Drachme

De drachme was een Griekse zilveren munt, ongeveer ter waarde van een denaar (een dagloon). Met de naam ‘drachme’ vertalen onder meer de Statenvertaling en de Herziene Statenvertaling de Hebreeuwse uitdrukkingen adarkon en darkemon. Onder ‘adarkon’ moet men zeker en onder ‘darkemon’ waarschijnlijk een Perzische goudmunt, de zogenaamd dariek of darieke verstaan (Latijn: daricus; Frans: darique).

Munten uit de oudheid. De eerste twee munten in de vierde rij zijn darieken. Verder zijn er allerlei drachmen te zien.

Dariek

Adarkon. De naam adarkon is van Perzische herkomst en komt in de Bijbel 2x voor: 1 Kron. 29:7, Ezr. 8:27. Het Strongnummer is 0150. De NBG51-vertaling, de Leidse vertaling, de Canisius-vertaling, de Willibrordvertaling (1978, 1995) vertalen door ‘darieken’. De Engelse King James vertaling heeft ‘drams’. De Engelse Darby-vertaling heeft ‘darics’. De Duitse Elberfelder-vertaling heeft ‘Dariken’. De Duitse Schlach-vertaling heeft ‘Dareiken’. De Nederlandse Nieuwe Luther bijbel heeft ‘goudstukken’, Luther vertaalde in het Duits door ‘Gülden’.

1Kr 29:7 zij gaven voor de dienst van het huis Gods vijfduizend talenten goud en tienduizend darieken; tienduizend talenten zilver; achttienduizend talenten koper en honderdduizend talenten ijzer. (NBG51)

1Kr 29:7 Zij gaven voor de dienst van het huis van God vijfduizend talent goud, tienduizend drachmen, tienduizend talent zilver, achttienduizend talent koper en honderdduizend talent ijzer. (Herziene Statenvertaling)

Ezr 8:27 twintig gouden bekers ter waarde van duizend darieken, en twee voorwerpen van prachtig goudglanzend brons, kostbaar als goud. (NBG51)

Ezr 8:27 twintig gouden bekers, [ter waarde] van duizend drachmen; en twee voorwerpen van goed, glanzend koper, kostbaar als goud. (Herziene Statenvertaling)

De Naardense bijbelvertaling vertaalt in 1 Kron. 29:7 door ‘darieken’ en in Ezr. 8:27 door ‘drachmen’. De Nieuwe Bijbelvertaling (2004) vertaalt respectievelijk door ‘gouden munten’ en ‘darieken’.

De vrijwillige gift vermeld in 1 Kron. 29:7 was bestemd voor de bouw van Gods huis en werd geschonken tijdens het leven van David. Zover bekend werd de Perzische munt pas ca. 520 v.C. ingevoerd. Wanneer de schrijver deze munt hier noemt, wil hij enkel de waarde van de gift bepalen, zonder dat hij wil zeggen dat de gift in deze munt, die veel jonger is, opgebracht zou wezen.

Darkemon. Het Hebreeuwse woord darkemon is van Perzische oorsprong. Het Strongnummer is 01871. Het woord komt in de Bijbel 4x voor: 1x in Ezra (2:69) en 3x in Nehemia (7:70, 71, 72). De Statenvertaling, de Herziene Statenvertaling, de NBG51-vertaling, de Canisiusvertaling, De Willibrordvertaling (1978, 1995), De Nieuwe Bijbelvertaling (2004) en de Naardense vertaling vertalen door ‘drachmen’. De Leidse vertaling heeft ‘darieken’. De Groot Nieuws vertaling en de Nieuwe Luther bijbel hebben ‘goudstukken’. De Engelse King James vertaling heeft ‘drams’. De Engelse Darby-vertaling heeft ‘darics’. De Duitse vertaling door Luther heeft ‘Gülden’. De Duitse Elberfelder-vertaling heeft ‘Dariken’. De Duitse Sclach-vertaling heeft ‘Dareiken’.

De familiehoofden die waren teruggekeerd uit de Babylonische ballingschap gaven 61.000 drachmen (Hebr. darkemoniem) aan goud voor de herbouw van Gods huis te Jeruzalem.

Ezr 2:68 En [sommigen] van de familiehoofden gaven, toen ze aankwamen bij het huis van de HEERE, Die in Jeruzalem [woont], vrijwillig voor het huis van God, om het op zijn [oorspronkelijke] plaats te doen staan. Ezr 2:69 Naar hun vermogen gaven zij voor de schatkamer ten behoeve van het werk: eenenzestigduizend drachmen aan goud, vijfduizend ponden aan zilver en honderd onderkleden voor priesters. (HSV)

Invoering. Ongeveer in 520 v.C. voerde de Perzische koning Darius I (522-486 v.C.) voor Christus) de dariek in.

Gewicht en munt. De dariek (in het Hebreeuws van het Oude Testament: adarkon of darkemon) was een eenheid van gewicht en van waarde (goud, geld). De dariek was van zuiver goud. Het gewicht van de dariek was 8,4 gram. De geldwaarde was gelijk aan 20 zilveren sikkels (sjekels).

