Dood

Dood betekent 'levenloosheid' of 'sterven'. Door de zonde is de dood in de wereld gekomen. Christus Jezus stond na zijn sterven 'uit de doden' op en heeft in beginsel de dood overwonnen.

De dood markeert niet slechts een einde, maar ook een begin. De dood van een mens markeert het einde van zijn of haar wijze en plaats van bestaan, alsook het begin van een nieuwe wijze en plaats van bestaan.

Over de toestand na de dood (sterven), zie ook Hiernamaals.

Soorten van dood

Er zijn verschillende soorten van dood-zijn. Naast de lichamelijke dood, waarbij iemand zijn laatste adem uitblaast en de scheiding van geest en lichaam plaatsvindt, zijn er andere toestanden van dood-zijn.

De rechtvaardige Abel, een zoon van het eerste mensenpaar, was de eerste mens die een lichamelijke dood stierf waarbij zijn geest uit het lichaam ging.

God had tegen de eerste mens, Adam, gezegd dat hij de dood zou sterven op de dag dat hij zou eten van de boom der kennis van goed en kwaad.

Ge 2:16  En de HEERE God gebood de mens: Van alle bomen van de hof mag u vrij eten, Ge 2:17 maar van de boom van de kennis van goed en kwaad, daarvan mag u niet eten, want op de dag dat u daarvan eet, zult u zeker sterven.  (HSV)

Toen ze aten trad de dood in, zowel de geestelijke dood als een lichamelijke doodsheid. De lichamelijke doodsheid eindigde in de scheiding van geest en lichaam, toen Adam, na honderden jaar op aarde te hebben 'geleefd', de laatste adem uitblies. Toen was Abel al gestorven. Dood brengt scheiding. Na hun zonde verborgen Adam en Eva zich voor God. God echter riep hen, Hij zocht hen op. De verloren zoon uit Luc. 15 leefde in de zonde, had geen contact meer met zijn vader, die hem voor dood hield.

Lu 15:24 want deze zoon van mij was dood en is weer levend geworden, hij was verloren en is gevonden. En zij begonnen vrolijk te zijn. (TELOS)

Onverloste zondaars zijn dood in hun overtredingen en zonden.

Efe 2:1 En u heeft God opgewekt, toen u dood was in uw overtredingen en zonden, (...) Efe 2:5 toen ook wij dood waren in de overtredingen, levend gemaakt met Christus (uit genade bent u behouden), (TELOS)

Col 2:13  En u, toen u dood was in de overtredingen en in de onbesnedenheid van uw vlees, u heeft Hij mee levend gemaakt met Hem, terwijl Hij ons alle overtredingen vergeven heeft; (TELOS)

Hoewel de gelovige levend gemaakt is met Christus - in geestelijke zin levend gemaakt uit de dood - is zijn lichaam nog dood, in een staat van doodsheid. Ook voor een gerechtvaardigde gelovige geldt dat zijn lichaam dood is vanwege de zonde. Hij verwacht de verlossing van zijn lichaam.

Ro 8:10 Maar als Christus in u is, dan is het lichaam wel dood vanwege de zonde, maar de Geest is leven vanwege de gerechtigheid. (TELOS)

De dood van planten schijnt iets anders te zijn dan de dood van dieren. Dieren hebben een levende ziel, planten niet.

Doodsoorzaken

Zonde

De eerste en diepste oorzaak van de dood is de zonde. Deze oorzaak ligt dus op het vlak van de verhouding van de mens tot God en tot goed en kwaad. De dood is het gevolg van de zonde, die door Adam, de eerste mens, in de wereld kwam. De 'prikkel van de dood' is de zonde (1 Cor. 15:55). Zondige mensen zijn sterfelijk. Ons lichaam, waarin de zonde (zondige natuur) is, is een lichaam van de dood.

De zonde heeft een uitwerking in de schepping en in ons lichaam en doet afgeleide doodsoorzaken zoals kanker ontstaan.

Alcohol

In ongeveer tien procent van alle sterfgevallen wereldwijd is (anno 2012) sprake van bijvoorbeeld alcoholvergiftiging of een ernstige leveraandoening als gevolg van onmatig alcoholgebruik. Alcohol is in de wereld doodsoorzaak nummer één onder mannen van 15 tot en met 59 jaar (anno 2010). Alcohol veroorzaakt bijna 4 procent van alle sterfgevallen wereldwijd, bijna 2,5 miljoen mensen. Dat is meer dan aids, tuberculose of geweld.

Kanker

Onder de afgeleide doodsoorzaken in het lichaam is kanker de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. In 2008 overleden in ons land voor het eerst meer mensen aan kanker dan aan hart- en vaatziekten. In 2008 overleden 33.900 mensen aan kanker. Bij mannen komt longkanker veruit het vaakst voor. Op de tweede plaats volgt prostaatkanker. Bij vrouwen neemt longkanker sinds 2007 de eerste plaats in.

Hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten waren jarenlang doodsoorzaak nummer één in Nederland. In 2008 overleden 33.100 mensen aan een hart- of vaatziekte.

