begraafplaats Rusthof te Amersfoort, vak/rij/nummer: 9 297.

De Duinzichtkerk heeft een prachtig gebrandschilderd raam ter ere van Van den Bosch. Op het raam is hij afgebeeld als wijzend op het getal 666.

Na de oorlog werd hem op 7 mei 1946 postuum het Verzetskruis toegekend. In Den Haag is tot zijn nagedachtenis een gedenksteen aangebracht in de Grote of Sint-Jacobskerk en in de gemeenten Hazerswoude, Rijswijk (Zuid-Holland) en Zwijndrecht zijn straten naar hem vernoemd. In de protestantse Duinzichtkerk te Den Haag is een gebrandschilderd raam aangebracht ter ere van de predikant (zie foto).

Dankbetuiging in het Leidsdch Dagblad, 2 mei 1942. De woorden van Filipp. 1:12-14 zijn: En ik wil, dat gij weet, broeders, dat hetgeen aan mij [is] [geschied], meer tot bevordering van het Evangelie gekomen is; Alzo dat mijn banden in Christus openbaar geworden zijn in het ganse rechthuis, en aan alle anderen; En [dat] het meerder [deel] der broederen in den Heere, door mijn banden vertrouwen gekregen hebbende, overvloediger het Woord onbevreesd durven spreken.

Klaas de Jong schreef een boek over het getal 666, Inzicht in 666 en Mysterie Babylon, waarvan het eerste hoofdstuk gewijd is aan de uitleg van Van den Bosch. Op 3 mei 2015 werd aan een kleinzoon van de predikant een exemplaar van het boek overhandigd in de Duinzichtkerk. Auteur en uitgever Klaas De Jong haalde in zijn toespraak de opmerking van Van den Bosch uit diens opmerkte aan, dat er helaas meer aandacht was voor 666 en Hitler dan voor Jezus. Daarom besloot De Jong elk hoofdstuk van zijn boek te eindigen met de overwinning van Jezus, de Leeuw van Juda en het Lam.

Bron

Dirk-Arie van den Bosch, Wikipedia.nl. tekst hiervan is verwerkt op 27 april 2017.