COVID-19: verschil tussen versies
k
geen bewerkingssamenvatting
kGeen bewerkingssamenvatting |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
'''COVID-19''' is de ziekte die veroorzaakt wordt door het virus [[SARS Coronavirus-2]] (SARS-CoV-2).
== Ziekwording ==
Bij een besmetting hecht het virus zich aan de luchtwegwand. Het virus heeft aan de buitenkant stekeleiwitten (de rode uitsteeksels op de foto) waarmee het zich aan de buitenkant van een cel hecht en wel aan een ACE2-receptor daar. Eén stekeleiwit past in een receptormolecule van het membraan van een cel, het past als een sleutel in een slot, en zo kan het virus de cel binnenkomen. Eenmaal binnengekomen hoeft het niet de celkern binnen te dringen, maar kan het direct gebruik maken van de eiwitfabrieken (''ribosomen''). Deze fabrieken gebruiken genetische informatie van het virus om viruseiwitten te maken, onder andere de stekeleiwitten. De onderdelen van het te maken viruskopietje verzamelen zich vlak onder het membraan van de cel. Dan ontstaat er een nieuwe virus die door het celmembraan naar buiten komt.
Regel 7 ⟶ 8:
Lukt het afweersysteem niet om te virus uit te schakelen, bijvoorbeeld doordat het zwak is, dan kan het virus zich vermenigvuldigen en in de longblaasjes terechtkomen. In de longen zal het afweersysteem weer proberen het virus uit te schakelen. Lukt dit niet, dan komen er steeds meer ontstekingen bij en raken meer longblaasjes gevuld met ontstekingsvocht. Er ontstaat een ernstige longontsteking. Deze leidt tot zuurstoftekort en ademnood.<ref name=":4">[https://www.nu.nl/coronavirus/6040125/longfonds-corona-bezorgt-deel-van-patienten-blijvende-longschade.html Longfonds: Corona bezorgt deel van patiënten blijvende longschade]. Nu.nl, nieuwsbericht van 25 maart 2020.</ref>
== Ziekteverschijnselen ==
Ook verandering of verlies van smaak is een belangrijk signaal. Er is een verschil tussen symptomen van COVID-19 bij gevaccineerden en ongevaccineerden. De meest voorkomende symptomen van COVID-19 onder gevaccineerden zijn loopneus, hoofdpijn, niezen, keelpijn en reukverlies. Terwijl onder ongevaccineerden typische symptomen zijn: hoofdpijn, loopneus, keelpijn, koorts en aanhoudende hoest.<ref name=":5" /> Wat kan lijken op verkoudheid, namelijk niezen, keelpijn, schorre stem en een loopneus, kan een teken zijn van Covid-19.
Regel 21 ⟶ 23:
Gevolgen op de lange termijn kunnen zijn: longschade, hartschade, zenuwschade.
=== Omicron-variant ===
'''Pandemie.''' De ziekte-uitbraak is tot een pandemie, een wereldwijde uitbraak, geworden. De laatste pandemie vóór die van Covid-19 was de Mexicaanse griep (2009-2010). Toen zijn 1,4 miljard<ref name=":0">Bron: [https://www.youtube.com/watch?v=88E9LcZc124 Waarom het coro naviruseen lockdown veroorzaakt en eerdere epidemieën niet] (Youtube.com: EenVandaag, 18 april 2020).</ref> mensen besmet geweest met het H1N1-virus. De Covid-19-pandemie is, mede door de beschermende beperkende maatregelen door overheden, de zwaarste die wij in honderd jaar te verduren hebben gehad.▼
De omicron-variant van SARS-Cov-2, die in het najaar van 2021 opdook, heeft andere en vaak mildere symptomen<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=5E6gpPJwYIY Omicron, symptom changes]. Youtube.com: Dr. John Campbell, 8 dec. 2021. Duur: 23 min. 21 sec. </ref>:
* pijn in het lichaam
* spierpijn
* hoofdpijn
* moeheid (gedurende 1 of 2 dagen)
* soms licht zere keel
* geen ernstige hoest
* geen loopneus
== Pandemie ==
▲
De volgende animatie, Engels gesproken, geeft inzicht in de schadelijke werking van het virus.
Regel 27 ⟶ 41:
<youtube width="768" height="432">https://www.youtube.com/watch?v=5DGwOJXSxqg</youtube><BR>''COVID-19: What Happens If You Get Coronavirus?''. Youtube.com: Nucleus Medical Media, 28 maart 2020. Duur: 7 min. 27 sec.
== Behandeling ==
De bekende ontstekingsremmer dexamethason bleek goed te werken en patiënt te helpen. Dit middel wordt dan ook ingezet, na geregistreerd te zijn tegen Covid-19.<ref name=":7">[https://www.volkskrant.nl/wetenschap/youtube-hit-de-hoogleraar-die-coronavaccins-fileert-zes-uitspraken-beoordeeld~bce73b37/ YouTube-hit: de hoogleraar die coronavaccins fileert. Zes uitspraken beoordeeld], Volkskrant.nl, 22 jan. 2021.</ref>
Regel 37 ⟶ 52:
Artsen kunnen onder bepaalde voorwaarden een bestaand middel voorschrijven dat niet tegen Covig-19 geregistreerd is. Dit heet ‘off-label’. Mochten er goede aanwijzingen zijn dat het werkt en veilig is, en er zijn geen alternatieven, dan mag een arts dat op eigen verantwoordelijkheid na instemming van de patiënt inzetten.<ref name=":7" />
== Herstel ==
== Natuurlijke afweer ==
== Vaccin ==
Zie [[Vaccin tegen SARS-CoV-2]] voor het hoofdartikel.
