Hartstocht
Hartstocht is een sterke neiging van het menselijk gemoed, een onweerstaanbare begeerte.
Hartstocht en drift. In betekenis bijna gelijk is het woord Drift. Het woord is van dezelfde stam als drijven. Drift is eigenlijk het tegenovergestelde van rust, stilstand. Drift en hartstocht zijn allebei een sterke neiging van het gemoed, welke iets doet verlangen of schuwen; een onweerstaanbare begeerte. Drift ziet meer op het blinde van de neiging dan hartstocht; drift is een blindere neiging dan hartstocht. Bij mens en dier heersen driften, bijvoorbeeld de geslachtsdrift, doch alleen de mens, als redelijk wezen, heeft hartstochten, bijvoorbeeld de hartstocht om de waarheid van een zaak te achterhalen. Bij hartstocht werkt dus het redelijk vermogen mee, ofschoon het maar al te vaak ontoereikend is om die neiging te overwinnen of te besturen. Driften hebben de redeloze dieren met ons gemeen, doch men kan niet zeggen dat zij hartstochten hebben.
Gr. Pathos
Op drie plaatsen in het Nieuwe Testament komt het Griekse woord παθος pathos, voor dat met 'harstocht' is vertaald. Het Griekse woord komt van het werkwoord πάσχω, pascho = lijden. Het betekent: 1. wat iemand overkomt, wat iemand tegen zijn wil ondergaat, hetzij bedroevend (leed, ramp, ongeluk, kwaad, smart) of verblijdend[1]. Volgens Harting[2] alles wat iemand tegen zijn wil ondergaat of verdragen moet: het lijden, de smart, in lichamelijke of geestelijke zin. 2. een gevoel waaraan de geest lijdt (aandoening, gemoedsbeweging, hartstocht) of een hartstochtelijke daad. Pathos heeft in het Nieuwe Testament niet een zo brede betekenis als in het klassieke Grieks, maar duidt de kwade begeerte hoofdzakelijk aan als een toestand van de ziel in plaats van een werkzaamheid van de ziel. De Grieken gebruikten het in gunstige en ongunstige zin, in het Nieuwe Testament is het alleen in ongunstige zin te vinden, als verdorven hartstocht.
Volgens Harting alles, waaraan iemands zinnelijke natuur geen weerstand kan bieden, en vandaar in het enkelvoud: de hartstocht, zinnenlust, bijzonder de wellust (Col 3:5; 1 Thess. 4:5), in het meervoud: driften, lusten = onterende of schandelijke lusten, Rom. 1:26. Het woord komt 3x voor in het Nieuwe Testament. Het Strongnummer is 3806.
Ro 1:26 Daarom heeft God hen overgegeven aan onterende hartstochten; want ook hun vrouwen hebben de natuurlijke omgang vervangen door de tegennatuurlijke; Ro 1:27 en evenzo hebben ook de mannen de natuurlijke omgang met de vrouw opgegeven en zijn in hun lust tegen elkaar ontbrand, zodat mannen met mannen schandelijkheid bedrijven en het verdiende loon voor hun afdwaling in zichzelf ontvangen. (Telos)
1Th 4:3 Want dit is de wil van God: uw heiliging, dat u zich onthoudt van de hoererij; 1Th 4:4 dat ieder van u zijn eigen vat weet te bezitten in heiliging en eerbaarheid 1Th 4:5 (niet in begerige hartstocht, zoals de volken die God niet kennen) 1Th 4:6 en dat men zijn broeder geen onrecht aandoet en hem bedriegt in die zaak; want de Heer is een wreker van dit alles, zoals wij u ook vroeger gezegd en ernstig betuigd hebben. 1Th 4:7 Want God heeft ons niet geroepen tot onreinheid, maar in heiliging. (Telos)
Col 3:5 Doodt dan uw leden die op de aarde zijn: hoererij, onreinheid, hartstocht, boze begeerte en de hebzucht, die afgodendienst is, (Telos)
Zie ook
Begeerte, een begrip dat meer omvat dan hartstocht.
Bronnen
Handwoordenboek van Nederlandsche Synoniemen (1908) s.v. Drift — hartstocht. Tekst hiervan is onder wijziging verwerkt op 17 feb. 2020.
Petrus Weiland, Kunstwoordenboek, of: Verklaring van allerhande vreemde woorden, benamingen, gezegden en spreekwijzen, die, uit verscheidene talen ontleend, in de zamenleving en in geschriften, betreffende alle vakken van kunsten, wetenschappen en geleerdheid voorkomen (1821) s.v. Drift, hartstocht. Tekst hiervan is onder wijziging verwerkt op 17 feb. 2020.
Grieks-Nederlands Lexicon, onderdeel van de Online Bible, een uitgave van Importantia.
Griechisch-Deutsch Strongs Lexikon, onderdeel van de Online Bible, een uitgave van Importantia.
D. Harting, Grieks Woordenboek op het Nieuwe Testament (1861-1863). Opgenomen als Grieks-Nederlands handwoordenboek op het Nieuwe Testament in Online Bible (uitgeverij Importantia).