Hebreeuws

Hebreeuws is de oude taal die door de kinderen Israëls werd en wordt gesproken en waarin het Oude Testament is overgeleverd.  

Het Oude Testament is oorspronkelijk grotendeels in het (Bijbels of klassiek) Hebreeuws geschreven.

Jezus. De Heer Jezus sprak Aramees en Hebreeuws. Vanuit de hemel verscheen hij aan Saul, die op weg was naar Damascus, en sprak hem toe in het Hebreeuws:

Hnd 26:14 En toen wij allen op de grond vielen, hoorde ik een stem tot mij zeggen in de Hebreeuwse taal: Saul, Saul, waarom vervolg je Mij? Het valt je hard tegen de prikkels achteruit te slaan. (TELOS)

Leesrichting. De Hebreeuwse taal heeft andere letters dan de Nederlandse en wordt van rechts naar links gelezen.

Alfabet. Het Hebreeuwse alfabet telt 22 letters. De letters zijn medeklinkers.

Hebreeuws alfabet met Engelse toelichting

Het Hebreeuwse alfabet kent een vijftal letters die aan het eind van een woord een andere vorm hebben dan op een andere plaats in een woord. Deze vijf dubbele letters zijn: kaf, meem, noen, pee, tsadee. Aan het eind van een woord heten zij 'sluitletters' of 'eindletters'. 

Meer dan 1500 jaar werd deze taal niet gesproken. De taal werd alleen nog gebruikt om in de Thora-rollen te lezen en te bidden, maar dankzij de arbeid van Eliëzer Perlman werd het Hebreeuws weer een levende taal, waarin de Joden met elkaar spreken. Het moderne Hebreeuws wordt Ivriet genoemd en is de belangrijkste spreektaal in Israël.

Modern Hebreeuws

De Hebreeuwse taal die in tegenwoordig Israël wordt gesproken heet Ivriet, het hebreeuwse woord voor 'hebreeuws'. Dat is het moderne Hebreeuws. Als een taal niet meer gewoon wordt gebruikt, dan wordt dat een ‘dode taal’ genoemd. Het Hebreeuws was eigenlijk een dode taal. Totdat dit meer dan honderd jaar geleden helemaal veranderde…

Eliëzer Perlman (1858-1922) was een Joodse student in Frankrijk. Hij hoopte dat de Joden snel weer vrij in hun eigen land, Israël, zouden kunnen gaan wonen. Maar Eliëzer bedacht ook dat elk land een eigen taal heeft. Daarom moest Israël ook een eigen taal krijgen. Hiervoor was de taal van het Oude Testament het meest geschikt. Deze taal wordt Hebreeuws genoemd. Het Hebreeuws was al meer dan 1500 jaar niet gebruikt als gewone taal. Daarom waren er ook geen nieuwe woorden verzonnen voor nieuwe dingen. Er bestonden bijvoorbeeld geen woorden voor elektriciteit, vliegtuig, voetbal, trein en tijdschrift. Er waren duizenden missende woorden. Eliëzer begon aan het enorme karwei om hiervoor nieuwe woorden te verzinnen.

Eliëzer verhuisde naar Israël en begon met een enorm onderzoek. Hij las honderden oude boeken. Hij hoopte daarin vergeten woorden terug te vinden. Daarnaast verzon hij nieuwe woorden, als er nog geen woord bestond. Voor het verzinnen van nieuwe woorden, gebruikte hij ook de talen uit de landen om Israël heen. Soms duurde het wel meer dan 10 jaar voordat Eliëzer een bijpassend woord had gevonden!

Als hij een woord had gevonden, schreef hij dat met nette letters op een klein papiertje. Op een gegeven moment was zijn studeerkamer bedolven onder een laag van kleine papiertjes. Niemand mocht dit opruimen, omdat Eliëzer bang was dat er papiertjes kapot zouden gaan.

Toen zijn vrouw een muis in de studeerkamer zag, waarschuwde zij Eliëzer. De kleine papiertjes werden straks nog opgegeten door de muis! Hierdoor werd Eliëzer overgehaald om toch zijn studeerkamer op te ruimen. Hij kocht grote houten kisten, waarin de papiertjes met nieuwe woorden werden bewaard. Eliëzer liet kranten drukken in het Hebreeuws. De mensen leerden zo het nieuwe Hebreeuws kennen. In de kranten gebruikte hij nieuwe woorden. Wanneer de mensen een nieuw woord gingen gebruiken, dan was het woord goed verzonnen. De taal die zo ontstond wordt Ivriet ('Hebreeuws') genoemd.

Op 29 november 1922 verklaarden de Britten, die toentertijd het bewind voerden het land van Israël, dat het Hebreeuws voortaan de officiële taal van de Joden in die regio zou zijn. Eliëzer mocht deze mijlpaal nog meemaken. Enkele weken later, op 16 december, overleed hij op 64-jarige leeftijd aan de gevolgen van tuberculose.

