Evangelische Bijbelvertaling (EBV)

De Evangelische Bijbelvertaling (EBV) is een Nederlandse vertaling van de Bijbel die in 2020 online is gepubliceerd op EvangelischeBijbelvertaling.nl en daar ook te lezen is. De officiële versie heeft als begindatum 31 dec. 2020. In 2023 kwam de EBV in boekvorm uit.

Doel. Het doel van deze vertaling is om de grondtekst heel nauwkeurig weer te geven in leesbaar, begrijpelijk en eigentijds Nederlands.

Vertaler. De vertaling is het werk van de Nederlandse Bijbelvertaler Joop Ossewaarde (geb. 1950), vanuit zijn geloof in Jezus Christus, en kwam tot stand in de jaren 2010 - 2020, als nevenproduct naast zijn vertaling van de Bijbel in het Berbers, een taal die in Noord-Afrika wordt gesproken. Om de Nederlandse vertaling te kunnen maken beschikte hij over ter zake doende talenkennis, aangevuld met adviezen en technische ondersteuning van een klein aantal helpers. Daarbij heeft hij gebruik gemaakt van selecte Bijbelcommentaren en artikelen, zoals het beroemde commentaar van Keil & Delitzsch op het Oude Testament.

Naam. De naam van de vertaling verwijst naar het Evangelie van Jezus Christus, dat al vanaf de eerste bladzijde van de Bijbel vernomen wordt. Op de eerste scheppingsdag zei God ‘Laat er licht zijn!’, een woord dat ten volle werkelijkheid is geworden in Jezus Christus die zegt: ‘Ik ben het Licht van de wereld’. De vertaling is op de markt gebracht als 'Eigentijdse Bijbelvertaling', passend bij 'EBV'.

Grondtekst. De vertaling van het Oude Testament gaat uit van de tekst van de Masoreten. De vertaling van het Nieuwe Testament is gebaseerd op de tekst van het Aramese Nieuwe Testament, de Peshitta. Volgens de vertaler zijn er "enkele goede argumenten voor de gedachte dat de Aramese Peshitta van het Nieuwe Testament de oorspronkelijke tekst zou kunnen zijn." Voor de doorsneelezer van de Bijbel maakt dat weinig uit, aldus de vertaler. In de online studieversie van de EBV worden de verschillen tussen de Griekse en Aramese tekst van het Nieuwe Testament in de voetnoten aangegeven en zo nodig besproken.

Vertaling

Hoewel de vertaling nauwkeurig wil zijn, wordt terwille van het doel niet strak vastgehouden aan een onnederlandse Hebreeuwse of Aramese zinsbouw van de grondtekst.

De EBV gebruikt hoofdzakelijk de aanspreekvorm 'jij' en 'jullie' voor mensen. Wanneer koningen worden aangesproken, wordt 'u' gebezigd. God wordt aangesproken met 'U' (hoofdletter).

Woorden als ‘tabernakel’, ‘efod’ of ‘ark’ (behalve voor de ark van Noach), 'Pasen', 'Pinksteren' komen in deze vertaling niet voor.

Godsnaam. De Godsnaam JaHWeH wordt weergegeven door '(de) HEERE'. Ook in het Nieuwe Testament van de EBV komt de naam HEERE voor, aangezien deze in het Aramese Nieuwe Testament, anders dan in het Griekse, wel voorkomt als ‘Mar-Yah’, ter onderscheiding van ‘Maran’ (= ‘onze Heer’).

'GOD'. De bijzondere Hebreeuwse meervoudsvorm 'Elohiem' voor God in het Oude Testament wordt weergegeven door ‘GOD’ met hoofdletters, en wel als aanduiding voor God als de Schepper van hemelen en aarde, de God van Abraham, Izak en Jakob. In alle andere gevallen staat er ‘god’ of ‘goden’ met kleine letter, behoudens in een enkel geval waar ‘elohim’ een andere betekenis lijkt te hebben.

In het begin schiep GOD de hemelen en de aarde. De aarde was woest en leeg en duisternis lag over de diepe wateren en de Geest van GOD zweefde over het water. (Gen. 1:1-2 )

Namen. De EBV heeft de namen van personen en plaatsen in het Nieuwe Testament in de bekende Griekse vorm, niet in de Aramese vorm, welke in Peshitta-vertalingen gebruikelijk is. Daarom 'Jezus Christus' in plaats van de Aramese vorm ‘Jasjoea Masjiega’.