Dood van een kind

Aangrijpend en moeilijk te verwerken is de dood van een eigen kind. Naar aanleiding van een busongeluk in maart 2012, waarbij 22 jonge kinderen omkwamen, zei dokter De Roy van de Katholieke Universiteit Leuven: "Voor een ouder is de dood van een kind het ergste wat hen kan overkomen. Deze ervaring tekent de kinderen die erbij waren. Het blijft hen bij. Het is enorm ingrijpend, een ongekende shock. Ze zullen het nog zeker enkele maanden bijzonder zwaar hebben. Maar nadien geven ze het een plaats, en denken ze er nog aan terug. Voor hen is het iets gemakkelijker. Bij de ouders knakt er iets op zo'n moment. Sommigen gaan door met hun leven, pikken de draad weer op, maar de dood van hun kind blijft altijd erg aanwezig. Sommigen gaan denken dat hun leven geen zin meer heeft en zullen nood hebben aan professionele begeleiding. Maar zelfs degenen met een 'normale' manier van rouwen en verwerking zijn getekend voor het leven.".

Overwinning over de dood

De diepste oorzaak van de dood is de zonde. De Zoon van God, Jezus (= 'Jahweh is redding'), kwam op deze aarde om onze zonden op Zich te nemen, de straf hierop te dragen, ons met God te verzoenen, ons tot nieuwe mensen te maken, de dood te overwinnen en ons eeuwig leven te schenken. Hij ging zelf de dood in en verrees uit het graf. Hij stond op van tussen de doden, 'uit de doden'. De dood is 'de laatste vijand' die wordt overwonnen.

Wanneer de Heiland terugkomt, zal Hij ons tot zich nemen. De nog op aarde levende gelovigen zullen veranderd worden, hun sterfelijke lichamen zal onsterfelijkheid aandoen. Dan zal het woord uitkomen dat geschreven staat: 'De dood is verslonden tot overwinning' (1 Cor. 15:55). God geeft ons, Zijn kinderen, de overwinning door onze Heer Jezus Christus (1 Cor. 15:57).

Wie het verlossingswerk van de Heiland der wereld en de Vorst van het Leven afwijst, gaat uiteindelijk de 'tweede dood' in. Want wie het Leven afwijst, verkiest de dood.

Toekomst van de dood

Als 'de eerste dingen' voorbij zijn, zal er geen dood meer zijn:

Opb 21:4 En Hij zal elke traan van hun ogen afwissen, en de dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geschrei, noch pijn zal er meer zijn, want de eerste dingen zijn voorbijgegaan. Opb 21:5 En Hij die op de troon zat, zei: Zie, Ik maak alles nieuw. En Hij zei tot mij: Schrijf, want deze woorden zijn getrouw en waarachtig. (TELOS)

Zij echter die God, de bron van het leven, afwijzen en geen deel aan het eeuwige leven hebben, geraken in een altoosdurende toestand die 'de tweede dood' wordt genoemd.

Opb 21:4 En Hij zal elke traan van hun ogen afwissen, en de dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geschrei, noch pijn zal er meer zijn, want de eerste dingen zijn voorbijgegaan. (...) Opb 21:8 Maar voor de bangen, ongelovigen, verfoeilijken, moordenaars, hoereerders, tovenaars, afgodendienaars en alle leugenaars hun deel is in de poel die van vuur en zwavel brandt; dit is de tweede dood. (TELOS)

Zie art. Hel.

Houding tegenover de dood

De dood wekt vrees. Vrees voor de dood leidt tot slavernij.  

Heb 2:14  Daar nu de kinderen aan bloed en vlees deel hebben, heeft ook Hij op gelijke wijze daaraan deelgenomen, opdat Hij door de dood te niet zou doen hem die de macht over de dood had, dat is de duivel, Heb 2:15  en allen zou verlossen die uit vrees voor de dood hun hele leven door aan slavernij onderworpen waren. (TELOS)

Tweederde van de Nederlanders bezoekt nooit het graf van dierbaren en praat nooit met familieleden over de eigen dood. Vier op de vijf Nederlanders leggen hun uitvaartwensen niet van te voren vast (anno 2008). Blijkens wetenschappelijk onderzoek verricht in Nederland stimuleren onbewuste gedachten aan de dood het kopen van luxe-goederen: artikel op Intermediair.nl (2008). De Heer Jezus kan de vrees voor de dood wegnemen bij die in Hem geloven. 

Opb 1:17 En toen ik Hem zag, viel ik als dood aan zijn voeten; en Hij legde zijn rechterhand op mij en zei: Vrees niet, Ik ben de eerste en de laatste, Opb 1:18 en de levende; en Ik ben dood geweest, en zie, Ik ben levend tot in alle eeuwigheid, en Ik heb de sleutels van de dood en de hades. (TELOS)

Voor een christen is de dood geen zwarte ruimte met een onbekende inhoud, maar een doorgang naar de hemel, waar God de Vader woont, de Heer Jezus als voorloper is binnengegaan en waar de engelen leven. "De dood is een reis naar God", heeft Amerikaanse evangelist Billy Graham gezegd. Van hem zijn ook de volgende woorden: "De gelovige christen heeft hoop wanneer hij staat bij het graf van een geliefde die naar God is gegaan, want hij weet dat die scheiding niet voor eeuwig is. Het is een heerlijke waarheid dat degenen die in Christus gelovigen elkaar nooit voor de laatste keer hebben gezien".