Kreta: verschil tussen versies
→3300-1450 v.C.: Minoïsche periode
Regel 83:
== Geschiedenis ==
De oudste tekenen van beschaving op Kreta zijn van volkeren, die uit Klein-Azië naar het eiland waren gekomen.
===
Ongeveer 3300 v.Chr. ontwikkelde zich op het eiland de Minoïsche beschaving, de eerste grote beschaving van het gebied rond de Egeïsche Zee. De Minoïsche
▲De oudste tekenen van beschaving op Kreta zijn van volkeren, die uit Klein-Azië naar het eiland waren gekomen.
{|
|3000 - 1900
▲Ongeveer 3300 v.Chr. ontwikkelde zich op het eiland de Minoïsche beschaving, de eerste grote beschaving van het gebied rond de Egeïsche Zee. De Minoïsche periode was van 3300 v.Chr. tot 1450 v. Chr.
|pre-palatiaal
|3000 - 2200
Deze bracht goede zeevaarders, handelaars en landbouwers voort. Omdat zij vrijwel de gehele oostelijke Middellandse Zee onder controle hadden en vrijwel geen vijanden hadden, konden zij zich ontwikkelen tot een bijzonder hoge beschaving. Knossos was vermoedelijk een belangrijk ceremonieel en politiek centrum. Er was grote welvaart op Kreta door de handel met Griekenland, het Middellandse Zeegebied, Egypte en Syrië, en door de vruchtbare grond van Kreta die olie, graan en wijn opbracht. ▼
|Vroeg-Minoïsch
|-
|
|
|2200 - 1900
|Midden-Minoïsch 1A
|-
|1900 - 1700
|protopalatiaal (oude paleistijd)
|1900 - 1800
|Midden-Minoïsch 1B
|-
|
|
|1800 - 1700
|Midden-Minoïsch 2
|-
|1700 - 1450
|neopalatiaal (nieuwe paleistijd)
|1700 - 1600
|Midden-Minoïsch 3
|-
|
|
|1600 - 1500
|Laat-Minoïsch 1A
|-
|
|
|1500 - 1450
|Laat-Minoïsch 1B
|-
|1450 - 1100
|postpalatiaal
|1500 - 1375
|Laat-Minoïsch 2
|-
|
|
|1375 - 1100
|Laat-Minoïsch 3A, 3B, 3C
|}
▲
De paleizen vormden de economische centra. De ruïnes van deze paleizen zijn op verschillende delen van het eiland te vinden. Het paleis van Knossos bevatte goed ingerichte vertrekken met muurschilderingen, sommige van levensgroot afgebeelde mensen, stieren en dolfijnen. Andere onderwerpen zijn religieuze optochten, dansers, fabeldieren, lelies en vogels.
Regel 99 ⟶ 142:
Toen het economisch niet meer goed ging, werd Kreta veroverd door de Myceners uit het Griekse gebied. De Minoïsche cultuur bleef daarbij overeind. Een van de belangrijkste dingen uit deze tijd was dat er aan goudbewerking werd gedaan.
===
De periode van de Griekse cultuur kan worden verdeeld in<ref name=":0" />:
ca. 1100 v. C. - Rond deze tijd was er veel onrust en onzekerheid, waardoor een migratiegolf naar Cyprus op gang kwam. ▼
{|
|1100 - 650
|geometrische periode
|-
|650 - 500
|archaïsche periode
|-
|500 - 330
|klassieke periode
|-
|330 - 67 vC
|hellenistische periode
|}
▲ca. 1100 v. C. - Rond deze tijd was er veel onrust en onzekerheid, waardoor een migratiegolf naar Cyprus op gang kwam.
Ca. 1000 v. C. - Rond deze tijd trokken Dorische volken vanuit het Griekse vasteland naar Kreta, die de ijzerbewerking meebrachten. Dit wordt de ''Dorische tijd'' genoemd. Deze periode wordt ook de "donkere periode" van de geschiedenis van Kreta genoemd, omdat er vaak oorlogen tussen de steden gevoerd werden, vooral omdat er weinig voedsel was door gebrek aan landbouwgrond.
Regel 106 ⟶ 163:
Ca. 800 - ca. 500 v.C. In deze eeuwen waren er veel kunstenaars op Kreta die veel beelden maakten.
500/480 - 330/323 v.C. In deze klassieke periode werd de techniek van het slaan van munten geïntroduceerd. Kreta had niet veel macht. Aan het einde van deze periode kwam Alexander de Grote aan de macht in het buurland Macedonië. Hij overleed in 323 v. Chr.
De daaropvolgende eeuwen werden gekenmerkt door een aaneenschakeling van oorlogen. Achtereenvolgens hebben Romeinen, Arabieren, Byzantijnen, Venetiërs en Turken het eiland overheerst.
