Ivoor
Ivoor, ook elpenbeen of elp genoemd, is het harde, witgekleurde materiaal afkomstig van de slagtanden van onder meer olifanten en nijlpaarden.
Woord. Het woord ivoor is via het Frans (ivoire) en het Latijn (ebur) waarschijnlijk aan een Afrikaanse taal ontleend. Elp is het middeleeuwse woord voor olifant, dat was ontleend aan het Latijnse elephas (olifant, genitief: elephantis), dat op zijn beurt zijn oorsprong vindt in het Griekse elephas (olifant). Vandaar elpenbeen voor ivoor. Duits: Elfenbein.
De koning Salomo maakte een grote elpenbenen (ivoren) troon:
1Kon 10:18 Nog maakte de koning een groten elpenbenen troon, en hij overtoog denzelven met dicht goud. (SV)
1Kon 10:18 Ook maakte de koning een grote ivoren troon en overtrok die met zuiver goud. (SV)
De bruid in Hooglied zegt van de bruidegom:
Hoo 5:14 Zijn handen zijn als gouden ringen, gevuld met turkoois; Zijn buik is als blinkend elpenbeen, overtogen met saffieren. (Statenvertaling)
Hoo 5:14 Zijn handen zijn als gouden ringen, ingezet met turkoois. Zijn buik is als blinkend ivoor, bedekt met saffieren. (Herziene Statenvertaling)
Hij, de bruidegom, zegt van de bruid:
Hoo 7:4 Uw hals is als een elpenbenen toren, ... (SV)
Dieren. Ivoor is afkomstig van de slagtanden van landdieren zoals olifanten, nijlpaarden of mammoeten, of zeedieren zoals de walrus of narwal. Het fossiele ivoor van de mammoet heeft vaak lang in de grond heeft gezeten en is daardoor donkerder van kleur, soms zelfs bijna zwart.
Herkomst. Het meeste ivoor is afkomstig uit de binnenlanden van Afrika.
Geschiedenis. Al in de oudste beschavingen werd ivoor gebruikt voor de vervaardiging van beeldjes of om erop te tekenen. De bloeitijd van de beeldhouwkunst in ivoor lag in de 14e eeuw na Christus. In de 20e eeuw werd ivoor vooral gebruikt in de kunstnijverheid, in de biljartballenindustrie en bij het bouwen van piano's.
Ivoren toetsen. PianoIn de pianobouw werd ivoor gebruikt om toetsen mee te beleggen. Het ivoor had als voordeel dat het materiaal hard, duurzaam en een beetje stroef was, en dat het prettig aanvoelde onder de vingers, en zweet goed absorbeerde. Ivoren toetsen zitten nog wel op oude piano's maar het restaureren van antieke instrumenten wordt steeds lastiger, omdat 'gerecycled' ivoor (bijvoorbeeld van oude piano's) steeds moeilijker te krijgen is. Tegenwoordig past men op alle nieuwe instrumenten kunststof toe als toetsbeleg.
Bron
Ivoor, nl.wikipedia.nl. Tekst hiervan is onder wijziging verwerkt op 19 juli 2019.