Oekraïne: verschil tussen versies
k
geen bewerkingssamenvatting
k (→Geschiedenis) |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
'''Oekraïne''' is een land in Oost-Europa met ruim 41 miljoen<ref>Bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Ukraine. Geraadpleegd 18 feb. 2022. De opgaven verschillen. Een andere opgave is: 44 miljoen (feb. 2022). De Oekraïense wikipedia geeft aan (24 feb. 2022) dat er op 1 okt. 2021 ruim 41 milj. mensen woonden, de bezette gebieden niet meegerekend. </ref> inwoners (anno 2021), De Krim
Het land was vroeger een deel van de Sovjet-Unie, die vijftien republieken omvatte; het was de op één (Rusland) na machtigste republiek van de unie.
'''Omvang.''' Oekraïne is qua landoppervlakte na Rusland het grootste land van Europa; het is het grootste land dat in zijn geheel in Europa ligt. Het is ruim 14x zo groot als Nederland en bijna 20x zo groot als België.
'''Buurlanden.''' Oekraïne grenst in het noordoosten en oosten aan Rusland, in het noordwesten aan Wit-Rusland (Belarus), in het westen aan Polen, Slowakije en Hongarije en in het zuidwesten aan Roemenië en Moldavië.
Regel 12:
== Talen ==
De meest gesproken talen zijn Oekraïens en Russisch. Ze lijken op elkaar, zoals Nederlands op Duits lijkt.
[[Bestand:UkraineNativeLanguagesCensus2001detailed-en.png|geen|miniatuur|885x885px|Blauw = overwegend Oekraïens. Rood = overwegend Russisch.]]
== Donbas ==
Het oosten van Oekraïne, met name Donbas, is meer gericht op Rusland; het westen meer op Europa. Donbas omvat twee provincies: Loehansk en Donetsk. Daarin zijn in 2014 twee zelf-uitgeroepen volksrepublieken ontstaan, die geregeerd worden door Russisch-georiënteerde separatisten. Ze zijn delen van de genoemde provincies.
== Religie ==
Oekraïne is een seculiere staat, waarin de kerk gescheiden is van de staat en van de school. De grondwet van Oekraïne garandeert gewetensvrijheid en vrijheid van godsdienst .
Tweede in aantal volgelingen is de Oost- Oekraïense Grieks-katholieke kerk , die in de praktijk vergelijkbaar is met de liturgische en spirituele tradities van de orthodoxie, maar in gemeenschap staat met de Heilige Stoel van de rooms-katholieke kerk en de paus erkent als hoofd van de .
=== Christenen ===
Oekraïne is overwegend christelijk.
Oekraïne is overwegend christelijk. 76,5% van de bevolking behoort tot de Oosters-orthodoxe kerken. Zij zijn echter (anno 2009) verdeeld over het patriarchaat van Kiev (50,4% van de totale bevolking) en het Patriarchaat van Moskou (26,1% van de totale bevolking). ▼
▲
# de Orthodoxe Kerk van Oekra:ine oftewel het patriarchaat van Kiev (50,4% van de totale bevolking);
# de Oekraïens-Orthodoxe Kerk oftewel het Patriarchaat van Moskou (26,1% van de totale bevolking), een zelfstandige kerk onder de patriarch van Moskou.
'''Katholieken.''' Acht procent (ongeveer 3,5 a 3,7 miljoen zielen in 2007) van de bevolking behoort tot de Oekraïens-Katholieke Kerk. Buiten Oekraïne heeft deze kerk ongeveer een klein miljoen leden, voornamelijk in Noord- en Zuid-Amerika en in West-Europa. Zij erkent de leer en het gezag van de paus en volgt de Byzantijnse ritus. ▼
'''Protestanten.''' Protestantse christenen vormen ook ongeveer 2,19% van de bevolking. Hun aantal is aanzienlijk toegenomen sinds het begin van de Oekraïense onafhankelijkheid. De Oekraïense Unie van Evangelische Baptistenkerken is de grootste groep van meer dan 150.000 leden. De tweede grootste is de Oekraïense Unie van Kerken van Evangelische Christenen - Pinkstermensen, met 110.000 leden. Andere groepen zijn onder meer charismaten, calvinisten, Jehovah's Getuigen, lutheranen, methodisten en Zevende-dags Adventisten.<ref name=":1">Bron: artikel [https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D0%B0 Oekraïne] op de Oekraïense wikipedia. Geraadpleegd 24 feb. 2022.</ref>
▲Acht procent (ongeveer 3,5 a 3,7 miljoen zielen in 2007) van de bevolking behoort tot de Oekraïens-Katholieke Kerk. Buiten Oekraïne heeft deze kerk ongeveer een klein miljoen leden, voornamelijk in Noord- en Zuid-Amerika en in West-Europa. Zij erkent de leer en het gezag van de paus en volgt de Byzantijnse ritus.