=== 67 v.C. - 330 n.C.: Romeinse
In deze periode was Kreta een provincie van Rome en eindelijk was er rust en orde op het eiland. Het was nu voor het eerst dat Kreta bezet werd door een vreemde macht. De Romeinen zorgden voor de heropbouw van het eiland en de aanleg van wegen, aquaducten en tempels. Kreta bloeide onder het Romeinse bewind weer op en diverse steden kenden grote economische bloei. In deze periode kenden de landbouw en de veeteelt zeer goede tijden maar ook de visserij deed het uitstekend.
===
In 365 na Christus werd Kreta getroffen door een zware aardbeving en tevens als gevolg daarvan door een tsunami, die grote schade aanrichtte. Veel gebouwen werden helemaal vernietigd. Delen van West-Kreta kwamen tot negen meter hoger te liggen.
===
In de 9de eeuw veroverden de Arabieren Kreta. Gedurende ongeveer anderhalve eeuw hadden ze er de macht
=== 961 - 1204: Tweede Byzantijnse periode ===
De Byzantijnen veroverden het eiland met wel 3000 schepen. Er kwamen veel inwoners van Constantinopel op Kreta wonen
=== 1204 -
De tijd van de Kruistochten was aangebroken en na de bezetting van Constantinopel in 1204 kwam Kreta in handen van Bonifatius van Montferrato. Bonifatius had eigenlijk de nieuwe keizer van Constantinopel moeten worden, maar de Venetianen verkozen Boudewijn VI van Henegouwen. Aan Bonifatius werd Kreta toegewezen, maar hij verkocht het eiland spoedig aan Venetië. Even probeerden de Genovezen alsnog het eiland te veroveren maar het waren uiteindelijk de Venetianen die het definitief innamen. Zo kwam Kreta onder Venetiaanse heerschappij. Deze periode duurde 450 jaar lang.
Regel 126 ⟶ 186:
Na de val van Constantinopel in 1453 groeiden de Venetianen en Kretenzers meer naar elkaar toe. Dit kwam waarschijnlijk mede uit angst voor de gezamenlijke vijand, de Ottomanen. Veel Kretenzers leerden Italiaans en gingen naar Venetië om te werken of te studeren. Vanaf circa 1454 en gedurende twee eeuwen kende Kreta een enorme culturele bloei, het was de tijd van de Kretenzische Renaissance. Schilderkunst, architectuur, beeldhouwkunst, literatuur, onderwijs, alle vormen van kunst vierden hoogtij. De Venetiaanse kenmerken van Kreta uit die periode zijn nog steeds op het eiland te zien.
=== 1669 - 1898: Ottomaanse
In 1645 vielen de Ottomaanse Turken Kreta binnen. De verovering maakte abrupt een einde aan de Kretenzische Renaissance en luidde het begin in van een langdurige onderdrukking van de lokale bevolking door de Turken. De Venetianen verlieten het eiland, maar ook veel Kretenzers gingen ergens anders wonen. De Kretenzers moesten hoge belastingen betalen.
Regel 137 ⟶ 197:
In 1898 kreeg Kreta zijn vrijheid. De reactie van het op Kreta aanwezige Ottomaanse leger was het vermoorden van onschuldige burgers, het verbranden van huizen en het roven van winkels. De grote machten reageren nu pas echt, wat terugtrekking van de Ottomanen versnelde.
=== 1898 - 1913:
Kreta was nu behoorlijk zelfstandig, maar veel mensen wilden bij Griekenland horen. De grote landen zoals Engeland en Italië hadden hun eigen belangen en vonden dat Kreta niet tot Griekenland moest horen. Kreta werd daarna tijdelijk bestuurd door de Griekse Prins George, maar stond nog wel onder de soevereiniteit van de Ottomaanse Sultan. In 1913 werd Kreta uiteindelijk opgenomen in het Koninkrijk Griekenland na de overwinning van Griekenland in de Balkanoorlog.
=== 1913 - heden: Deel van Griekenland ===
De Kretenzische bevolking werd door Griekenland met open armen ontvangen. Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog hebben Kretenzers voor Griekenland gevochten. In mei 1941 landden Duitse parachutisten in het westen van Kreta in een poging het eiland over te nemen. Na een zware strijd tussen Australiërs, Nieuw-Zeelanders en Grieken enerzijds en Duitsers anderzijds, viel Kreta uiteindelijk in handen van de Duitsers. Het was de eerste grootschalige luchtlandingsoperatie uit de geschiedenis die zo kostbaar was dat de Duitsers nooit meer een belangrijke luchtlandingsaanval zouden uitvoeren. Door sommige historici wordt de grote moeite van de Duitsers om op Kreta snel resultaat te boeken geweten aan de verliezen van de Luftwaffe tijdens de slag om Den Haag. Verschillende verzetsorganisaties streden de volgende jaren met Britse hulp tegen de Duitse bezetter. Deze was wreed; dorpen werden platgebrand en burgers geëxecuteerd.
| |||