Oekraïne

Oekraïne is een land in Oost-Europa met ruim 41 miljoen inwoners (anno 2021), De Krim niet meegeteld. De staat is seculier. Van de bevolking is ruim 80% in naam christen (anno 2009). De hoofdstad van het land is Kiev (3 miljoen inwoners).

Het land was vroeger een deel van de Sovjet-Unie, die vijftien republieken omvatte; het was de op één (Rusland) na machtigste republiek van de unie.

Omvang. Oekraïne is qua landoppervlakte na Rusland het grootste land van Europa; het is het grootste land dat in zijn geheel in Europa ligt. Het is ruim 14x zo groot als Nederland en bijna 20x zo groot als België.

Buurlanden. Oekraïne grenst in het noordoosten en oosten aan Rusland, in het noordwesten aan Wit-Rusland (Belarus), in het westen aan Polen, Slowakije en Hongarije en in het zuidwesten aan Roemenië en Moldavië.

Bevolking

Een op de zes bewoners is een etnische Rus. Dit komt door de opzettelijke Russificatie van het gebied, waarmee in de 18e eeuw was begonnen. Een op de drie bewoners spreekt Russisch als moedertaal. 70% van de Oekraïners verwerpt de gedacht dat de bevolking van Oekraïne en Rusland één volk zijn (feb. 2022) en 72% procent vindt dat Rusland een vijandige staat is.

Talen

De meest gesproken talen zijn Oekraïens en Russisch. Ze lijken op elkaar, zoals Nederlands op Duits lijkt.

Blauw = overwegend Oekraïens. Rood = overwegend Russisch.

Donbas

Het oosten van Oekraïne, met name Donbas, is meer gericht op Rusland; het westen meer op Europa. Donbas omvat twee provincies: Loehansk en Donetsk. Daarin zijn in 2014 twee zelf-uitgeroepen volksrepublieken ontstaan, die geregeerd worden door Russisch-georiënteerde separatisten. Ze zijn delen van de genoemde provincies.

Religie

Oekraïne is een seculiere staat, waarin de kerk gescheiden is van de staat en van de school. De grondwet van Oekraïne garandeert gewetensvrijheid en vrijheid van godsdienst .

Tweede in aantal volgelingen is de Oost- Oekraïense Grieks-katholieke kerk , die in de praktijk vergelijkbaar is met de liturgische en spirituele tradities van de orthodoxie, maar in gemeenschap staat met de Heilige Stoel van de rooms-katholieke kerk en de paus erkent als hoofd van de  .

Christenen

Oekraïne is overwegend christelijk.

Orthodoxen. 76,5% van de bevolking behoort tot de Oosters-orthodoxe kerken. Zij zijn echter (anno 2009) verdeeld over:

1. de Orthodoxe Kerk van Oekra:ine oftewel het patriarchaat van Kiev (50,4% van de totale bevolking);
2. de Oekraïens-Orthodoxe Kerk oftewel het Patriarchaat van Moskou (26,1% van de totale bevolking), een zelfstandige kerk onder de patriarch van Moskou.

Katholieken. Acht procent (ongeveer 3,5 a 3,7 miljoen zielen in 2007) van de bevolking behoort tot de Oekraïens-Katholieke Kerk. Buiten Oekraïne heeft deze kerk ongeveer een klein miljoen leden, voornamelijk in Noord- en Zuid-Amerika en in West-Europa. Zij erkent de leer en het gezag van de paus en volgt de Byzantijnse ritus.

Protestanten. Protestantse christenen vormen ook ongeveer 2,19% van de bevolking. Hun aantal is aanzienlijk toegenomen sinds het begin van de Oekraïense onafhankelijkheid. De Oekraïense Unie van Evangelische Baptistenkerken is de grootste groep van meer dan 150.000 leden. De tweede grootste is de Oekraïense Unie van Kerken van Evangelische Christenen - Pinkstermensen, met 110.000  leden. Andere groepen zijn onder meer charismaten, calvinisten, Jehovah's Getuigen, lutheranen, methodisten en Zevende-dags Adventisten.

Joden

Zie hieronder.

Moslims

De islam maakt al eeuwen deel uit van het religieuze leven in Oekraïne. Anno 2022 wonen er ongeveer 1.000.000 tot 2.000.000 moslims in Oekraïne, en ongeveer 250.000 van hen op de Krim. In 2007 waren er ongeveer 500.000 moslims in Oekraïne (1,1 % van de totale bevolking).