=== Joden ===
Regel 26 ⟶ 39:
=== Moslims ===
De meeste moslims zijn Krim-Tataren, die in 1944 door dictator Stalin naar Centraal-Azië gedeporteerd werden. Sinds eind jaren tachtig keerden zij terug uit ballingschap naar de Krim, waar ze regelmatig botsen met Oekraïense en Russische christenen.
== Joden ==
== Buitenlandse betrekkingen ==
'''Uitvoer.''' Oekraïne is een doorvoerland voor gas uit Rusland. Europa is voor een belangrijk deel afhankelijk van Russisch gas. — Veel Europese landen alsook Israël voeren een groot deel van hun graan in uit Oekraïne<ref>Nieuwsbericht dd. 14 feb. 2022: https://israeltoday.nl/read/kiev-waarschuwt-israel-zal-lijden-als-rusland-oekraine-binnenvalt-2/</ref>.
'''Rusland.''' Dit land wil niet dat Oekraïne ooit lid wordt van de NAVO of van de Europese Unie.▼
▲'''Rusland.''' Dit land wil niet dat Oekraïne ooit lid wordt van de NAVO of van de Europese Unie. Oekraïne wil dat wel. Dit leidt tot een conflict: toenadering tot Rusland of tot Europa, daar draait het conflict om.
'''Europese Unie.''' 67% procent van de Oekraïners wil (feb. 2022) dat het land lid wordt van de EU<ref name=":0" />.
'''NAVO.''' 59% procent van de Oekraïners wil (feb. 2022) dat het land lid wordt van de NAVO<ref name=":0" />.
'''Rusland.''' Er waren eerst nauwe banden met de Russen, op het gebied van geschiedenis, cultuur, taal en godsdienst. Maar sinds de annexatie van de Krim in 2014 zijn de Oekraïners vervreemd geraakt van de Russen. De bevolking is anti-Russisch geworden.
Rusland voelt zich één met Oekraïne en wil het land behouden voor zijn eigen invloedssfeer. Oekraïne is de bakermat van de Slavische cultuur. Historisch behoorden beide landen deels tot het Kievse Rijk. Oekraïne was heel lang onderdeel van het Russische tsarenrijk en na 1917 tot 1991 een Sovjetrepubliek. In de voormalige Sovjet-Unie waren zij de grootste landen. Rusland wil voorkomen dat Oekraïne lid wordt van de NATO en van de EU. Het blijft het conflict met de separatisten in Donbas voeden. De oorlogssituatie in het het oosten van het land verhindert lidmaatschap van de NAVO.
== Geschiedenis ==
Regel 53 ⟶ 74:
'''18e eeuw.''' Tsarina Catharina II van Rusland, die regeerde 1762-1796, begint de Russificatie van Oekraïne. Russen werden erheen gebracht en tegen 1800 wordt de Oekraïense taal gebannen van de scholen.
'''1917.''' Na de Oktoberrevolutie deelt Lenin het rijk op in Sovjetrepublieken. Oekraïne, dat heel lang onderdeel van het Russische tsarenrijk is geweest, wordt een van de republieken.
'''1922.''' Stalin wordt secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Onder zijn regering - hij regeerde tot zijn dood in 1953 - wordt Oekraïne verder bevolkt met Russen.
