Oordeel

Een oordeel is een uitspraak, vonnis.

Het woord komt van 'oordelen', dat samengesteld is uit 'oor', van het Hoogduitse 'ur' en 'delen', en oorspronkelijk "toewijzen" betekent.

Het woord heeft deze betekenissen:

1. (Bijbeltaal) vonnis, dit is een rechterlijke uitspraak of beslissing. "Ten oordeel zitten" is gezeten zijn om een rechterlijke uitspraak te doen. "Ten oordeel dagen": voor de rechter dagen. Het oordeel van God is de rechterlijke uitspraak van God.

2. (Bijbeltaal) veroordeling, straf.

3. goed- of afkeurende uitspraak die als geldig erkend wordt, van kracht is. "Een oordeel vellen", "zijn oordeel opschorten", "aan het oordeel van anderen overlaten", "uw oordeel is hard".

De Heer Jezus heeft gezegd:

Mt 7:1 Oordeelt niet, opdat u niet wordt geoordeeld; Mt 7:2 want met het oordeel waarmee u oordeelt, zult u worden geoordeeld, en met de maat waarmee u meet, zal u worden gemeten. Mt 7:3 En wat ziet u de splinter in het oog van uw broeder, maar de balk in uw eigen oog merkt u niet? Mt 7:4 Of hoe zult u tot uw broeder zeggen: Laat mij de splinter uit uw oog wegdoen, en zie, de balk is in uw oog? Mt 7:5 Huichelaar, doe eerst de balk uit uw oog weg, en dan zult u helder zien om de splinter uit het oog van uw broeder weg te doen. (TELOS)

4. Geformuleerde mening, gevoelen ten aanzien van een kwestie of geval. "Zijn oordeel zeggen, te kennen geven, uiten, iem. zijn oordeel vragen". "Van oordeel zijn, dat …" (= is het genoemde als mening hebben), "naar mijn oordeel", "volgens het oordeel van anderen".

5. (filosofie) uitspraak of bewering die waar of onwaar is. Synoniem: propositie. "Alle mensen zijn sterfelijk" en "Socrates is een mens" zijn oordelen of proposities.

6. vermogen om uit de waargenomen verschijnselen gevolgtrekkingen af te leiden omtrent de wezenlijke gesteldheid van de dingen. "Een helder, rijp, zuiver, gezond oordeel", "oordeel des onderscheids" (= vermogen om tussen goed en kwaad te onderscheiden), "gebrek aan oordeel", "buiten het bereik van iemands oordeel liggen" (= zijn verstand te boven gaan), "met oordeel te werk gaan" (= zodat men van goed overleg blijk geeft).

Godsgericht

In de Bijbel betekent "oordeel" meermalen zoveel als het Godsgericht (Ps. 76 : 9; Ezech. 39 : 21; Zef. 2: 2; Opb. 15: 4), krachtens hetwelk Hij over de goddelozen zijn strafoordeel en zijn straffen laat gaan (Rom. 2 : 2; Openb. 17 : 1), maar zich over de zijnen ontfermt en hun recht verschaft.

Ps 76:8 (76:9) U liet een oordeel uit de hemel horen; de aarde vreesde en werd stil, Ps 76:9 (76:10) toen U, o God, opstond ten oordeel, om alle zachtmoedigen van de aarde te verlossen. Sela (HSV)

Dus „een oordeel ontvangen" „zijn oordeel dragen," is zoveel als zijn rechtvaardige straf ontvangen (Rom. 13 : 2; Gal. 5 : 10; Jak. 3: 1; Rom. 5: 16).

Ro 5:16 En de gave is niet zoals het zondigen van de ene. Want het oordeel was uit een daad tot veroordeling, maar de genadegave is uit vele overtredingen tot rechtvaardiging. (TELOS)

„Het oordeel was uit een daad tot veroordeling (of: ter verdoemenis)," wil zeggen dat de ene die het eerst gezondigd heeft, Adam, trof het oordeel, het vonnis van God, en van hem af heeft zich dat oordeel over allen verbreid, en is voor hen een oordeel ter veroordeling (verdoemenis) geworden.

Bronnen

Van Dale's Groot woordenboek der Nederlandse taal (13e uitgave), digitale versie 1.0 Plus, jaar 2000, s.v. oordeel.

H. Zeller, Bijbelsch Woordenboek voor het Christelijke volk. Tweede deel K - Z. ('s Gravenhage: M.J. Visser, 1872) s.v. Oordeel. De tekst van dit lemma is 4 dec. 2017 verwerkt.