De meeste moslims zijn Krim-Tataren, die in 1944 door dictator Stalin naar Centraal-Azië gedeporteerd werden. Sinds eind jaren tachtig keerden zij terug uit ballingschap naar de Krim, waar ze regelmatig botsen met Oekraïense en Russische christenen.

Joden

De Joodse bevolking krimpt. Anno 2021 is 0,2% van de bevolking joods. In 2013 waren er nog ca. 180.000 Joden waarvan op De Krim ca. 17.000. In 2009 waren er ongeveer 300.000 Joden (0,6% van de bevolking). Ze zijn cultureel en religieus zeer actief. In het land vonden ooit veel progroms plaats. En de nationaal-socialisten hebben er tijdens de Tweede Wereldoorlog 1,5 miljoen Joden vermoord.

Buitenlandse betrekkingen

Uitvoer. Oekraïne is een doorvoerland voor gas uit Rusland. Europa is voor een belangrijk deel afhankelijk van Russisch gas. — Veel Europese landen alsook Israël voeren een groot deel van hun graan in uit Oekraïne.

Rusland. Dit land wil niet dat Oekraïne ooit lid wordt van de NAVO of van de Europese Unie. Oekraïne wil dat wel. Dit leidt tot een conflict: toenadering tot Rusland of tot Europa, daar draait het conflict om.

Europese Unie. 67% procent van de Oekraïners wil (feb. 2022) dat het land lid wordt van de EU.

NAVO. 59% procent van de Oekraïners wil (feb. 2022) dat het land lid wordt van de NAVO.

Rusland. Er waren eerst nauwe banden met de Russen, op het gebied van geschiedenis, cultuur, taal en godsdienst. Maar sinds de annexatie van de Krim in 2014 zijn de Oekraïners vervreemd geraakt van de Russen. De bevolking is anti-Russisch geworden.

Rusland voelt zich één met Oekraïne en wil het land behouden voor zijn eigen invloedssfeer. Oekraïne is de bakermat van de Slavische cultuur. Historisch behoorden beide landen deels tot het Kievse Rijk. Oekraïne was heel lang onderdeel van het Russische tsarenrijk en na 1917 tot 1991 een Sovjetrepubliek. In de voormalige Sovjet-Unie waren zij de grootste landen. Rusland wil voorkomen dat Oekraïne lid wordt van de NATO en van de EU. Het blijft het conflict met de separatisten in Donbas voeden. De oorlogssituatie in het het oosten van het land verhindert lidmaatschap van de NAVO. Behalve voor de NAVO is het conservatieve Rusland ook beducht voor de culturele invloed van het decadente Westen met zijn linkse liberalisme (o.a. lhbti-beweging, wokisme), en haat het nazi-gedachtengoed dat bij een deel van de nationalisten in Oekraïne gevonden wordt.

Geschiedenis

980. Vladimir van Kief (Vladimir de Grote) verwerft de onbetwiste macht. Hij regeert tot zijn dood in 1015.

988. Vorst Vladimir de Grote neemt het christendom aan en laat zich dopen.

1015. Dood van Vladimir de Grote.

1054. Van dit jaar tot 1224 woedden er 83 onderlinge oorlogen tussen de verschillende vorsten.

1100. Het Kievse Rijk is inmiddels in twaalf deelvorstendommen uiteengevallen.

Kievse Rijk met twaalf vorstendommen, 1054-1132.

1596. Bij de Unie van Brest-Litovsk ontstaat de Oekraïens-Katholieke Kerk als een met Rome geünieerde kerk.

18e eeuw. Tsarina Catharina II van Rusland, die regeerde 1762-1796, begint de Russificatie van Oekraïne. Russen werden erheen gebracht en tegen 1800 wordt de Oekraïense taal gebannen van de scholen.

1917. Na de Oktoberrevolutie deelt Lenin het rijk op in Sovjetrepublieken. Oekraïne, dat heel lang onderdeel van het Russische tsarenrijk is geweest, wordt een van de republieken.

1922. Stalin wordt secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Onder zijn regering - hij regeerde tot zijn dood in 1953 - wordt Oekraïne verder bevolkt met Russen.