'''Jaren '40.''' Etnische tartaren worden verplaatst en vervangen door Russen.
Regel 69 ⟶ 92:
'''1994.''' Op 5 december komt het Boedapest Memorandum inzake Veiligheidsgaranties<ref>Zie https://en.wikipedia.org/wiki/Budapest_Memorandum_on_Security_Assurances</ref> tot stand. Ondertekenaars zijn Wit-Rusland, Oekraïne, Rusland, VS en Verenigd Koninkrijk. De nucleaire 'erfenis' (zie 1991) wordt overgegeven aan Rusland. In ruil hiervoor gaf Rusland aan Oekraïne de zekerheid van veiligheid en de belofte om de soevereiniteit van het land te respecteren.
'''2003.''' Eerste diplomatieke crisis tussen Oekraïne en Rusland over de bouw van een dam in de richting van het Oekraïense eiland Toezla. Rusland zou de landgrens verleggen. Het conflict wordt bijgelegd.
'''2013.''' Begin van een golf demonstraties en onrust die de naam 'Euromaidan' zal krijgen (2013-204)<ref>[https://www.jpost.com/aliyah/article-698083 Nieuwsbericht] op JPost.com, 21 feb. 2021.</ref>. 'Maidan' komt van 'Maidan Nezalezhnosti', het 'Onafhankelijkheidsplein' in Kiev, waar publieke protesten plaatsvinden. ▼
'''2008.''' De Amerikaanse president Bush steunt Oekraïne en Georgië, dat zij lid kunnen worden van de NAVO. Rusland is furieus, en Duitsland en Frankrijk verzetten zich tegen het lidmaatschap van Oekraïne.
▲'''2013.''' Begin van een golf demonstraties en onrust die de naam 'Euromaidan' zal krijgen (2013-204)<ref>[https://www.jpost.com/aliyah/article-698083 Nieuwsbericht] op JPost.com, 21 feb. 2021.</ref>. 'Maidan' komt van 'Maidan Nezalezhnosti', het 'Onafhankelijkheidsplein' in Kiev, waar publieke protesten plaatsvinden. Rusland zet Oekraïne onder druk, het wil niet dat Oekraïne een associatieverdrag met de EU ondertekent.
[[Bestand:Euromaidan Kyiv 1-12-13 by Gnatoush 009.jpg|geen|miniatuur|1200x1200px|Protesten in Kiev op het Onafhankelijkheidsplein, 1 dec. 2013.]]
'''2014.''' De pro-Russische President Janoekovitsj weigert een associatieverdrag met de EU te tekenen, dat tot meer integratie met de EU zou leiden, en ontvangt 15 miljard dollar aan steun van Rusland. De weigering van Jankoekovitsj en het idee van aan Rusland te zijn verkocht verwekken publieke protesten: de demonstranten willen dat de koers van het land weer wordt verlegd naar het Westen: de Europese Unie en de NAVO. Het protest is ook een uiting van misnoegen over corruptie, zelfverrijking en vriendjespolitiek.
De president probeert vergeefs de opstand met geweld te onderdrukken. Het Westen steunt de demonstranten, maar Rusland steunt de president. In februari wordt de regering van Janoekovitsj omvergeworpen. De president
In Oost-Oekraïne komen pro-Russische separatisten, die niets moeten hebben van de pro-westerse revolutie in de rest van Oekraïne, in opstand tegen het Oekraïense bewind en roepen een eigen republiek uit. Er breekt een burgeroorlog uit. De separatisten worden gesteund door Rusland. Op 17 juli wordt tijdens de burgeroorlog in het Oost-Oekraïne bij vergissing een Maleisisch passagiersvliegtuig met 298 mensen aan boord - onder wie 193 Nederlanders - neergeschoten door de opstandelingen. Het Oekraïense leger start een operatie om de opstandelingen te verslaan, maar Russische militairen komen hun te hulp.
[[Bestand:2014 Russo-ukrainian-conflict map.svg|geen|miniatuur|629x629px|2014: door pro-Russische en Russische strijdkrachten beheerste gebieden zijn rood gearceerd.]]
'''2017.''' Associatieverdrag met de EU.