Verschillen met gangbare vertalingen. 'Hallelujah' betekent 'Looft Jah' en bevat de verkorte Godsnaam 'Jah' (van 'Jahweh'). De EBV doet de naam uitkomen door een deelteken: 'Hallelu-Jah'. Voorbeeld:

Hallelu-Jah, dank de HEERE, want Hij is goed, want zijn liefdevolle trouw is tot in eeuwigheid (EBV)

In plaats van 'Schelfzee' of 'Rietzee' (de naam van de zee waardoor God een weg voor het volk Israël baande) heeft de EBV 'Wierzee'. Gebruik van de Aramese grondtekst van de Peshitta voor het Nieuwe Testament heeft geleid tot opvallende verschillen met gangbare vertalingen, bijvoorbeeld voor Matth. 27:9, Hand. 18:6, 2 Tim. 3:16 en Opb. 20:12. De EBV zegt:

Matth. 27: 9 Toen werd vervuld wat gesproken werd door de profeet, die zei: “En ik nam de dertig zilverstukken, de prijs van de Kostbare, waarmee zij vanuit de zonen van Israël hadden ingestemd, (EBV)

De naam van de profeet wordt niet genoemd. In de NBV'04-vertaling bijvoorbeeld staat:

Mt 27:9  Zo ging in vervulling wat gezegd is door de profeet Jeremia: ‘En ze verzamelden de dertig zilverstukken, het bedrag waarop hij geschat was en dat ze hadden bepaald met de zonen van Israël, (NBV'04)

Ook andere gangbare vertalingen hebben de naam van de profeet, Jeremia, erbij staan. Deze naam levert een moeilijkheid op, die de EBV niet heeft: de aangehaalde woorden van de profeet komen het meest overeen met woorden van profeet Zacharia 11:12-13.

De EBV zegt:

Hand. 18:6 Hij schudde het stof van zijn kleren af en zei tegen hen: “Van nu af ben ik rein van jullie bloed, en zal ik naar de volken gaan.”

In Hand. 18:6 hebben de Nederlandse vertalingen die van de Griekse grondtekst uitgaan: "Uw bloed zij op uw hoofd" of iets dergelijks . Deze frase ontbreekt in de EBV.

Hnd 18:6  Toen zij echter weerstonden en lasterden, schudde hij zijn kleren af en zei tot hen: Uw bloed zij op uw hoofd; ik ben rein; van nu af zal ik naar de volken gaan. (Telos)

2 Tim. 3:16 volgens de EBV:

2 Tim. 3:16 16 Elk Schriftwoord, dat door de Geest is opgeschreven, is nuttig om te onderwijzen, te weerleggen, te verbeteren en op te voeden in de gerechtigheid,

"Door de Geest opgeschreven". De Griekse brontekst heeft "theopneustos", lett. Godgeblazen, Godgeademd, d.i. door God geademd door middel van de profeten die de woorden hebben opgeschreven. Vandaar:

2Ti 3:16  Alle Schrift is door God ingegeven en nuttig om te leren, te weerleggen, te verbeteren en te onderwijzen in de gerechtigheid, (Telos)

In Opb. 20:12 zegt de EBV:

Ik zag de doden, de kleinen en de groten, voor de troon staan, en de boekrollen werden geopend, en een andere boekrol werd geopend, de [Boekrol] van het Oordeel. En de doden werden geoordeeld op grond van wat in de boeken geschreven stond, naar hun werken. (Opb. 20:12)

De Herziene Statenvertaling resp. Telos-vertaling, die van een (verschillende) Griekse grondtekst uitgaan, hebben 'van het leven'.

Opb 20:12  En ik zag de doden, klein en groot, voor God staan. En de boeken werden geopend en [nog] een ander boek werd geopend, [namelijk het boek] des levens. En de doden werden geoordeeld overeenkomstig wat in de boeken geschreven stond, overeenkomstig hun werken. (HSV)

Opb 20:12  En ik zag de doden, de groten en de kleinen, voor de troon staan; en er werden boeken geopend. En een ander boek werd geopend, namelijk dat van het leven. En de doden werden geoordeeld volgens wat in de boeken geschreven was, naar hun werken. (Telos)

Voetnoten en illustraties. Bij de vertaling zijn gevoegd: inleidingen op de Bijbelboeken, voetnoten, verwijzingen naar andere Schriftplaatsen en illustraties, waaronder landkaarten.

EBV-Studieversie (EBV-S). De online studieversie van de Evangelische Bijbelvertaling bevat uitgebreide toelichtingen en thematische artikelen.

Meer informatie

www.evangelischebijbelvertaling.nl

EBV24.nl, waar de op papier gedrukte versie verkregen kan worden.

Zie ook

Bijbelvertaling | Peshitta