Jaren '40. Etnische tartaren worden verplaatst en vervangen door Russen.

1946. De Oekraïens-Katholieke Kerk dient op last van de Sovjetautoriteiten over te gaan tot de Russisch-Orthodoxe Kerk. Er volgt een jarenlange vervolging: haar kerken worden gesloten en haar priesters veroordeeld tot ballingschap of een clandestien bestaan.

1954. Rusland geeft De Krim aan Oekraïne om de band met het land te verstevigen.

1988. Vanaf dit jaar kunnen de katholieken uit de clandestiniteit treden.

1991. De Sovjet-Unie valt uiteen. — Op 30 maart kan de Oekraïens-Katholieke aartsbisschop Myroslav Ivan Ljoebatsjivsky terugkeren naar Oekraïne en de Sint-Joriskathedraal te Lviv weer in bezit nemen. — Op 24 augustus wordt Oekraïne onafhankelijk verklaard. De staat erft 176 intercontinentale ballistische raketten, 1249 kernkoppen, 44 strategische bommenwerpers, 700 kruisraketten met kernkoppen en 2000 tactische atoomwapens. Schiereiland De Krim krijgt bijzondere autonomie. Russische militaire bases kunnen er blijven. Rusland beloofde dat De Krim autonoom zou blijven.

1992. Herstel van de kerkelijke hiërarchie van de Oekraïens-Katholieke Kerk. Het katholieke geloof kan weer beleden worden.

1994. Op 5 december komt het Boedapest Memorandum inzake Veiligheidsgaranties tot stand. Ondertekenaars zijn Wit-Rusland, Oekraïne, Rusland, VS en Verenigd Koninkrijk. De nucleaire 'erfenis' (zie 1991) wordt overgegeven aan Rusland. In ruil hiervoor gaf Rusland aan Oekraïne de zekerheid van veiligheid en de belofte om de soevereiniteit van het land te respecteren.

2003. Eerste diplomatieke crisis tussen Oekraïne en Rusland over de bouw van een dam in de richting van het Oekraïense eiland Toezla. Rusland zou de landgrens verleggen. Het conflict wordt bijgelegd.

2008. De Amerikaanse president Bush steunt Oekraïne en Georgië, dat zij lid kunnen worden van de NAVO. Rusland is furieus, en Duitsland en Frankrijk verzetten zich tegen het lidmaatschap van Oekraïne.

2013. Begin van een golf demonstraties en onrust die de naam 'Euromaidan' zal krijgen (2013-204). 'Maidan' komt van 'Maidan Nezalezhnosti', het 'Onafhankelijkheidsplein' in Kiev, waar publieke protesten plaatsvinden. Rusland zet Oekraïne onder druk, het wil niet dat Oekraïne een associatieverdrag met de EU ondertekent.

Protesten in Kiev op het Onafhankelijkheidsplein, 1 dec. 2013.

2014. De pro-Russische President Janoekovitsj weigert een associatieverdrag met de EU te tekenen, dat tot meer integratie met de EU zou leiden, en ontvangt 15 miljard dollar aan steun van Rusland. De weigering van Jankoekovitsj en het idee van aan Rusland te zijn verkocht verwekken publieke protesten: de demonstranten willen dat de koers van het land weer wordt verlegd naar het Westen: de Europese Unie en de NAVO. Het protest is ook een uiting van misnoegen over corruptie, zelfverrijking en vriendjespolitiek.

De president probeert vergeefs de opstand met geweld te onderdrukken. Het Westen steunt de demonstranten, maar Rusland steunt de president. In februari wordt de regering van Janoekovitsj omvergeworpen. De president en anderen nemen de wijk naar Rusland. Velen in het Russisch sprekende oosten van Oekraïne wilden dat Janoekovitsj bleef. — Rusland begint met de annexatie van De Krim. Na een referendum op 16 maart op De Krim wordt het overwegende Russisch sprekende schiereiland bij Rusland ingelijfd. De annexatie gebeurt vooral om het strategische belang van de Russische Zwarte Zee-vloot, die er in Sebastopol ligt afgemeerd. — Oekraïne kiest Petro Porosjenko als de nieuwe president. Op 7 juni treedt hij in functie. De nieuwe regering is pro-Europees.

