Toe Biesjwat

Toe Biesjwat (= 15 sjevat), ook geschreven Toe biShvat, is het joodse "nieuwjaar der bomen", een feestdag waarop men vruchten eet en bomen plant. De dag wordt gevierd door de Joodse gemeenschap over de hele wereld en in het bijzonder in Israël. In Israël planten kinderen veel bomen bij.

Kant-en-klare vruchtenmaaltijd voor Toe Biesjwat.

In het Hebreeuws is de naam: טו בשבט. In de Asjkenazische uitspraak "Toe Biesjvos". In het Engels "Tu BiShvat".

De letterlijke betekenis is: 15e sjevat, d.i. de 15e dag van de maand sjevat. De letters טו, Toe, vormen het getal 15, want de letter ט (de letter Teth) heeft de numerieke waarde 9 en de de letter ו (de letter Vav) heeft als zesde letter van het alfabet de waarde 6, en samen zijn zij 15. In plaats van het numerieke טו (Toe) wordt soms ook het woord "vijftien" gebruikt: חמשה עשר בשבט (chamisja asar biesjwat).

"15e sjevat" is het joodse nieuwjaar der bomen (ראש השנה לאילנות, Rosj Hasjana La’ielanot). Een andere Hebreeuwse benaming van het feest is chag la'ielanot (חג לאילנות), dat is "het feest der bomen". Deze dag wordt in de Misjna het nieuwjaar voor de bomen genoemd (Rosj Hasjana Laïelanot). Het is geen officiële feestdag, maar toch wordt deze dag heel bijzonder gevierd. De dag valt samen met eerste bloei van de amandelbomen in Israël.

Fruit eten. De Joden hebben de gewoonte om op deze dag zo veel mogelijk verschillende vruchten te eten. De supermarkten en markten bieden in de voorafgaande weken een veelheid aan gedroogde vruchten aan.

Bomen planten. De dag geldt in Israël vrij algemeen als een boomplantdag. Dan worden veel bomen geplant door schoolkinderen. Veel schoolklassen hebben in de week van Toe biesjwat een schoolreisje naar de bossen en planten nieuwe bomen.

Gebed. Het is een oude gewoonte om speciaal op deze dag te bidden voor een goede en mooie citrusvrucht (etrog) voor het komende Loofhuttenfeest.

Oorsprong

Oorspronkelijk was deze dag bestemd voor het afdragen van geoogste vruchten aan de priesters die in de tempel te Jeruzalem dienden. De afdracht is gebaseerd op Lev. 19:23-25.

Le 19:23 Wanneer u in het land komt en allerlei vruchtbomen plant, moet u de vruchten ervan als verboden beschouwen. Drie jaar lang zullen ze voor u verboden zijn, er mag niet van gegeten worden. Le 19:24 Maar in het vierde jaar zullen alle vruchten ervan heilig zijn, tot lofzegging voor de HEERE. Le 19:25 En in het vijfde jaar mag u de vruchten ervan eten om de opbrengst ervan voor u te vermeerderen. Ik ben de HEERE, uw God. (HSV)

De vruchten van het vierde jaar zijn God geheel en al als een heilige offergave toe te brengen, tot lof en prijs voor de zegen in de bomen gelegd. De offergave kwam de priesters ten goede. De Joodse commentator Rashi zegt van de vrucht: "het mag niet gegeten worden buiten de muren van Jeruzalem, tenzij na lossing; zo ook hierbij (vgl. Kiddushien 54b); en deze zaak is: een huldiging ter ere van de Eeuwige, want men draagt het daarheen, om de Hemelheer te prijzen en te huldigen (vgl. Berach. 35a)." Met "lossing" bedoelt Rashi: gekocht van de priester.

Boomplantceremonie in de jaren 1950-1956 in Israël.

Data

De dag wordt gehouden van zonsondergang op de eerste datum tot zonsondergang op de tweede datum:

30-31 januari 2018 / volgens de Joodse jaartelling 15 sjevat 57787

10-11 februari 2017 / 15 sjevat 5777

24-25 januari 2016 / 15 sjevat 5776

3-4 februari 2015 / 15 sjevat 5775

Bronnen

Toe Biesjwat, artikel op Wikipedia.nl. Tekst ervan is verwerkt op 11 feb. 2017.

Dov Eilon, Groeten uit Israël: Toe Bishvat, Nieuwjaar van de Bomen, bericht op IsraelToday.nl, 10 febr. 2017.