'''Sterfte.''' Het sterftecijfer onder geïnfecteerden<ref>Het percentage mensen die, als ze besmet zijn met het virus, aan de gevolgen overlijden. Technische term: ''infection fatalaity rate'' (IFR).</ref> wordt (feb. 2021) geschat op 0,23%<ref name=":8">[https://www.youtube.com/watch?v=lo0f3Hpx7Z0&t=2m26s Kinderoffer]. Youtube.com: pierre capel, 15 feb. 2021. Vanaf 2 min 26 sec.</ref><ref>In april 2020 geschat op 1,4%, zie: [https://www.youtube.com/watch?v=88E9LcZc124 Waarom het coro naviruseen lockdown veroorzaakt en eerdere epidemieën niet] (Youtube.com: EenVandaag, 18 april 2020). In maart 2020 was het sterftepercentage geschat op ongeveer 3,4 procent; bron: https://www.businessinsider.nl/coronavirus-compared-to-flu-mortality-rates-2020-3/. In feb. 2020 nog geschat op ongeveer 2 procent.</ref>, veel minder dodelijk dan de voorloper SARS. Geïnfecteerden jonger dan 35 jaar oud hebben gemiddeld een kans 0,005% om te sterven door Covid-19, kinderen 0,0005%<ref name=":8" />. Patiënten van 80 jaar en ouder met de ziekte Covid-19 hebben echter een kans van 14,8% om te sterven door de gevolgen van deze ziekte. Bijna alle sterfgevallen betreffen ouderen en andere kwetsbare personen, zoals hart-, long- of diabetespatiënten<ref name=":4" />.▼
== Sterfte ==
▲
Een Israëlische biochemicus, die het virus onderzoekt, sprak in maart 2020 de verwachting uit dat er geen vele miljoenen zullen sterven<ref name=":1">David Horovitz, [https://www.timesofisrael.com/israeli-scientist-youre-not-going-to-see-millions-of-people-die-from-covid-19/ Israeli scientist: You’re not going to see millions of people die from COVID-19]. TimesOfIsrael.com, 18 maart 2020. Vraaggesprek met Shy Arkin, hoogleraar Structurele Biochemie aan de universiteit van Jeruzalem.</ref>.
Regel 49 ⟶ 69:
Covid-19 is <u>veel dodelijker dan gewone seizoensgriep</u>. Van de mensen die de griep (influenza) krijgen overlijdt 0,1% aan de gevolgen, dat is 1 op de 1000 patiënten. Modelberekeningen schatten een gemiddeld aantal sterfgevallen door influenza In Nederland van bijna 2.000 per jaar in de periode 1999-2010<ref>Bron: https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/influenza/cijfers-context/sterfte#node-sterfte-als-gevolg-van-influenza</ref>. Bij grieppatiënten die 65 jaar of ouder zijn ligt het sterftepercentage op 0,83%. Het verschil met Covid-19 komt althans ten dele doordat ons immuunsysteem ervaring met het influenzavirus heeft en de afweer is verbeterd; tegen seizoensgriep zijn vaccins en bestaat enige mate van immuniteit.
== Risicogroepen ==
== Besmettelijkheid en overdracht ==
Covid-19 is veel besmettelijker maar minder dodelijk dan SARS en Ebola<ref>Ebola is zeer dodelijk. De helft van de patiënten sterft door de ziekte. Bron: [https://www.youtube.com/watch?v=88E9LcZc124 Waarom het coro naviruseen lockdown veroorzaakt en eerdere epidemieën niet] (Youtube.com: EenVandaag, 18 april 2020).</ref>. De verspreiding gaat net zo snel als bij de Mexicaanse griep van 2009. Bij SARS werden mensen besmet die heel dicht bij de patiënt kwamen, zoals familieleden en zorgmedewerkers. Bij Covid-19 kunnen mensen al besmet raken als de patiënt hoest, niest, zingt of praat. Een infectieziekte door het coronavirus doet de patiënt niezen en hoesten, waardoor het virus op andere mensen overgedragen kan worden. De overdracht gaat voornamelijk via vochtdruppeltjes in de lucht: nies- en hoestdruppeltjes; in de tweede plaats door aanraking. De kans dat men besmet raakt via oppervlakken zoals deurklinken is klein. En deze kans wordt kleiner als men vaak zijn handen wast.<ref name=":4" /> Wie met zijn besmette hand in zijn ogen wrijft, kan ook via de ogen het virus binnenkrijgen. Een geïnfecteerde persoon besmet, zonder beschermende maatregelen, gemiddeld twee à drie anderen<ref name=":4" />.
Regel 57 ⟶ 79:
Iemand kan besmet worden zonder ''ziek'' te worden. Als mensen niet ziek zijn, is de kans op verspreiding zeer gering. Het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meldde (12 feb. 2020) dat er geen bewijzen zijn dat asymptomatische mensen, die het virus dragen zonder ziekteverschijnselen, besmettelijk zijn en bijdragen aan de verspreiding van het virus<ref>Twitterbericht, https://twitter.com/rivm/status/1227565722680877057</ref>.
== Langetermijngevolgen ==
== Voorzorg ==
De landen verschillen in de aanpak die verspreiding van het virus moet afremmen. Dit komt vooral door onbekendheid met het virus. In veel landen werd de handel en wandel minder of minder platgelegd. Scholen en restaurants bijvoorbeeld werden gesloten, en festivals en sportwedstrijden werden afgelast. Dat in veel landen besloten werd tot een lockdown (platlegging) komt door de besmettelijkheid en dodelijkheid (het relatief hoge sterftepercentage) van het virus en de ziekte.
| |||