In Oost-Oekraïne komen pro-Russische separatisten, die niets moeten hebben van de pro-westerse revolutie in de rest van Oekraïne, in opstand tegen het Oekraïense bewind en roepen een eigen republiek uit. Er breekt een burgeroorlog uit. De separatisten worden gesteund door Rusland. Op 17 juli wordt tijdens de burgeroorlog in het Oost-Oekraïne bij vergissing een Maleisisch passagiersvliegtuig met 298 mensen aan boord - onder wie 193 Nederlanders - neergeschoten door de opstandelingen. Het Oekraïense leger start een operatie om de opstandelingen te verslaan, maar Russische militairen komen hun te hulp.

2014: door pro-Russische en Russische strijdkrachten beheerste gebieden zijn rood gearceerd.

2015. Gesprekken tussen Oekraïne, Rusland en het Westen mondden uit in de Minsk-akkoorden. Men kwam overeen: een wapenstilstand, militaire terugtrekking, verkiezingen in de rebelse gebieden. De akkoorden zullen echter niet uitgevoerd worden, de schermutselingen houden niet op.

2017. Associatieverdrag met de EU.

2018. De oorlog in Oost-Oekraïne is nog niet voorbij. Af en toe laait de strijd op. Het aantal dodelijke slachtoffers blijft beperkt. De Oekraïense regering ziet ervan af om de separatisten en hun Russische beschermheren te verdrijven, omdat dat ze anders rechtstreeks in oorlog met Rusland komen. En de separatisten willen ook niet meer gebied van de Oekraïners veroveren.

2019. Voor de presidentsverkiezingen beloven de voornaamste kandidaten de terugkeer van de Krim, een einde aan de oorlog in Oost-Oekraïne en economische vooruitgang. De komiek en Jood Volodymyr Zelensky wordt verkozen tot president (73% van de kiezers). De premier is eveneens een Jood. Hij is een criticus van Rusland. — De oorlog met de separatisten in het oosten suddert sinds 2014 nog altijd door en laait af en toe op. De strijd heeft tot nog toe 13.000 mensenlevens gekost.

2021. In december eist Rusland van de VS, het belangrijkste land van de NAVO, de toezegging dat Oekraïne nimmer lid van de NAVO zal worden en geen militaire hulp van de NAVO zal krijgen. De NAVO weigert een dergelijke toezegging te doen.

2022. Russische troepen verzamelen zich aan de Oekraïense grens. Gevreesd wordt voor een invasie. Op 21 februari erkent Rusland de zelfverklaarde republieken Loehansk en Donetsk als onafhankelijke republieken. Rusland zendt er, naar zeggen op verzoek van deze republieken, troepen heen "om er de vrede te handhaven". Kort daarna valt Rusland heel Oekraïne aan, om het land "te demilitariseren en te denazificeren".

Toekomst

In de oorlog van Ezechiël 38? Zal Oekraïne deel zal uitmaken van de coalitie van Gog die het land van Israël zal binnenvallen (Ez. 38)? Er is geen Bijbelse grond voor een bevestigend antwoord. Als echter Gog = Rusland en Rusland Oekraïne verovert en onderwerpt, dan is het denkbaar dat Oekraïense soldaten gevonden zullen worden in de multinationale coalitie van Gog.

Meer informatie

Oekraïne, op: nl.wikipedia.org.

Oekraïense Wikipedia.

The Kyiv Independent, onafhankelijke Oekraïense nieuwssite.

Chronologie van Russische gewapende agressie tegen Oekraïne (sinds 2014), op: uk.wikipedia.org. Oekraïense tijdrekenkundige tafel van gebeurtenissen in het conflict van Rusland sinds 2014.

Bronnen

Oekraïne, op: nl.wikipedia.org. Enige tekst hiervan is verwerkt op 18 feb. 2022.

Oekraïners na roerige jaren naar de stembus, acteur grootste kanshebber, nieuwsbericht op: NOS.nl, 30 mrt 2019.

Vijf vragen over de Oekraïneoorlog: wat kan en wil Poetin bereiken? op: NOS.nl, 24 feb. 2022.

Gravitas Plus | Explained: The Russia-Ukraine crisis. Youtube.com: WION, 20 feb. 2022. Duur: 9 min. 25 sec. Historische achtergrond van het conflict tussen Rusland en Oekraïne.