Rosj Hasjana

Rosj Hasjana, ook geschreven Rosj haSjana of Rosh Hashana (Hebreeuws: ראש השנה — 'hoofd van het jaar') is het joodse nieuwjaar, dat valt op de dag 1 en 2 van de Hebreeuwse maand Tisjrie en dus twee dagen duurt. In 2015 begon 'Hoofd van het jaar' op zondag 13 september na zonsondergang. 

De Hebreeuwse woorden betekenen letterlijk ‘hoofd van het jaar’, d.w.z. begin van het jaar.

'Dag van de sjofar'. De dag waarop Rosj Hasjana valt, heet ook Jom Hasjofar, letterlijk de 'dag van de sjofar' een instrument gemaakt van een ramshoorn. In het Nederlands weergegeven als de 'dag van de bazuin', hoewel de bazuin een ander instrument is dan de sjofar. Op beide nieuwjaarsdagen wordt op de ramshoorn geblazen.

Rosh Hasjana houdt verband met de dag van het geklank die is ingesteld in Lev. 23:24 en Num. 29:1. De term 'Rosj Hasjana' komt echter pas voor in Ez. 40:1.

Eze 40:1 In het vijfentwintigste jaar van onze ballingschap, aan het begin van het jaar, op de tiende van de maand, in het veertiende jaar nadat de stad was verslagen, op diezelfde dag was de hand van de HEERE op mij en bracht Hij mij erheen. (HSV)

Er is verschil van mening over de betekenis van 'begin van het jaar' in dit vers: begin van het godsdienstig jaar of van het burgerlijk jaar. De Joden houden het voor het begin van het burgerlijke jaar: de eerste dag van de maand Tisjrie. Anderen verstaan het van het godsdienstig jaar: de eerste dag van de maand Abib. Hoe het ook zij, het Joodse nieuwjaar valt op 1 en 2 Tisjrie.

Data

Doordat de gregoriaanse kalender geen gelijke tred houdt met de joodse kalender, valt Rosj Hasjana steeds op verschillende data van de algemene kalender:

• 2014: 24-26 september
• 2015: 13-15 september
• 2016: 2-4 oktober
• 2017: 20-22 september
• 2018: 9-11 september
• 2019: 29 september - 1 oktober

Synagogedienst

Duur. De dienst in de synagoge op Rosj Hasjana duurt lang, gemiddeld 4,5 uur.

Wit. De ruimte is in het wit aangekleed. Voor de ark, waarin de Thora-rollen zijn opgeborgen, hangt een wit gordijn, de rollen zelf zijn ook omhuld door witte mantels en de voorzanger en anderen betrokken bij de dienst hebben een wit linnen kleed aan (gelijk aan het doodskleed in gebruik bij een joodse begrafenis). Het wit is symbool voor de volledige overgave aan God.

Gebed en lezing. Diverse gebeden zijn speciaal voor Rosj Hasjana. Op Rosj Hasjana en Jom Kipoer wordt in de synagoge-liturgie o.a. het Avinoe Malkenoe toegevoegd, een indringend gebed om vergeving van begane fouten. De Thorateksten die gelezen worden gaan over het ingrijpen van God in het leven van mensen, zoals dat van aartsvader Abraham.

Ramshoorngeklank. Op beide dagen van Rosj Hasjana wordt er in de synagoge honderd maal op de sjofar (de ramshoorn) geblazen. Dat gebeurt in een aantal gedeeltes. De eerste 30 keer na de thoralezing. Tijdens het moesaf gebed wordt ook op de Thora geblazen. Halverwege en aan het eind van de dienst wordt ook nog 30 keer de sjofar geblazen. De laatste toon wordt zo lang mogelijk aangehouden, om te denken aan de komende dagen van inkeer.

Begin van tien dagen van inkeer. De laatste toon van de ramshoorn luidt de Aseret Jemei Tesjoeva (= 'tien dagen van inkeer') in, een periode van inkeer (tesjoeva) tussen Rosj Hasjana en Jom Kippoer (= Verzoendag), waarin wordt verwacht dat slechte daden tegenover andere personen en God worden bijgesteld en verzoend (voor zover dit niet al is gebeurd). In die periode moet een jood dus vergiffenis vragen aan zijn of haar medemens, als hij fouten heeft begaan. Tijdens deze periode worden enkele speciale gebeden toegevoegd aan de dagelijkse gebedsdiensten. De tien dagen eindigen met Jom Kipoer (Grote Verzoendag) waarin de verzoening met God wordt voltooid. Op Jom Kippoer komt de joodse mens tegenover God te staan.

Na de synagogedienst

Zoetigheden en gelukwensen. Na de synagogedienst worden als symbool voor een goed jaar zoete dingen gegeten. Traditioneel zijn dat stukjes appel met honing, waarbij de aanwezigen elkaar een 'shana tova oemetoeka', 'een goed en zoet jaar' (als de appel met honing) toewensen, of simpelweg shana tova ('goed jaar'). Er worden ook wordt per post kaarten verstuurd met deze gelukswens. In verband met de dagen van inkeer zegt met daarom voor Rosj Hasjana ook vaak 'gemar chatima / chasima tova' ('dat je mag tekenen voor een goed jaar'). Deze wens kan men gebruiken tot en met het einde van Jom Kipoer (Verzoendag).

Het eeuwenoude Tasjliech-ritueel met de Joodse gemeente Beth Shoshanna te Deventer (Nederland) aan de rivier de IJssel

'Wegwerpen'. Verder is een gebruik bij orthodoxe joden op de middag van Rosj Hasjana: 'tasjliech' (= 'wegwerpen'). Men gaat voor dit wegwerpen naar stromend water, met liefst levende vissen erin, en werpt daarin vanuit de zakken van de kleding broodkruimels onder het opzeggen van een gebed. Dit wegwerpen staat symbool voor het zich ontdoen van slechte dingen, zonden en slechte gedachten.

Bron

Rosj Hasjana, Wikipedia.nl, geraadpleegd en verwerkt op 11 sept. 2016.