De gouden munt was na de Babylonische ballingschap ook in het land van Israël in omloop. De dariek en de halve dariek waren de eerste munten, die onder de Joden  officieel werden ingevoerd: zij waren van Perzische oorsprong en bestonden in goud èn zilver. De zilveren dariek droeg ook de naam van zilveren sikkel.

In latere tijd wisselt de munt met de overheersers, en in de dagen van het Nieuwe Testament komt naast de zilveren denarie en penning ook de Attische drachme voor.

Drachme

De drachme was bij de Grieken oorspronkelijk de naam van een gewicht, later van een zilveren munt, die dit gewicht vertegenwoordigde. Het woord ‘drachme’ betekent oorspronkelijk „een handvol," d.i. zoveel als men in de hand neemt om op de weegschaal te leggen.

In het munt- en gewichtenstelsel van de Grieken was de drachme het honderdste deel van een mina, het zesduizendste deel van een talent en werd in zes obolen verdeeld.

Van de verschillende Griekse muntstelsels hebben er twee betekenis verkregen. Het zogenaamde Aeginetische stelsel, dat geheel en al op Semitische grondslag berustte, bestond in Macedonië tot Alexander de Grote, in de Peloponnesus, uitgezonderd te Korinthe, in een groot gedeelte van noordelijk en middel-Griekenland en in het gebied van de Ptolemeërs. De Aeginetische drachme, die tot de Attische drachme in de verhouding stond van 7:5, had een gewicht van 6,2 gram.

Het Attische stelsel was door Solon uit het Aeginetische afgeleid. De Attische standaard bestond in Sicilië en sedert Alexander de Grote in Macedonië en, uitgezonderd in Egypte, ook in de rijken van de Griekse Diadochen.

In het Attische stelsel had de drachme als gewicht 0,262 (of als rond cijfer een kwart) lood; als munt met een normaal gewicht van 4,366 gram. De tetradrachme, als hoofdmunt, had een gewicht van 17,46 gram.

Later heette de tetradrachme ook stater (Matth. 17, 27), welke naam oorspronkelijk alleen aan de didrachme toekomt en in Athene hoofdzakelijk die van de gouden munt was.

De didrachme(n) (Matth. 17:24) is met de stater (Matth. 17:27), welke de waarde had van vier drachmen, van Tyrische oorsprong. Omdat hij overeenkwam met de Hebreeuwse halve sikkel, werd hij bestemd voor de tempelschatting.

Zie Didrachmen voor het hoofdartikel over dit onderwerp

Bij de Joden stond de tetradrachme gelijk met de heilige sikkel. Zij betaalden dan ook de jaarlijks tempelschatting, die een halve sikkel bedroeg, met een dubbele drachme (didrachme) en voor twee personen met een stater. Vgl. 2 Makk. 4: 19; 10: 20: 12: 43. Tobias 5: 14 (Griekse tekst); Matth. 17: 24; Luc. 15:8; Hand. 19: 19 (Statenvertaling: penningen).

Sedert de Romeinen hun heerschappij over Griekenland en het Oosten uitstrekten, kenden zij aan de drachme dezelfde waarde toe als aan hun denarie. Ook het Attische talent werd een Romeinse munt ter waarde van 6000 denariën. Nadat Achaje en Macedonië hun onafhankelijkheid verloren hadden, had de Attische of Alexanderdrachme voor de wet dezelfde waarde als de denaar of denarie. Pompejus (ca. 63 v. Chr.) stelde in Syrië de daar gebruikelijke koninklijke tetradrachme met vier denarien gelijk.

De drachme wordt genoemd in Luc. 15:8 en had dus de waarde van een denaar (gelijk aan dagloon); de ‘zilverstukken’ in Hand. 19:19 waren wellicht ook drachmen.

Lu 15:8 Of welke vrouw steekt niet, als zij tien drachmen heeft en een drachme verliest, een lamp aan en veegt het huis en zoekt zorgvuldig, totdat zij die vindt? Lu 15:9 En als zij die heeft gevonden, roept zij haar vriendinnen en buurvrouwen bijeen en zegt: Weest blij met mij, want ik heb de drachme gevonden die ik had verloren. (TELOS)

De Statenvertaling en de Herziene Statenvertaling vertalen het Griekse drachme door ‘penning’.

Bronnen

www.DeBijbel.nl, onderwerp Dariek, geraadpleegd 8 jan. 2016.

F. W. Grosheide (red.), Bijbelse encyclopaedie (Kampen: J.H. Kok, 1950) s.v. Dariek

F.M. Th. Böhl, Het Oude Testament (Groningen, Den Haag: J.B. Wolters, 1919)

Christelijke Encyclopaedie voor het Nederlandsche Volk (Kampen: Kok, 1925-1931) s.v. Drachme. Hieruit is op 8 jan. 2016 tekst genomen en verwerkt.

Hebreeuws-Nederlands Lexicon, onderdeel van de Online Bible, een uitgave van Importantia.

Ed. Rhiem, C.H. van Rhijn (red.), Bijbelsch woordenboek voor ontwikkelde lezers der Heilige Schriften (Utrecht: Kemink & Zoon, 1885-1886) s.v. Drachme. De tekst van dit lemma is op 8 jan. 2016 verwerkt.