'''2018.''' De oorlog in Oost-Oekraïne is nog niet voorbij. Af en toe laait de strijd op. Het aantal dodelijke slachtoffers blijft beperkt. De Oekraïense regering ziet ervan af om de separatisten en hun Russische beschermheren te verdrijven, omdat dat ze anders rechtstreeks in oorlog met Rusland komen. En de separatisten willen ook niet meer gebied van de Oekraïners veroveren.<ref>Nieuwsbericht op NOS.nl, 21 mei 2018. https://nos.nl/artikel/2232921-slechtste-week-van-het-jaar-in-oost-oekraine-en-de-oorlog-leidt-nergens-toe</ref>
'''2019.''' Voor de presidentsverkiezingen beloven de voornaamste kandidaten de terugkeer van de Krim, een einde aan de oorlog in Oost-Oekraïne en economische vooruitgang. De komiek en Jood Volodymyr Zelensky wordt verkozen tot president (73% van de kiezers). De premier is eveneens een Jood. Hij is een criticus van Rusland. — De oorlog met de separatisten in het oosten suddert sinds 2014 nog altijd door en laait af en toe op. De strijd heeft tot nog toe 13.000 mensenlevens gekost.<ref>Nieuwsbericht dd. 30 maart 2019: https://nos.nl/artikel/2278270-oekrainers-na-roerige-jaren-naar-de-stembus-acteur-grootste-kanshebber</ref>
'''2021.''' In december eist Rusland van de VS, het belangrijkste land van de NAVO, de toezegging dat Oekraïne nimmer lid van de NAVO zal worden en geen militaire hulp van de NAVO zal krijgen. De NAVO weigert een dergelijke toezegging te doen.
'''2022.''' Russische troepen verzamelen zich aan de Oekraïense grens. Gevreesd wordt voor een invasie. Op 21 februari erkent Rusland de zelfverklaarde republieken Loehansk en Donetsk als onafhankelijke republieken. Rusland zendt er, naar zeggen op verzoek van deze republieken, troepen heen "om er de vrede te handhaven". ▼
▲Veel Europese landen alsook Israël voeren een groot deel van hun graan in uit Oekraïne<ref>Nieuwsbericht dd. 14 feb. 2022: https://israeltoday.nl/read/kiev-waarschuwt-israel-zal-lijden-als-rusland-oekraine-binnenvalt-2/</ref>.
▲'''2022.''' Russische troepen verzamelen zich aan de Oekraïense grens. Gevreesd wordt voor een invasie. Op 21 februari erkent Rusland de zelfverklaarde republieken Loehansk en Donetsk als onafhankelijke republieken. Rusland zendt er, naar zeggen op verzoek van deze republieken, troepen heen "om er de vrede te handhaven". Kort daarna valt Rusland heel Oekraïne aan, om het land "te demilitariseren en te denazificeren".
== Toekomst ==
Regel 93 ⟶ 123:
== Meer informatie ==
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Oekra%C3%AFne Oekraïne], op: nl.wikipedia.org.
[https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0 Oekraïense Wikipedia].
[https://kyivindependent.com/ The Kyiv Independent], onafhankelijke Oekraïense nieuwssite.
Regel 100 ⟶ 132:
[https://nos.nl/artikel/2278270-oekrainers-na-roerige-jaren-naar-de-stembus-acteur-grootste-kanshebber Oekraïners na roerige jaren naar de stembus, acteur grootste kanshebber], nieuwsbericht op: NOS.nl, 30 mrt 2019.
[https://nos.nl/artikel/2418716-vijf-vragen-over-de-oekraineoorlog-wat-kan-en-wil-poetin-bereiken Vijf vragen over de Oekraïneoorlog: wat kan en wil Poetin bereiken?] op: NOS.nl, 24 feb. 2022.
[https://www.youtube.com/watch?v=nK-yJD_fAtk Gravitas Plus | Explained: The Russia-Ukraine crisis]. Youtube.com: WION, 20 feb. 2022. Duur: 9 min. 25 sec. Historische achtergrond van het conflict tussen Rusland en Oekraïne.
| |||