Nederlandse woorden

Uit het Hebreeuws zijn woorden in het Nederlands opgenomen. Woorden als 'afpeigeren' en 'gedeisd' bijvoorbeeld stammen uit het Hebreeuws. Van het Hebreeuwse 'jad' ('hand') komt ons zelfstandig naamwoord 'jatten' voor 'handen' en het werkwoord 'jatten' voor 'stelen'. Onze woorden 'sire' (vgl. het Engelse 'si'), 'tsaar', 'keizer' zijn volgens de Hebraïcus Danny Ben-Gigi eindelijk afkomstig van het Hebreeuwse 'sar' = vorst. Dit geldt ook voor het woord 'auro' (lichtkrans), dat van het Hebreeuwse 'or' voor 'licht' komt. Het woord 'kinnesinne', bijvoorbeeld in "Op die afdeling is altijd gedoe, veel heisa en kinnesinne", is afgeleid uit het Hebreeuws: qin'a sin'a = afgunst en haat.

Lesmateriaal

Hebrew - First Words - דְּבָרִים רִאשֹׁנִים - Free Biblical Hebrew - Lesson 1. Youtube.com: Aleph with Beth, 10 nov. 2020. Duur: 15 min. 8 sec. Les 1 van een volledig Hebreeuws lesprogramma dat u de eerste woorden Bijbels Hebreeuws en wel zoals een kind een taal leert. Deze en de overige lessen in deze afspeellijst.

Het voormalige Talencentrum Barneveld had gratis online leerstof Bijbels Hebreeuws (opgeslagen in Archive.org).

Floris Poot, Introductiecursus Hebreeuws, download (pdf-bestanden) van IsraelPlatform.nl. Bijbels en modern Hebreeuws.  

Biblical Hebrew Online, van de Tilburg School of Theology. Materiaal van de cursus(sen) Hebreeuws. De cursus is geschikt voor zelfstudie.

Learn Hebrew, website waar men gratis enig modern Hebreeuws kan leren. De uitspraak van woorden wordt ten gehore gebracht. 

Leerboeken

H. Jagersma, Bijbel Hebreeuws; basiscursus. Dordrecht: Teologia.

"Gekoppeld aan acht verhalende hoofdstukken uit het boek Genesis verwerft de gebruiker zich een basiskennis van Hebreeuwse grammatica en syntaxis. Bovendien beheerst de student na bestudering een woordenschat van circa 600 woorden. De hoofdstukken hebben steeds dezelfde opbouw. Het uitgangspunt ligt in de bijbeltekst, dan volgen de onderdelen ‘Schrift en klankleer’, ‘Vertaling en grammatica’, ‘Opdracht’ en ‘Herhaling’. Aan het einde van het boek zijn een woordenlijst en index opgenomen. Deze cursus is ontstaan vanuit ruim 15 jaar onderwijs. Zo is er een overzichtelijk, in de praktijk geijkt leerboek ontstaan, zeer bruikbaar in het onderwijs en geschikt voor zelfstudie." (Uitgever)

H. Jagersma, Bijbels Hebreeuws; vervolgcursus. Dordrecht; Teologia. 

Brengt de kennis van het Hebreeuws bij de student op het peil dat in het algemeen aan de theologische faculteiten gevraagd wordt.

J.P. Lettinga, Grammatica van het Bijbels Hebreeuws. Leiden: Brill, 1976. Elementaire grammatica. Online versie.

Uitspraak

Het Oude Testament voorgelezen, hoofdstuk na hoofdstuk, in het bijbels Hebreeuws: http://audioscripture.com/files/0123/OT/OT.html

De vijf boeken van Mozes zingend voorgelezen, naar keuze vers voor vers of doorlopend: http://bible.ort.org/books/torahd5.asp        

Meer informatie

P.J. van Midden, Hebreeuws: de leukste taal die er is. Youtube.com: Christenen voor Israël, 16 nov. 2020. Duur: 47 min. 20 sec. De spreker is docent Hebreeuws aan de Universiteit van Tilburg. Hij neemt enkele Bijbelverzen, Hebreeuwse letters, woorden en namen door.

Elske Vahl, Woordstudies in het Bijbels Hebreeuws. Youtube.com, Elske Vahl. De schrijfster, docent Nederlands met kennis van het Bijbels Hebreeuws, neemt Hebreeuwse woorden onder de loep. Kennis van het Hebreeuws is niet nodig om de studies te volgen.

Eliëzer Ben-Jehoeda, nl.wikipedia.org. Over Eliëzer Perlman.

Engelstalig

Right-To-Left-Words. Beknopt woordenboek van Hebreeuwse en Aramese woorden in de Bijbel voorkomend. Onderhouden door medewerkers van de Amerikaanse Universiteit van Iowa.

BiblicalHebrew.com, website waar men Bijbels Hebreeuws kan leren en taalkundige kwesties van het Oude Testament worden behandeld.

Danny Ben-Gigi, God's Secrets Only Hebrew Can Reveal - 145 Revelations That English Bibles Have Kept in the Dark. Uitgever: Hebrew World, Inc.; 2e uitgave (2015). Omvang: 192 blz.

Bron

Voor dit artikel is, onder toestemming, gebruik gemaakt van tekst uit het artikel Hebreeuws op Tovclub.nl